علائم کمبود ویتامین در بدن چیست؟
ویتامین‌ها برای سلامت و کارکرد درست بدن ضروری هستند اما مشکل در اینجا است که آنها در بدن ساخته نمی‌شوند یا اگر بدن قادر به ساخت آنها باشد، مقدارشان بسیار ناچیز است. بنابراین باید ابتدا از طریق غذا و سپس از راه مکمل‌های دارویی، نیاز بدن به ویتامین را تامین کنیم. اگر به هر دلیلی بدن کمتر از حد نیاز خود ویتامین دریافت کند، عوارض و علائم کمبود ویتامین به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهند.
شما می‌توانید با شاخص‌ترین علائم کمبود ویتامین در ادامه آشنا شوید.
دردهای مفصل و استخوان
وقتی ذخیره ویتامین د (D) در بدن‌تان کم شود، دچار دردهای استخوانی و مفصلی می‌شوید یا با کوچکترین ضربه‌ای استخوان‌تان آسیب می‌بیند. دردهای عضلانی هم در پی کمبود ویتامین D رایج است.
منبع اصلی برای دریافت ویتامین D، نور خورشید، آجیل‌ها و غذاهای دریایی است. قرار گرفتن روزانه 15 تا 20 دقیقه در برابر نور مستقیم آفتاب می‌تواند 500 میکروگرم ویتامین D یا بیشتر برای بدن تامین کند. ماهی تن و ماهی سالمون نیز از منابع مفید ویتامین D هستند. اما با توجه به محدود بودن منابع طبیعی این ویتامین، اگر نتوانید از طریق خوراکی و دریافت نور خورشید ویتامین D مورد نیاز بدن‌تان را تامین کنید، چاره‌ای جزء استفاده از قرص یا آمپول این ویتامین نخواهید داشت.
بد نیست بدانید که ویتامین D در پیشگیری از ابتلا به افسردگی، ام اس (MS) و برخی از سرطان‌ها موثر است.
کم بینی شبانه
اگر شب‌ها احساس می‌کنید دیدتان کافی نیست، هنگام ورود از تاریکی به نور دیدتان سخت‌تر تطابق پیدا می کند یا به تازگی اشیاء را کمی تار می‌بینید، ممکن است دچار کمبود ویتامین آ (A) شده باشید و خوردن آب هویج برایتان از هر چیزی ضروری‌تر باشد.
هویج منبع بسیار خوبی از بتا کاروتن است که به ساخت ویتامین A در بدن کمک می‌کند. به جزء هویج، سیب زمینی، اسفناج پخته، کدو تنبل، طالبی، فلفل قرمز، انبه، لوبیای چشم بلبلی، زردآلو، کلم بروکلی و جگر گوسفند از منابع غنی ویتامین A هستند.
بد نیست بدانید که کمبود ویتامین A باعث تیرگی پوست، جوش زدن و چربی پوست هم می‌شود. اگر ران‌ها، بازوها، گونه‌ها و پشت کمرتان جوش‌های قرمز می‌زند، به احتمال قوی دچار کمبود ویتامین A هستید. اختلال باروری در مردان، سقط خودبخودی جنین در زنان و اختلال در سیستم ایمنی هم از عوارض فقر شَدید ویتامین A هستند.
کندی حرکت
وقتی میزان ویتامین ای (E) در بدن به کمتر از حد مورد نیاز برسد، عکس‌العمل‌های شما کُند خواهد شد، تعادل‌تان را به سختی حفظ می‌کنید و ممکن است در کارهایی که نیاز به هوشیاری بالا دارند مانند رانندگی، بازی‌های ورزشی، کارهای دقیق عملی و… درصد خطایتان بالاتر برود. کمبود ویتامین E باعث سستی و ضعف هم می‌شود و کسالت ایجاد می‌کند. برای تامین ویتامین E بدن‌تان آجیل، تخم مرغ، گوشت، جوانه گندم و آوکادو بخورید. جو دو سر هم منبع بسیار خوبی از این ویتامین است.
خواب رفتگی دست و پا
خواب رفتن دست و پا و گزگز کردن انگشتان نشان می‌دهد که کمبود آهن و ویتامین‌های گروه ب (B) صدای بدن‌تان را درآورده است! مهم‌ترین ویتامین‌ها برای افرادی که این علامت را دارند، ویتامین‌های B6 و B12 است. دلیل گزگزی که حس می‌کنید آن است که در کمبود ویتامین‌های گروه B، مغز به سختی می‌تواند با اعصاب بدن ارتباط برقرار کند و به همین دلیل دچار بی‌حسی و گزگز می‌شوید. اما این تنها عارضه کمبود ویتامین‌های گروه B نیست.
