همه آنچه که از آندوسکوپی دستگاه گوارش باید بدانید
گاهی یک دوربین کوچک کار هزار آزمایش، سونوگرافی و عکسبرداری را انجام می دهد. فقط کافی است همان جایی که باید برود، تا ریشه درد، زخم معده، غده و تومور را پیدا کند. درباره آندوسکوپی حرف می زنیم. روشی که شاید به مذاق خیلی ها خوش نیاید اما شاید یکی از بهترین روش ها برای پیدا کردن مشکلات دستگاه گوارشی باشد. البته آندوسکوپی فقط برای معده و دستگاه گوارش استفاده نمی شود اما در این مقاله مقصود همان آندوسکوپی دستگاه گوارش است.
همه چیز با یک لوله، یک دوربین و یک صفحه نمایش انجام می شود. شاید باورتان نشود اما یک دوربین کوچک است که سر لوله ای باریک و انعطاف پذیر وصل می شود. آندوسکوپ از طریق دهان یا مقعد و گاهی حتی از راه برشی کوچک (البته بسته به جایی که باید بررسی شود) وارد بدن می شود. پزشک از طریق دوربین سر آندوسکوپ بخش های مختلف بدن مثل دستگاه گوارش، مثانه، ریه ها، آپاندیس و حتی مفاصل را بررسی می کند.
آندوسکوپ های امروزی خیلی پیشرفته اند؛ حالا با دوربین های ویدئویی می توان تصاویر را روی یک صفحه نمایش تماشا کرد. این آندوسکوپ ها همچنین دارای لوله هایی برای ساکشن یا کشیدن مایع یا وسائل خاصی برای نمونه برداری از بافت هم هستند. در این مقاله شما می توانید با کلیات آندوسکوپی دستگاه گوارش آشنا شوید.
چرا آندوسکوپی انجام می شود؟
از جمله مواردی که پزشک متخصص برای تشخیص بیماری یا درمان آن، آندوسکوپی تجویز می کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشخیص عفونت معده
- بررسی علائم گوارشی مثل تهوع، استفراغ، دردهای شَدید شکمی و خونریزی گوارشی
- جمع آوری نمونه های بافت یا تشخیص تومورهای بدخیم و خوش خیم
- درمان مشکلات سیستم گوارش مثل سوزاندن یک منبع خونریزی، متوقف کردن خونریزی گوارشی، برداشتن پولیپ و از بین بردن شئی خارجی.
- تشخیص ناهنجاری های مری، معده یا دوازدهه
- تشخیص بیماری های روده ای التهابی مثل کولیت زخمی و کرون
- تشخیص زخم معده
- یبوست مزمن
- پانکراتیت
- انسداد مری
- ریفلاکس گوارشی
- فتق هیاتال
- وجود خون در ادرار
آندوسکوپی چگونه انجام می شود؟
آندوسکوپی اندام های مختلف به روش های گوناگونی انجام می شود که در اینجا به آندوسکوپی معده پرداخته می شود.
آندوسکوپی معده برخلاف اسمش اصلاً خطرناک و دردناک نیست. پزشک متخصص گوارش یا جراح گوارش آندوسکوپ را از طریق دهان وارد گلو می کند. البته قبل از آن از بی حسی موضعی یا اسپری بی حس کننده گلو استفاده می شود تا در جریان پایین رفتن آندوسکوپ دردی احساس نکنید. حتی بنا به تشخیص پزشک ممکن است یک بیهوشی کوتاه مدت تجویز شود. پزشک از شما می خواهد به پهلوی چپ دراز بکشید. وقتی پزشک سر آندوسکوپ را روی زبان گذاشت از شما می خواهد آن را ببلعید. با انجام عمل بلع مری باز می شود و آندوسکوپ به سمت پایین می رود و به معده می رسد. یک پرستار هم با یک ساکشن مراقب بزاق دهان شما است و آن را با ساکشن بیرون می کشد. وقتی سر آندوسکوپ وارد معده شد، از طریق یک لوله که در آندوسکوپ قرار دارد معده باد می شود تا داخل آن بهتر دیده شود. پزشک با توجه به تصاویری که روی صفحه نمایش می بیند، مشکلات را بررسی می کند. اگر نیازی به نمونه برداری باشد آن را هم انجام می دهد. وقتی کار پزشک تمام شد، آندوسکوپ به آرامی به بیرون کشیده می شود.
قبل از آندوسکوپی چه باید کرد؟
- 6 تا 8 ساعت قبل از آندوسکوپی نباید چیزی بخورید.
- اگر حساسیت دارویی دارید قبل از آندوسکوپی به پزشک متخصص اطلاع بدهید.
- اگر بیماری خاصی دارید مثل هپاتیت، ایدز، دیابت و فشار خون بالا حتماً باید به پزشک اطلاع بدهید.
- پزشک باید از مشکلات قلبی و ریوی بیمارش آگاه باشد.
- قبل از آندوسکوپی داروهایی مثل رانیتیدین، سایمتیدین و امپرازول مصرف نکنید.
- قبل از انجام آندوسکوپی درباره هر دارویی که مصرف می کنید به پزشک اطلاع بدهید. بخصوص داروهای ضد انعقاد خون.
- اگر به اختلالات خونریزی دهنده مبتلا هستید، حتماً به پزشک تان بگویید.
- همه مدارک پزشکی خود را در زمان آندوسکوپی به همراه داشته باشید.
- زمان مراجعه برای آندوسکوپی بهتر است یک همراه داشته باشید.
بعد از آندوسکوپی چه حالی دارید؟
- اگر جزو افرادی باشید که برای آندوسکوپی بیهوش شده اید، قطعاً کمی حال بد بعد از بیهوشی را دارید.
- گلودرد خفیف طبیعی است، بهتر است برای کم شدن درد آب نمک قرقره کنید.
- ممکن است کمی مشکل تنفسی داشته باشید که بعد از چند ساعت برطرف می شود.
- ممکن است کمی احساس نفخ و دل درد داشته باشید. اسپاسم هم شایع است اما اگر این موارد خیلی شَدید بود و بعد از چند ساعت برطرف نشد، حتماً با پزشک متخصص تماس بگیرید.
- از دردهای شَدید شکمی، تب و لرز، خونریزی، استفراغ و اسهال، اشکال در بلع و مشکلات تنفسی شَدید به هیچ وجه سرسری نگذرید. این علائم خطرناک است و حتماً باید توسط پزشک متخصص گوارش بررسی شود.
آندوسکوپی چه عوارضی دارد؟
همانطور که گفته شد، آندوسکوپی اگر توسط یک پزشک متخصص گوارش انجام شود روشی ایمن و بی خطر است اما ممکن است در بعضی افراد و در موارد خاص با این عوارض همراه باشد:
- خونریزی: اگر دلیل آندوسکوپی نمونه برداری یا حذف یک تکه یا شئی خارجی باشد، ممکن است با خونریزی همراه باشد.
- عفونت: خطر ابتلا به عفونت در آندوسکوپی وقتی بیشتر می شود که قرار باشد در آن چیزی برداشته شود. البته این عفونت ها با آنتی بیوتیک درمان می شوند.
- سوزش دستگاه گوارش
- تب
- درد قفسه سینه
- مدفوع خونی
- مشکل بلع
- درد شَدید شکم
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «همه آنچه که از آندوسکوپی دستگاه گوارش باید بدانید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله مجله تندرستی همشهری، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
