آشنایی با موزه آرمیتاژ

موزه آرمیتاژ یا هرمیتاژ (Hermitage Museum) واقع در شهر سن پترزبورگ؛ بزرگترین موزه کشور روسیه، سومین موزه بزرگ جهان و یکی از قدیمی ترین موزه های دنیا است که به عنوان یکی از برجسته ترین میعادگاه های هنر و تاریخ معرفی می شود. عمارت زیبای این موزه که خود به عنوان یکی از جاذبه های منحصر به فرد گردشگری روسیه محسوب می شود، در سال 1764 میلادی پایه گذاری شده است. موزه آرمیتاژ شامل حدود 3 میلیون اثر هنری و تاریخی است. قابل ذکر است که این آثار همگی به صورت همزمان مورد نمایش قرار نمی گیرند.

در این مقاله شما می توانید با موزه آرمیتاژ و گنجینه های آن آشنا شوید.

روند توسعه

در طول زمان کلکسیون های سلطنتی بتدریج گسترش پیدا کرده و آثار باستانی و تاریخی نیز به آن افزوده می شد. آثار باستانی و فرهنگی بسیار زیادی از تمدن های یونان و سیت که از حفاری های مختلف در جنوب روسیه بدست می آمد، به عنوان گنجینه های گرانبهای تاریخ در این موزه نگهداری شده و به نمایش در می آمد.

آثار هنرمندان بسیاری در بخش هنری این موزه دیده می شوند از آن جمله می توان به آثار هنرمندانی نامی و بزرگ چون لئوناردو داوینچی، میکل آنژ، ون دایک، سزان و مونه اشاره کرد که هر یک به نوعی معرفی کننده یکی از بزرگترین سبک هنری محسوب می شوند. از آثار هنر مدرن نیز در کلکسیون های موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ دیده می شود که به آثاری از هنرمندانی چون پیکاسو (40 اثر سبک کوبیسم)، آثار سال های اخیر گوگن، تابلو رقص اثر ماتیس و کافه شبانه اثر ون گوگ را می توان اشاره کرد.

گفتنی است مجموعه بی نظیری از آثار نقاش بزرگ و صاحب سبک، رامبراند متعلق به موزه آرمیتاژ است و به عنوان عظیم ترین کلکسیون آثار این هنرمند شهیر در جهان شناخته می شود.

علاوه بر این آثار هنری، آثار تزئینی و تاریخی زیادی نیز در این موزه قرار گرفته که نمونه هایی از نشان ها، پوشاک و جواهرات سلطنتی از آن جمله هستند.

فقط برای کاترین کبیر

ساختمان اصلی موزه در یک کاخ بسیار زیبا و بزرگ زمستانی قرار گرفته که به دوره پایانی سده هیجدهم تعلق دارد.

لازم به ذکر است که تنها بخشی از این کاخ به موزه آرمیتاژ اختصاص یافته و سایر قسمت ها کاربری دیگری دارند. ساختمان این کاخ با ستون های بسیار بزرگ سنگی، مجسمه های ظریف فراوان و تزئینات و گچبری های پُر نقش و نگار مزین شده و دارای 1057 اتاق و 117 راه پله است. ساختار رنگ آمیزی زیبای این بنا توانسته است موزه آرمیتاژ را به یکی از زیباترین و با عظمت ترین موزه ها تبدیل کند.

طرح و ایده پایه گذاری این موزه از زمانی آغاز شد که کاترین کبیر بیش از 200 نقاشی از هنرمندان اروپایی را خریداری کرد. سپس او یک نگارخانه خصوصی ایجاد کرد تا بتواند این مجموعه را در آن نگهداری کند. کاترین کبیر این نگارخانه را خلوتگاه خود می نامید و تنها برخی از شخصیت های خاص اجازه ورود به آن را داشته و می توانستند این مجموعه را تماشا کنند.

