چرا تیروئیدتان اهمیت دارد؟
پزشک می‌گوید: «شما تیروئید دارید». این احتمال وجود دارد که درست نفهمیده باشید دقیقاً دچار چه مشکلی هستید و اهمیت تیروئید چیست؟
خب ببینید؛ بدن انسان مثل یک کارخانه پیچیده، عمل می‌کند. مثل هر کارخانه‌ای، تعداد زیادی خطوط تولید، ماشین آلات، قطعات متحرک و… دارد و همه مشغول انجام کار خود هستند. تیروئید در تمام این فعالیت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند، به نوعی یک موقعیت مدیریتی دارد. بدون مدیریت تیروئید، خیلی از کارها طبق برنامه پیش نمی‌روند یا در آخر با کیفیت استاندارد انجام نمی‌شوند.
به هر حال، فکر نکنید تیروئید مهم‌ترین بخش است. چون تیروئید دستور کارهایش را از غده هیپوفیز دریافت می‌کند، که آن هم از بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس دستور می‌گیرد. حالا؛ بدن به جای نشانه گذاری برای برقراری تمام این ارتباطات از هورمون‌ها استفاده می‌کند.
نقش هورمون
اگر شما یک نوجوان هستید، احتمالاً آرزو می‌کنید هیچکس اسم هورمون را به زبان نیاورد! اما هورمون‌ها به بدن کمک می‌کنند تا عملکرد درستی داشته باشد. در کل، هورمون‌ها مولکول‌هایی هستند که به سلول‌های بدن علامت می‌دهند تا کارهایی را انجام دهند. انواع هورمون‌ها در قسمت‌های مختلف بدن تولید می‌شوند. بعضی از آنها روی انواع سلول‌ها تاثیر می‌گذارند و برخی دیگر تخصصی‌تر عمل می‌کنند.
قبل از اینکه وارد این صحبت‌های نامفهوم پزشکی شویم، برای چند ثانیه یک قدم به عقب بر می‌گردیم. آیا می‌توانید تیروئیدتان را نشان دهید؟ به راهنمایی احتیاج دارید؟! خب، تیروئید در گلو، دقیقاً زیر حنجره (که به عنوان بخش تولید صدا نیز شناخته می‌شود) قرار دارد. اگرچه در بسیاری از نمونه‌های نادر، زمانی که انسان در حالت جنینی قرار دارد، می‌تواند منتقل شود. اگر این اتفاق رخ دهد، تیروئید بطور عجیبی پشت زبان یا پایین سینه قرار می‌گیرد.
آناتومی تیروئید
تصور می‌کنیم تیروئیدتان در جای اصلی خود و جلوی نای قرار گرفته باشد. تیروئید تقریباً شبیه به بال‌های پروانه است و دارای دو بخش می‌باشد که دور نای قرار دارد و با تنگه باریکی به هم مرتبط هستند. معمولاً کمتر از یک اونس وزن دارد، ولی مطمئناً می‌تواند در برابر ضربات مقاوم باشد!
تیروئید بخش بسیار مهمی در بدن شما است. اما آیا می‌دانید چرا؟ تیروئید همیشه سخت مشغول کار است. اما آیا می‌دانید وظایف آن چیست که اینقدر کار می‌کند؟ عواملی مانند رژیم غذایی و ورزش می‌توانند میزان وزن را تحت تاثیر قرار دهند. حالا آیا می‌دانید که تیروئید نیز در میزان افزایش یا کاهش وزن، تاثیر دارد؟ با این حساب، می‌خواهید بدانید که آیا تیروئیدتان به درستی کار می‌کند یا نه؟ شما می‌توانید در ادامه، در مورد اعمال پایه‌ای این زائده شگفت انگیز اطلاعات خوبی کسب کنید.
