چرا آب دریا شور است؟

برای درک دلیل چرا دریاها شور هستند، باید به شکل دیگری به چرخه آب نگاه کنیم. به عبارت ساده تر، چرخه آب از بارش آب شیرین از آسمان (به شکل باران) به زمین شروع می شود و در نهایت به رودخانه ها، دریاچه ها و اقیانوس ها ختم می گردد و مجدد آنها به شکل ابر تبخیر شده و این چرخه تکرار می شود.

گاهی اوقات برای همه ی ما معماهایی درباره ی زمین مطرح می شوند که برای پیدا کردن جواب آنها دچار حیرت می شویم. اینکه چگونه در آب اقیانوس ها نمک وجود دارد، یکی از همین معماهاست. حالا راستی چگونه نمک وارد آب اقیانوس ها شده است؟ شما می توانید همین الان پاسخ این سوال را مطالعه نمایید.

اگر کمی عمیق تر به چرخه آب نگاه کنیم، خواهیم دید که چگونه نمک با آن مخلوط می شود. آب شیرین که به شکل باران می بارد 100 درصد خالص نیست. باران در راه با دی اکسید کربن در جو مخلوط شده و کمی اسیدی می شود؛ پس از آن به سطح زمین می رسد و برای رسیدن به راه های آب منطقه حرکت می کند. در این حرکت روی زمین، ماهیت اسیدی آب، سنگ ها را تجزیه می کند و یون های این سنگ ها را دریافت (جذب) و با خود به دریا حمل می نماید. تقریباً 90 درصد از این یون ها، سدیم و کلرید می باشند که ترکیب این دو با هم، تشکیل نمک می دهد.

آب که به اقیانوس می رسد به شکل ابر تبخیر می شود، اما سدیم، کلرید و دیگر یون ها باقی می مانند.

همچنین منافذ هیدروترمال در کف اقیانوس مواد معدنی از جمله سدیم و کلرید آزاد می کنند که در آب حل می شوند و به ماهیت شور آب دریا کمک می کند.

نمک های محلول در آب 3.5 درصد از وزن تمام آب اقیانوس را تشکیل می دهند و اگر روزی بتوان این نمک را از دریا حذف کرد، یک لایه به ضخامت 500 فوت (153 متر) در حدود ارتفاع یک ساختمان 40 طبقه را تشکیل می دهد؛ و اگر روزی همه ی اقیانوس های کره ی زمین خشک شوند، مقدار نمکی که بر جای می ماند برای ساختن دیواری بزرگ به ارتفاع 290 کیلومتر و ضخامت 1.5 کیلومتر که اطراف زمین در خط استوا را بپوشاند کافی خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر یک روز اقیانوس های کره زمین خشک شوند، سنگ نمکی که در آن زمان بدست می آید، پانزده برابر وسعت قاره اروپا خواهد بود!

حالا یک سوال! اگر دریا شوری خود را از روان آب (هرگونه آب روان) دریافت می کند، چرا در دریاچه ها نسبتاً نمک کمتری باقی می ماند؟

اکثر دریاچه ها از راه رودخانه ها و نهرها جریان ورود و خروج آب به دریاچه را دارند. به عبارتی دریاچه ها مانند گودال وسیعی برای رودخانه ها هستند که از یک طرف آب به آنها وارد و از طرف دیگر خارج می شود. برخی از رودخانه ها آب دریاچه ها را به اقیانوس و دریاهای آزاد می برند و در نهایت اقیانوس ها به عنوان یک زمین دامپینگ (تخلیه زباله) برای مواد معدنی خدمت می کنند، چون خروج آب در اقیانوس ها از راه تبخیر می باشد و همانطور که بیان شد در زمان عمل تبخیر یون ها باقی می مانند و تبخیر نمی شوند.

دریاهای بسته مانند دریای مدیترانه و دریای سرخ نمک بیشتری نسبت به دریاهای آزاد در آب های خود ذخیره دارند. توده های آب بدون خروج مانند دریای مرده (Dead Sea) یا دریاچه بزرگ نمک در ایالت یوتا (Great Salt Lake in Utah) سطح شوری همتراز یا حتی بالاتر از اقیانوس ها دارند. بحرالمیت که آن را دریای مرده هم می نامند منطقه ای است که 547 کیلومتر را فرا گرفته و در حدود 11.5 میلیارد تن نمک در آب های خود دارد.

برای آنکه نمک طعام بدست آید، لازم است حدود 0.9 حجم آب دریا بخار شود. از این رو، دانشمندان عقیده دارند که طبقات ضخیم سنگ های نمک که اکنون یافت می شوند، در جاهایی قرار دارند که روزگاری دریای بسته بوده اند.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی و آموزشی «چرا آب دریا شور است؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقالات وب سایت HowStuffWorks و کتاب به من بگو چرا و چگونه، نوشته ی آرکادی لئوکوم و ترجمه سعید درودی از انتشارات بهزاد، منتشر شده در 1391 با شابک 8-57-5959-964 به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.

[/toggle]