در سال های 1783 تا 1787 میلادی کاترین کبیر دستور می دهد تا در نزدیکی این گالری، ساختمانی برای تئاتر خصوصی پایه ریزی کنند که پس از اتمام ساخت آن، آرمیتاژ خوانده شد. ساختمان تئاتر خصوصی مجموعه ای از 5 بنا بوده که در کنار بنای اصلی، یعنی همان کاخ زمستانی کاترین کبیر قرار گرفته بود. سال ها بعد این ساختمان به موزه تغییر کاربری داده و آثار منحصر به فردی را مورد نمایش قرار داد. اهمیت این موزه برای کاترین کبیر بقدری بالا بوده است که به سختی مجوز بازدید از آن را برای دیگران صادر می کرد. او در یکی از نامه های خود در مورد خصوصی بودن کلکسیونش و اینکه افراد محدودی اجازه دارند از آن بازدید کنند، چنین می نویسد: «تنها موش ها و من می توانیم تمام این زیبایی ها را تحسین کنیم.»

فراز و فرود

در زمان حکومت شوروی، توجه چندانی به نگهداری از آثار هنری که ویژه طبقه ثروتمند بودند، نمی شد بطوریکه به دستور استالین رهبر وقت این کشور، تعدادی از با ارزش ترین آثار هنری در موزه آرمیتاژ در خارج از کشور به فروش رسید. از این آثار می توان به شاهکارهایی چون ونوس در مقابل آئینه اثر تیشین، آلبا مدوناً اثر رافائل و بشارت اثر ون ایک را نام برد. برخی از دیگر آثار هنری نیز به موزه های مسکو و دیگر نقاط شوروی منتقل شدند.

موزه آرمیتاژ در طول دوره جنگ جهانی دوم به عنوان پناهگاه در مقابل حمله های هوایی مورد استفاده قرار می گرفت و در محاصره لنینگراد در همین جنگ، مورد استفاده سربازان و مردم قرار گرفته بود.

این موزه طی این جنگ بمباران شده و متحمل خسارت بسیاری گردید. قابل توجه است که در سال های پس از جنگ این خسارت از طریق غنیمت جنگی جبران گردید. در واقع کلکسیون و مجموعه های خصوصی نقاشی های هنرمندان امپرسیونیست طبقه مرفه جامعه آلمان همان غنیمت جنگی بوده که در اختیار این موزه قرار گرفت. این مجموعه نقاشی ها در سال 1995 به نمایش گذاشته شد و به یکی از گرانبهاترین مجموعه های موزه تبدیل شد چرا که تا پیش از این، این مجموعه به عنوان گمشده ای بزرگ در کشور آلمان و در سراسر جهان به حساب می آمد.

این موزه در خارج از روسیه نیز شعبه هایی را ایجاد کرده که می توان به موزه آرمیتاژ گوگنهایم در لاس وگاس، اتاق های آرمیتاژ در عمارت سامرست در لندن و آرمیتاژ آمستردام در هلند اشاره کرد.

فرهنگ و تمدن ایران در آرمیتاژ

در این موزه مجموعه های بزرگی از آثار هنری اروپای غربی، روسیه و خاورمیانه وجود دارد که نقش ویژه ایران در میان آنها بسیار ملموس است.

یکی از بخش های مهم و با ارزش این موزه، بخش فرهنگ و تمدن ایران است که شامل اشیاء گرانبها و با ارزشی از تاریخ و یافته های ویژه باستان شناسی در کشورمان است که به معرفی بخشی از تمدن، فرهنگ و گذشته ایران پرداخته و برای جهانیان به معرض نمایش قرار می دهد.

از جمله مشهورترین و مهم ترین آثار متعلق به تمدن ایران در این موزه می توان به تصویر فتحعلی شاه قاجار، تعدادی نقاشی های مربوط به قرن نوزدهم میلادی، بشقاب نقره ای با تصویر شکار شیر توسط شاپور دوم ساسانی، عودسوز برنزی از قرن یازدهم به شکل حیوانی افسانه ای، ظروفی از دوران ساسانی با نقش پادشاهان این سلسله از جمله بهرام گور و خسرو پرویز اشاره کرد.

از دیگر آثار بسیار ارزشمند و قابل توجه در این موزه، فرش مشهور پازیریک است که متعلق به دوران هخامنشیان بوده و به عنوان قدیمی ترین فرش جهان شناخته می شود.

در صورتی که علاقه به تماشای آثار متعلق به ایران در موزه آرمیتاژ داشته باشید، می توانید اینجا کلیک کنید تا وارد سایت موزه شده و تصاویر و اطلاعات مربوط به هر یک از اشیای متعلق به ایران باستان را در این موزه تماشا کنید.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آشنایی با موزه آرمیتاژ»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله احسان محمد حسینی در مجله تشریفات، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.