وظیفه تیروئید چیست؟
تیروئید همراه با تیمی از غدد کار می‌کنند تا فعالیت بدن‌تان بطور یکنواخت اجرا شود. مانند یک پستچی، آنها پیام‌ها (هورمون‌ها) را بین خودشان و دیگر بخش‌های بدن رد و بدل می‌کنند. بطوریکه عملکرد همه ریز سلول‌ها در مراحل مختلف کنترل و تنظیم می‌شوند.
کار اصلی تیروئید تولید دو هورمون خاص می‌باشد، که هر دو آنها هم اسامی سختی دارند! اولین آنها تری یدوتیرونین (Triiodothyronine) و دومین تیروکسین (Thyroxine) است. اما بطور معمول آنها را T3 و T4 می‌نامند. ریشه نامگذاری اختصاری این است که T3 دارای 3 عنصر ید می‌باشد، در حالی که T4 دارای 4 عنصر ید است.
نقش و کارکرد هورمون‌های تیروئید
این هورمون‌ها بعد از اینکه توسط تیروئید آزاد شدند، داخل خون شناور می‌شوند و به سر کارشان می‌روند. مثل فروشندگان درب منزل یا رستوران‌های سیار، هورمون‌ها در هر بخش و هر سلول می‌ایستند، در می‌زنند و می‌گویند: «اگر هر نیازی به اکسیژن یا مواد غذایی (بالا بردن سوخت و ساز بدن) یا برعکس دارید، بگویید.» همچنین این هورمون‌ها در انقباض عضلات قلب و عملکردهای عصبی و افزایش استفاده از کلسترول و مواد مغذی و حصول اطمینان از رشد و توسعه مغز و برخی از مسائل بسیار مهم دیگر نیز دست دارند.
اکثر سلول‌ها در تیروئید، سلول‌های فولیکولی نامیده می‌شوند اما باقی آنها سلول‌های پارافولیکولار (یا C) هستند که هورمون‌های مهم دیگری به نام کلسی تونین (Calcitonin) تولید می‌کنند. تیروئید همچنین دارای 4 غده باریک است که غدد پاراتیروئید نامیده می‌شوند، که پشت غده تیروئید قرار دارد و هورمونی تولید می‌کند که بطور خلاقانه‌ای آن را هورمون پاراتیروئید می‌خوانند.
این دو هورمون، یعنی کلسی تونین و هورمون‌های پاراتیروئید بطور مرتب در حال کار کردن هستند تا کلسیم مورد نیاز بدن‌تان را کنترل کنند و آن را در حد معمول نگه دارند. همه ما در مورد اهمیت کلسیم برای پیشگیری از بیماری‌هایی مثل پوکی استخوان می‌دانیم، اما بیش از حد داشتن از یک چیز هم خوب نیست! اینجاست که کلسی تونین وارد می‌شود. کلسی تونین مقدار کلسیم موجود در خون‌تان را کاهش می‌دهد، در حالی که هورمون پاراتیروئید در جهت افزایش آنها کار می‌کند.
تاثیر و اهمیت تیروئید در بدن
تا به اینجا، در مورد تاثیر تیروئید در متابولیسم (سوخت و ساز) بدن‌تان صحبت کردیم. الان می‌خواهیم یاد بگیریم که چگونه تیروئیدی که به درستی کار نمی‌کند، در زندگی روزمره تاثیرگذار است و چگونه می‌توانید آن را به روال طبیعی برگردانید.
در صورتی که تیروئیدتان بطور دیوانه‌وار کار کند آن را هایپرتیروئیدیسم (Hyperthyroidism) یا پُرکاری تیروئید می‌نامند. در مقابل اگر تیروئیدتان ضعیف شود آن را هیپوتیروئیدیسم (Hypothyroidism) یا کم کاری تیروئید می‌نامند.
بیایید ببینیم که دقیقاً تیروئید چگونه در عملکرد درست بدن تاثیر می‌گذارد. ابتدا از هایپرتیروئیدیسم شروع می‌کنیم.
