چگونه استخوان شکسته جوش می‌خورد؟

استخوان‌هایی که در بدن ما وجود دارند، هر کدام‌شان یک جسم بسیار سفت، سخت و محکم به شمار می‌آیند. اگر از درجه استحکام یک استخوان آگاهی داشته باشید، شاید تعجب کنید که یک چنین جسم سختی چگونه بر اثر یک حادثه ممکن است شکسته شود؟

استخوان سی بار بیشتر از یک آجر ساختمانی توان حمل بار دارد! نیرومندترین استخوان مربوط به قلم پا است که می‌تواند وزنی برابر با 1700 کیلوگرم را تحمل کند. با وجود این، همه شما می‌دانید که گاهی از اوقات استخوان می‌شکند و این شکستگی بر اثر ضربه شَدیدی است که بر استخوان وارد می‌آید.

انواع شکستگی استخوان

شکستگی استخوان بر چند نوع است و هر نوع آن اسم مخصوصی دارد:

• ترک خوردگی
• شکستگی ساده
• خرد شدگی
• شکستگی توام

اگر استخوان فقط ترک بردارد، در ساقه آن از یک سو شکافی ایجاد می‌شود و در سوی دیگرش اندکی انحناء به وجود می‌آید. این را «ترک خوردگی استخوان» می‌نامند.

اما اگر استخوان طوری بشکند که تکه‌ای از آن به کلی از هر دو طرف از ساقه جدا شود، آن را «خرد شدگی» می‌گویند.

در صورتی که سر استخوان بشکند و سپس در گوشت یا پوست بدن فرو برود، آن را «شکستگی توام» می‌خوانند. یعنی شکستگی همراه با فرو رفتن استخوان در گوشت یا پوست بدن.

تعمیر کردن یک استخوان شکسته، شباهت بسیار زیادی به چسباندن قطعات شکسته یک چینی دارد. به همین دلیل است که باید قطعات شکسته استخوان، هرچه بهتر و بیشتر به همدیگر وصل گردند. البته در انجام این کار، پزشک شکسته‌بند برخلاف شخصی که چینی را بند می‌زند، به قطعات شکسته استخوان چسب نمی‌مالد.

وصل کردن و چسباندن قطعه‌های شکسته یک استخوان، وظیفه «یاخته‌های بافت پیوندی» است که در همان استخوان شکسته، به مقدار زیادی وجود دارند.

ترمیم استخوان شکسته

«بافت استخوانی» قدرت خیره کننده‌ای در ترمیم خود دارد. وقتی شکستگی در استخوان رخ دهد، استخوان و بافت‌های نرمی که در اطراف محل شکستگی قرار گرفته‌اند، مجروح یا پاره و متلاشی می‌شوند و حتی برخی از این بافت‌های آسیب دیده به کلی نابود می‌گردند. ناحیه‌ای که در آن شکستگی اتفاق افتاده است (یعنی در سر استخوان و بافت‌های نرم مجاورش) با لخته‌هایی از خون و لنف بسته‌بندی می‌گردند. چند ساعتی از شکستگی سپری نمی‌شود که ناگهان یاخته‌های تازه بافت پیوندی در میان لخته‌های خون شروع به خودنمایی می‌کنند. این اولین قدمی است که بافت پیوندی برای ترمیم شکستگی استخوان برمی‌دارد.

تعداد یاخته‌های تازه و جوان با سرعت بسیاری رو به افزایش می‌گذارد و همه آنها نیز سرشار از عنصر کلسیم هستند. در مدت 72 تا 96 ساعت پس از شکستگی، توده این نوع یاخته‌های جوان، چنان بافتی را به وجود می‌آورند که مانند یک چسب نیرومند، سر استخوان‌های شکسته را به یکدیگر وصل می‌کند. در این بافت تازه، باز هم مقدار بیشتری از عنصر کلسیم ذخیره می‌گردد تا به کمک آن، استخوان محکم و نیرومندی به وجود آید.

حتماً تاکنون دیده‌اید که بعضی وقت‌ها اندام شکسته را در قالبی از گچ قرار می‌دهند و اصطلاحاً می‌گویند آن عضو شکسته را گچ گرفته‌اند. این کار برای آن است که اندام آسیب دیده تا مدتی درون قالب گچ بدون حرکت باقی بماند تا مبادا استخوان‌های شکسته جابجا شوند. در این صورت و چنانچه استخوان‌های شکسته جابجا نشوند، استخوان‌ها درست در همان جای اصلی خویش به یکدیگر جوش خواهند خورد.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. 1391.