با کمبود این ویتامین ممکن است دچار افسردگی و خُلق پایین هم بشوید. زود از کوره در بروید و احساس خستگی و کسالت دائمی داشته باشید. بهترین منابع تامین کننده ویتامین B در گوشت قرمز، سبوس، چغندر، مارچوبه و اسفناج، عدس و جگر وجود دارد.
کمبود ویتامین B3 هم با اختلال در عملکرد کبد و روده‌ها، باعث بد بو شدن دهان می‌شود. بهترین منابع ویتامین B3 غذاهای غنی از پروتئین مثل مرغ، سفیده تخم مرغ، ماهی‌های چرب و تخمه آفتابگردان هستند.
خرابی پوست و مو هم از دیگر عوارض کمبود ویتامین‌های گروه B و مشخصاً ویتامین B7 است که در گوشت، ماهی، سبزیجات، میوه و قارچ پیدا می‌شود.
بد زخمی
اگر پوست‌تان خشک و شکننده شده، زود زخم می‌شود و زخم‌هایتان دیر بهبود پیدا می‌کند، ممکن است دچار کمبود ویتامین ث (C) باشید. آفت زدن و زخم‌های دهانی و خونریزی لثه هم نشان دهنده کمبود ویتامین C است. همچنین اگر زود به زود مریض می‌شوید و بیماری‌تان دیر خوب می‌شود، یعنی سیستم ایمنی‌تان ضعیف شده و به ویتامین C بیشتری نیاز دارید. مصرف مرکبات، سبزیجات، برگ سبز، کیوی و گوجه فرنگی به شدت به شما توصیه می‌شود.
از دیگر علائم کمبود ویتامین C می‌توان به خونریزی زیر پوستی، پیچ خوردگی شَدید موها، درد مفاصل، تورم لثه، افسردگی، تب، تنگی نفس و… اشاره کرد.
خونریزی بینی
کمبود ویتامین کا (K) باعث خونریزی بینی می‌شود. این ویتامین برای انعقاد خون لازم است و اگر میزان آن در بدن کاهش یابد، کنترل خونریزی بسیار دشوار خواهد شد. همچنین کمبود ویتامین K می‌تواند باعث پوکی استخوان، دیابت یا بیماری‌های کبدی شود.
جالب این است که نیمی از ویتامین K مورد نیاز بدن توسط باکتری‌های روده ساخته می‌شود اما با خوردن جعفری، کلم، اسفناج، گل کلم، زرده تخم مرغ، کاهو، چای سبز، گوجه فرنگی، مارچوبه، کرفس، لوبیا سبز، شاهی، شلغم و نخود سبز هم می‌توانید آن را تامین کنید. این ویتامین، محلول در چربی است و خوردن موادی که نام بردیم همراه با روغن به جذب بیشتر ویتامین K کمک می‌کند.
نکاتی درباره مصرف ویتامین‌ها
- کمبود برخی ویتامین‌ها تنها با آزمایش خون مشخص می‌شود. بنابراین هر از گاهی از پزشک بخواهید چکاپ کامل برایتان انجام دهد.
- دیدن هر کدام از علائمی که بیان شد، الزاماً به معنی کمبود ویتامین نیست و ممکن است از یک بیماری جدی‌تر خبر بدهد. بنابراین اگر با برقراری تعادل در برنامه غذایی‌تان مشکل برطرف نشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- به جزء ویتامین‌ها، بدن برای سالم ماندن به برخی املاح هم نیاز دارد و کمبود آنها موجب عوارض جسمی می‌شود. مثلاً کمبود ید باعث پف کردن چشم‌ها خواهد شد. کمبود آهن موجب صورت و لب‌های رنگ پریده می‌شود. کمبود سدیم و پتاسیم باعث گرفتگی عضلات می‌گردد.
- همانطور که کمبود ویتامین‌ها خطرناک است، دریافت ویتامین زیاد هم باعث مسمومیت یا بروز علائم جسمی می‌شود. پس، از مصرف خودسرانه مکمل‌های ویتامینی خودداری کنید. مثلاً مصرف بیش از حد ویتامین C باعث استفراغ، سردرد، بی‌خوابی و ترش کردن می‌شود و مصرف زیادتر از حد ویتامین E، شما را در معرض کمبود سایر ویتامین‌های محلول در چربی قرار می‌دهد.
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
- تارا رستم زاد. روزنامه همشهری.