پُرکاری تیروئید
وقتی شخصی دچار پُرکاری تیروئید می‌باشد، به این معناست که تیروئید او دارای اضافه کاری است و هورمون‌ها را کمی بیش از حد تولید می‌کند. به همین دلیل باعث عملکرد نادرست بدن می‌شود و شخص علائم مختلفی را احساس می‌کند، که خیلی از آنها ناخوشایند هستند.
پُرکاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش ناگهانی وزن و افزایش اشتها، افزایش ضربان قلب (که به عنوان تاکی کاردی (Tachycardia) یا تند تپشی نیز نامیده می‌شود)، ضربان قلب نامنظم (آریتمی) یا تپش قلب شود. احساس عصبانیت و نگرانی، اضطراب و زودرنجی؛ لرزش در دستان، حساس بودن به گرما، خستگی مداوم و ضعف عضلانی، خواب دشوار، رشد مو زیاد (که موها شکنندگی دارند) و… از دیگر علائم پُرکاری تیروئید هستند.
حالا، برخی از این علائم از بقیه، جدی‌تر هستند. اما توجه داشته باشید بسیاری از این علائم، مشکلاتی هستند که اکثر افراد با افزایش سن دچار می‌شوند، مانند کمبود مزمن خواب. اگر شما با چند مورد از موارد نام برده شده، درگیر هستید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش، تیروئیدتان را بررسی کند.
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید در سمت دیگر سکه است. احتمالاً شما الان درک می‌کنید که چرا تیروئید به این مقدار اهمیت دارد. اینطور نیست؟ حالا؛ وقتی یک تیروئید قدیمی و از کار افتاده می‌شود، نوعی دیگر از مشکلات شروع می‌شوند. این نوع شرایط تیروئید می‌تواند باعث شود که شخص احساس خستگی بیش از حد، فراموشی، افسردگی، موها و ناخن‌های شکننده و یبوست داشته باشد. این لیست ادامه دارد با علائمی مثل رنگ پریدگی و پوست خشک، چهره پف کرده، صدای خشن، افزایش وزن بدون دلیل، کلسترول بالا، مفاصل و عضلات سفت و متورم و ضعف عضلانی و… .
اهمیت تیروئید
وقتی تیروئید شما سوخت و ساز بدن‌تان را به خوبی انجام ندهد، خیلی از چیزها اشتباه پیش می‌رود. ممکن است حتی یک صبح هم بدون علائم موجود در لیست بالا، بیدار نشوید. ممکن است بدون خوردن قهوه صبح‌تان به مشکل بر بخورید و یا در آینه نگاه کنید و متوجه شوید که صورت‌تان پف کرده و سن‌تان بیشتر به نظر می‌رسد. یا ممکن است بعد از راه رفتن یک مسیر کوتاه، دچار درد عضلانی شوید. در نهایت بعد از مدت کوتاهی، احساس می‌کنید که چقدر بدبختید!
از طرفی دیگر؛ اگر تیروئیدتان درست عمل نکند، ممکن است به گواتر تبدیل و از حد نرمال متورم‌تر شود.
بنابراین، اگر شما چند مورد از علائم مطرح شده را دارید، با پزشک خود مشورت کنید. ببینید که آیا او تیروئید را باعث آنها می‌بیند یا خیر. اگر به فکر سلامت روان و بدن‌تان هستید می‌توانید به آنها سر بزنید. پزشکان می‌توانند با انجام آزمایشاتی، اختلال عملکرد تیروئید و گزینه‌های دیگر را تشخیص دهند.
در نگاه اول ممکن است تیروئید مانند یک عضو بی اهمیت به نظر برسد ولی تیروئید در عملکرد متابولیک بدن‌تان بسیار تاثیرگذار است. در حقیقت سوخت و ساز نامنظم، نشانه فقر سلامتی است. سلامتی شما آرزوی ما است.
