دیابت و انواع دیابت

دیابت یا بیماری قند، اختلالی مربوط به سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین از بین می رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم می شود و بنابراین انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد طبیعی اش را انجام دهد.

هورمون انسولین که از سلول های جزایر لانگرهانس در غده لوزالمعده به درون خون ترشح می شود، کارکردهای مختلفی در بدن دارد؛ از جمله ورود قند را از خون به درون سلول ها تسهیل می کند تا سلول ها بتوانند برای تامین انرژی از آن استفاده کنند. در صورت کمبود یا اثر نکردن انسولین، قند نمی تواند وارد سلول ها شود در نتیجه قند خون بالا می رود. بالا رفتن قند خون علاوه بر ایجاد علائم حاد در بلندمدت باعث آسیب رساندن تقریباً به هر عضو حیاتی بدن از جمله قلب، مغز، چشم و کلیه ها می شود.

قند خون ناشتا بین 70 تا 99 میلی گرم در دسی لیتر، طبیعی (نرمال) می باشد؛ بین 100 تا 125 مرحله پیش دیابت، بین 110 تا 126 اختلال گلوکز ناشتا و اگر قند خون ناشتا دو یا چند بار بالاتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر باشد، تشخیص دیابت مطرح است. شما می توانید در ادامه با دیابت بیشتر آشنا شوید.

انسولین برای اولین بار سال 1921 در عصاره جدا شده از جزایر لانگرهانس کشف و به سرعت اثراتش در کاهش قند خون شناخته شد و پس از مدت کوتاهی انسولین گاو و خوک در درمان بیماری قند در انسان مورد استفاده قرار گرفت.

بیماری دیابت ناشی از کاهش یا کمبود تولید انسولین در بدن می باشد و زمانی که انسولین در بدن به میزان کم تولید می شود یا میزان ترشح آن در بدن اثری نمی کند قند خون افزایش می یابد. پُر ادراری، کاهش ناگهانی وزن، روند کُند بهبود و ترمیم زخم، خواب آلودگی و بی حوصلگی از عوارض اولیه این بیماری است و در صورتی که اقدامی برای کنترل قند خون صورت نگیرد باید انتظار بروز عوارض ثانویه را داشته باشیم و اگر قند خون بالا در مدت 3 سال کنترل نشود فرد با عوارضی مانند بیماری های چشمی، کلیوی و حتی قطع عضو مواجه می شود.

انواع دیابت

دیابت نوع یک یا دیابت نوجوانان که نوعی بیماری خودایمنی محسوب می شود، در نتیجه تخریب نابجای سلول های مولد انسولین بوسیله دستگاه ایمنی بدن رخ می دهد. علت این بیماری که معمولاً افراد را در سنین نوجوانی درگیر می کند دقیقاً مشخص نیست و علاجی هم برای آن وجود ندارد. این بیماران مجبور هستند از همان ابتدا با تزریق انسولین خارجی کمبود این هورمون را در بدن رفع کنند و قندشان را در حالت عادی نگه دارند.

دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان معمولاً در سنین میانسالی بروز می کند و زمینه ارثی در ایجاد آن دخیل است. این نوع دیابت به علت مقاومت پیدا کردن سلول های بدن به انسولین رخ می دهد. لوزالمعده مبتلایان به این نوع دیابت، انسولین تولید می کند، اما این مقدار آنقدر کافی نیست که سطح قند خون یا گلوکز را در حد عادی حفظ کند. یک عامل مهم در ایجاد مقاومت به انسولین و بالا رفتن قند خون در این بیماران، چاقی است. نوع 2 نیز علاجی ندارد، اما کارهای مختلفی می توان برای مدیریت روند درمان و نیز پیشگیری از آن انجام داد. برای کنترل و جلوگیری از این بیماری باید رژیم غذایی سالم مصرف کرد، به مقدار کافی ورزش کرد و وزن خود را متعادل نگه داشت.

البته دیابت را می توان در 4 نوع، یک، دو، دیابت همراه با سایر بیماری ها و دیابت بارداری تقسیم بندی کرد؛ و زمینه های ارثی و ژنتیکی نیز در بروز نوع یک و دو نقش زیادی ایفا می کنند. در ایجاد دیابت نوع یک علاوه بر زمینه های ژنتیکی عواملی مانند شرایط محیطی و وضعیت دستگاه ایمنی هم نقش دارند ولی در دیابت نوع 2 که 90 درصد از مبتلایان را در بر می گیرد، عوامل محیطی نقش بسزایی دارند.

همچنین ابتلا به برخی از بیماری ها از جمله تالاسمی، بیماری های لوزالمعده، بیماری های غدد درون ریز و سندروم ها هم از عوامل بروز بیماری دیابت در افراد می باشند. علاوه بر این موارد، افزایش سن از دیگر عوامل عمده ابتلای فرد است و هرچه سن افزایش پیدا می کند امکان ابتلا به این بیماری نیز بیشتر می شود به گونه ای که بر اساس آمارها از هر 3 فرد بالای 70 سال یک نفر به دیابت مبتلا است.

پیشگیری بهتر از درمان است.

کنترل وزن، پیاده روی کردن و استفاده بیشتر از سبزیجات از جمله روش های پیشگیری از ابتلا به دیابت است. بر اساس گزارش های سازمان بهداشت جهانی (WHO) 90 درصد افراد دیابتی از دیابت نوع 2 رنج می برند. به عبارتی در اثر تغذیه نادرست و بی تحرکی به این بیماری مبتلا شده اند، بنابراین بهبود سبک زندگی، عامل موثری جهت پیشگیری است.

قند خون بالا عامل 2 درصد از کل دلایل مرگ در ایران است و دلیل اصلی آن استفاده از رژیم های غذایی پُر کالری مملو از چربی و قند و زندگی شهری است. سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «دیابت و انواع دیابت»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر اسدالله رجب – رئیس انجمن دیابت ایران – توسط مریم رضایی از مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.