با انواع ریزش مو و راه درمان آن آشنا شوید
مو از پروتیئنی به نام کراتین تشکیل شده است. معمولاً یک فرد سالم حدود 100 تا 150 هزار تار مو روی سر خود دارد. هر تا مو چرخه زندگی خود را دارد تا در نهایت بریزد. ریزش حدود 100 تار مو در روز طبیعی است. اغلب موهای ریخته شده با موهای جدید جایگزین می شوند.
چرخه زندگی مو از سه فاز تشکیل شده است:
- آناژن: در این فاز، رشد مو فعال است که بین 2 تا 6 سال طول می کشد.
- کاتاژن: در این فاز، مو نه رشد می کند و نه می افتد، فقط آماده ریزش می شود، که 2 تا 3 هفته طول می کشد.
- تلوژن: مرحله استراحت که حدود 2 تا 3 ماه دوام دارد؛ در انتهای مرحله استراحت، مو می ریزد و موی جدیدی جایگزین آن می شود و چرخه رشد مجدداً آغاز می گردد.
به ریزش موی غیر طبیعی آلوپسی گفته می شود.
در این مقاله شما می توانید با انواع ریزش مو و راه های کنترل و درمان آن آشنا شوید.
علل ریزش مو چیست؟
- سطح غیر طبیعی هورمون ها
- ژن هایی که از مادر و پدر به فرزند می رسد.
- استرس، بیماری و زایمان می توانند باعث ریزش موقتی مو می شوند.
- داروهایی مانند داروهای شیمی درمانی، رقیق کننده های خون، داروهایی که برای کنترل فشار خون مصرف می شوند و قرص های جلوگیری از بارداری می توانند باعث ریزش موقتی موها شوند.
- سوختگی ها، زخم ها و اشعه ایکس نیز می توانند موجب ریزش موقتی مو شوند.
- بیماری های خود ایمنی می توانند باعث ریزش مو تحت عنوان آلوپسی آره آتا شود.
- روش های زیبایی و آرایشی مانند شامپو زدن بیش از حد، فر کردن دائمی موها، دکلره کردن و رنگ کردن موها می توانند باعث نازک و ضعیف شدن مو شوند.
- بیماری هایی مثل بیماری های تیروئید، لوپوس، دیابت، فقر آهن، اختلالات تغذیه ای و کم خونی می توانند باعث ریزش مو شوند.
- رژیم غذایی ای که در آن میزان پروتئین کم باشد و یا بسیار کم کالری باشد ممکن است باعث ریزش موقتی موها شود.
ریزش مو می تواند انواع بسیار متفاوتی داشته باشد:
آلوپسی اینولوشنال (Involutional Alopecia)
حالتی طبیعی است که در آن تارهای مو بتدریج با افزایش سن نازک می شوند. اکثر فولیکول های مو وارد فاز استراحت می شوند و مابقی موها کوتاه تر و کم پشت تر می شوند.
آلوپسی آندروژنیک (Androgenic Alopecia)
این نوع ریزش موها ژنتیکی است و می تواند هم در مردان و هم در زنان بروز کند. مردانی که به این ریزش مو دچار می شوند، که به آن طاسی با الگوی مردانه نیز گفته می شود، از سنین نوجوانی یا اوایل 20 سالگی با آن مواجه می شوند. این نوع ریزش مو با عقب رفتن خط رویش موها، کم پشت شدن و محو شدن تدریجی موها از قسمت فرق سر و قسمت جلوی سر مشخص می شود. زنانی که دچار این وضعیت می شوند، که به آن طاسی با الگوی زنانه گفته می شود، تا 40 سالگی یا کمی دیرتر، چندان تجربه ای از ریزش مو ندارند. در زنان، کم پشتی کلی در تمام سر، به همراه ریزش قابل توجهی در قسمت فرق سر رخ می دهد.
آلوپسی آره آتا (Alopecia Areata)
اغلب بطور ناگهانی بروز پیدا کرده و باعث ریزش مو سکه ای در کودکان و نوجوانان می شود. این وضعیت ممکن است منجر به کچلی کامل شود. اما در حدود 90 درصد افرادی که دچار این حالت می شوند، موها طی چند سال رشد مجدد خود را باز می یابند.
آلوپسی یونیورسالیس (Alopecia Universalis)
منجر به ریزش موهای کل بدن، شامل ابروها، مژه ها و حتی موهای اندام تناسلی می شود.
تریکوتیلومانیا (Trichotillomania)
یا اختلال موکنی، که اکثراً در کودکان دیده می شود، یک اختلال روانی است که در آن خود فرد، موهایش را می کَند.
تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium)
نازک شدن موقت موها در کل پوست سر می باشد که ناشی از تغییراتی در چرخه رشد موها است. تعداد زیادی از موها در زمان یکسانی وارد فاز استراحت می شوند و همین امر موجب ریزش مو و نازک شدن آنها می شود. عموماً در این نوع از ریزش مو، با وجود این که ممکن است روزانه بین 300 تا 500 مو ریخته شود، باعث طاسی کامل نمی شود و موها بخصوص در ناحیه گیجگاه و فرق سر نازک تر می شود.
بیماری هایی مانند مشکلات تیروئید، زایمان، عمل جراحی یا تب می تواند محرکی برای بروز این نوع از ریزش مو باشد. همچنین ریزش موی تلوژن افلوویوم می تواند ناشی از کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی در بدن باشد؛ فقر آهن در خانم ها یکی از دلایل شایع این نوع ریزش مو است. مصرف برخی داروها مانند ایزوترتینوین که برای درمان آکنه تجویز می شود و یا وارفارین که رقیق کننده خون است نیز می تواند منجر به این نوع ریزش مو در فرد شود.
شروع و قطع مصرف داروهای ضد بارداری نیز می تواند از علل بروز این نوع ریزش مو باشد. ریزش موی تلوژن افلوویوم معمولاً سه ماه بعد از یک عارضه پزشکی به وجود می آید. اگر محرک موقتی باشد، ممکن است موها تا حدود شش ماه بعد مجدداً رشد کنند. اگر ریزش موها بیشتر از شش ماه به طول انجامد، به آن تلوژن افلوویوم مزمن گفته می شود.
آلوپسی زخمی (Scarring Alopecia)
منجر به ریزش موی دائمی می گردد. مشکلات التهابی پوست نظیر سلولیت، فولیکولیت یا التهاب فولیکول های مو، جوش و دیگر اختلالات پوستی نظیر برخی از انواع لوپوس و لیکن پلان یا خزه پوستی غالباً منجر به ایجاد زخم هایی در پوست می شوند که توانایی رویش مجدد موها را از بین می برند.
سشوار کشیدن با حرارت زیاد، فر کردن زیاد و دائم موها و همچنین سفت بستن موها می تواند منجر به ریزش مو دائمی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
زمانی که:
- فرد جوان است و ریزش موها چشمگیر باشد.
- ریزش مو شَدید است.
- فرد بطور دائم در مورد کچلی نگران است.
- راه های درمان خانگی و داروهای بدون نسخه تاثیری نداشته باشند.
- علائم عمومی مانند کاهش وزن، بی حالی، بدن درد، تب همراه با ریزش مو وجود داشته باشد (ممکن است به دلیل بیماری باشد و به همین دلیل نیاز به بررسی و کنترل دارد).
- اگر ریزش مو بر عزت نفس فرد تاثیر داشته و منجر به افسردگی وی شده است، به کمک یک روانشناس یا روان پزشک نیز نیاز است.
تشخیص
قبل از تشخیص، احتمالاً پزشک شما را معاینه می کند و در مورد رژیم غذایی، روش مراقبت از مو و سابقه بیماری یا سابقه خانوادگی از شما سوالاتی می پرسد.
ممکن است آزمایش های زیر نیز نیاز باشد:
- آزمایش خون
- آزمایش کشش، پزشک به آرامی تعدادی از تارهای موی یک ناحیه از سر را می کشد، تا ببینند چند تار مو می ریزد.
درمان
درمان دارویی
اگر ریزش موی شما به علت بیماری زمینه ای باشد، درمان آن بیماری ضروری است. اگر داروی خاصی سبب ریزش مو شده باشد، ممکن است پزشک برای چند ماه، دستور به قطع مصرف دارو بدهد.
داروهای متداول برای ریزش مو عبارتند از:
ماینوکسیدیل
شکل مایع، فوم و شامپوی این دارو به نسخه پزشک نیاز ندارد. بطور معمول، برای تاثیر بیشتر، خانم ها روزانه یکبار و آقایان روزانه دو بار آن را روی پوست سر می مالند. محصولاتی که حاوی ماینوکسیدیل هستند به رشد مجدد مو یا کند کردن سرعت ریزش مو کمک می کنند.
حداقل 6 ماه زمان لازم است تا دارو تاثیر کرده و از ریزش بیشتر جلوگیری کند و رشد مجدد موها شروع شود. در صورت موثر بودن دارو، باید همچنان به مصرف آن ادامه داده شود. از عوارض جانبی احتمالی ماینوکسیدیل، خارش کف سر و رشد موهای ناخواسته در کنار صورت و دست ها است.
فیناستراید
فیناستراید نیاز به تجویز پزشک دارد و برای آقایان مورد استفاده قرار می گیرد. روزانه یک قرص مصرف می شود. مقدار ریزش مو در بسیاری از آقایان که از این دارو مصرف کرده اند، کم شده و برخی شاهد رشد مجدد موها نیز بوده اند. ممکن است چند ماه زمان لازم باشد تا متوجه تاثیر آن شوید. برای حفظ تاثیرات این دارو باید به مصرف آن ادامه داده شود.
از جمله عوارض جانبی نادر این دارو کاهش میل جنسی و عملکرد جنسی و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات است. زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند، باید از تماس با خرده های این قرص خودداری کنند.
دوتاستراید
از این دارو برای درمان بزرگی خوش خیم پروستات استفاده می شود. در حالی که این دارو تاییدیه FDA برای درمان ریزش مو را ندارد، گاهی پزشکان از آن برای درمان طاسی با الگوی مردانه استفاده می کنند؛ این دارو شبیه به فیناستراید عمل می کند اما موثرتر از آن است.
آنتی آندروژن ها
آندروژن ها شامل تستوسترون و سایر هومورن های مردانه هستند که می توانند سرعت ریزش مو را در خانم ها افزایش دهند. در زنانی که ماینوکسیدیل به آنها کمکی نکند، مصرف داروی ضد آندروژن اسپرینولاکتون ممکن است برای درمان آلوپسی آندروژنی تاثیرگذار باشد.
این دارو بخصوص برای زنانی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند موثر است، چرا که میزان تولید آندروژن در این افراد بیشتر است.
پزشکان معمولاً اسپیرونولاکتون را به همراه داروی ضد بارداری خوراکی برای زنان در سنین باروری تجویز می کنند (فردی که یکی از این داروها را مصرف می کند نباید باردار شود زیرا می تواند باعث ناهنجاری های دستگاه تناسلی در جنین پسر شود). عوارض جانبی احتمالی این دارو شامل افزایش وزن، کاهش میل جنسی، افسردگی و خستگی است.
مکمل آهن
کمبود آهن می تواند از جمله دلایل ریزش مو در برخی از خانم ها باشد. پزشک از طریق آزمایش خون می تواند سطح آهن را بررسی کند و اگر فرد کمبود آهن داشته باشد با مصرف مکمل های آهن می توان از ریزش مو جلوگیری کرد.
سایر مکمل ها
مکمل هایی که حاوی ویتامین های گروه B و برخی آمینواسیدها مثل سیستین هستند می توانند به کاهش ریزش مو و رشد مجدد مو کمک کنند.
درمان ها غیر جراحی
پی آر پی
پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت، برای درمان ریزش مو شامل سه مرحله می باشد؛ ابتدا مقداری خون از فرد گرفته می شود. سپس نمونه خون درون دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار می گیرد و پلاکت ها جداسازی شده و سپس در پوست سر تزریق می شود. به نظر می رسد پی آر پی، رشد طبیعی موها را تحریک می کند و با تامین خون بیشتر برای فولیکول ها و افزایش ضخامت مو، روند رشد مو را حفظ می کند.
استفاده از پی آر پی برای برخی افراد ممنوع است:
- افرادی که در حال مصرف رقیق کننده های خون هستند.
- افرادی که زیاد سیگار می کشند.
- افراد مبتلا به عفونت حاد یا مزمن
- افراد مبتلا به سرطان
- افرادی که اختلال عملکرد پلاکتی دارند.
- افرادی که کمبود پلاکت دارند.
مزوتراپی
علاوه بر درمان چین و چروک و از بین بردن چربی های ناخواسته، از مزوتراپی برای درمان ریزش مو نیز استفاده می شود. به کمک این روش عصاره های طبیعی گیاهان، ویتامین ها یا داروهایی مانند فیناستراید و ماینوکسیدیل را به داخل پوست سر تزریق می کنند که محلول مورد استفاده برای هر فرد متفاوت است.
مزوتراپی عدم تعادل هورمونی در داخل و اطراف فولیکول را تصحیح می کند، مواد مغذی را به مو می رساند و گردش خون را تقویت می کند.
عمل جراحی کاشت مو
در رایج ترین نوع ریزش موی دائمی، فقط قسمت بالای سر تحت تاثیر قرار می گیرد. از طریق کاشت مو یا جراحی ترمیمی می توان بهترین نتیجه را از موهای باقیمانده گرفت. در طی یک عمل کاشت مو، موها از بخشی از سر که مو دارد، برداشته می شود و در نقاطی که مویی وجود ندارد پیوند زده می شود. برای این عمل نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست، اما به دلیل دردناک بودن، از آرامبخش و مسکن استفاده می شود.
خطرات احتمالی شامل خونریزی، کبودی، التهاب و عفونت است. برای نتیجه مطلوب ممکن است به بیش از یک عمل جراحی نیاز باشد. در نهایت، ریزش موی ارثی با وجود عمل جراحی هم پیشرفت خواهد کرد.
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «با انواع ریزش مو و راه درمان آن آشنا شوید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقالات WebMD و Tibot ترجمه شده توسط مجله سلام سلامت، به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.
