همه آنچه از شب بیداری باید بدانید
امروزه شب بیداری به یک سبک زندگی تبدیل شده است و بسیاری از مردم، به جای ساعات روشن روز، شبانگاه را برای بیداری و انجام دادن کارهایشان انتخاب می‌کنند. اطلاعات ضد و نقیض زیادی در خصوص شب بیداری در دسترس است. برخی افراد از معایب و عوارض شب بیداری می‌گویند و برخی دیگر آن را مفید می‌دانند.
همین امر بهانه‌ای شد تا در این مقاله به بررسی ریز و درشت شب بیداری بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص با شما به اشتراک بگذاریم. اگر شما هم علاقه‌مند به کسب اطلاعاتی در این موضوع هستید، در این مقاله همراه ما باشید.
چرا از نظر بسیاری از افراد شب بیداری بد است؟
شب بیداری و داشتن خواب شبانه نامنظم، تا حد زیادی سلامت جسمی و روحی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دقیقاً به همین دلیل است که بیشتر افراد با آن چندان موفق نیستند.
حقیقت این است که شب بیداری طولانی‌مدت بدن را از چرخه طبیعی خود خارج می‌کند. از نظر پزشکی ترشح برخی از هورمون‌ها در بدن شب‌هنگام و در زمان خواب اتفاق می‌افتد. بنابراین با شب بیداری در حقیقت در چرخه طبیعی بدن اختلال ایجاد می‌شود و این امر نیز در طولانی مدت معمولا اثرات مخربی از خود به جای می‌گذارد.
عوارض شب بیداری
همه موجودات زنده دارای ساعت بدن هستند. بدن انسان نیز از این امر مستثنی نیست. ساعت بدن انسان بسیار دقیق است و توسط غده هیپوتالاموس مغز مدیریت می‌شود. از این رو، کار کنترل ریتم شبانه‌روزی انسان بر عهده این غده از مغز است.
در ادامه برخی از معایب شب بیداری را با هم بررسی می‌کنیم. شناخت این معایب به شما کمک می‌کند که دفعه بعدی که تصمیم به بیدار ماندن گرفتید، در صورت نیاز در مورد تصمیم‌تان تجدیدنظر کنید!
1) بدخوابی
حقیقت این است که شب بیداری در اکثر افراد کیفیت خواب را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل است که اکثر افرادی که به شب بیداری عادت دارند بدخواب می‌شوند.
همانگونه که می‌دانید بدن برای بازیابی قوای خود به 6 الی 8 ساعت خواب باکیفیت نیاز دارد. بنابراین حتی اگر شب بیدار نیز باشید، لازم است که صبح‌ها دیرتر از معمول از خواب بیدار شوید تا ساعات خواب شما به هم نخورد.
اما اگر دانشجو، کارمند، صاحب کسب‌وکار یا پزشک باشید و یا به هر کار دیگری مشغول هستید، به احتمال زیاد این امکان برای شما فراهم نخواهد بود. پس اگر بخواهید به این عادت خود پایبند باشید، باید دور خواب کافی را خط بکشید!
از طرفی نیز بسیاری از افراد شب‌بیدار وقتی قصد خواب می‌کنند تا چند ساعت نمی‌توانند به خواب عمیق بروند. آن‌ها هر چند دقیقه یک بار بیدار می‌شوند و به اصطلاح معمول بدخوابی دامن گیرشان می‌شود.
2) بی‌اشتهایی
بی‌اشتهایی یکی دیگر از معایب شب بیداری است. افرادی که شب‌ها تا دیر هنگام بیدار می‌مانند، به دلایل مختلفی گرسنه می‌شوند و معمولا برای رفع گرسنگی خود غذاهای ناسالمی مصرف می‌کنند. به همین دلیل هم صبح‌ها معمولاً اشتهای کافی برای خوردن صبحانه را ندارند.
هر چقدر هم که خوردن صبحانه به تعویق بیفتد، طبیعتاً وعده‌های دیگر نیز به تعویق خواهد افتاد. بنابراین الگوریتم وعده‌های غذایی به کل به هم می‌خورد. بی‌اشتهایی و نداشتن میل به غذا به عنوان یکی از معایب بیدار ماندن در شب است که معمولاً خانواده‌های افراد شب‌بیدار بیشتر از هر چیز از آن شکایت دارند.
3) چاقی
شاید اکنون که مورد بالا را مطالعه کردید، از این که متوجه شوید که چاقی نیز یکی دیگر از معایب شب بیداری است. متعجب شوید؛ اما مسئله اینجا است که افراد شب‌بیدار که معمولاً میل به خوردن غذا ندارند، به ریزه‌خواری روی می‌آورند.
ریزه‌خواری نیز معمولاً شامل غذاهای با ارزش غذایی پایین مانند انواع شکلات است. از طرفی نیز چون شب زمان استراحت سایر افراد است؛ افرادی که عادت به شب بیداری دارند، برای جلوگیری از ایجاد نویز و سر و صدا، کمتر از سایر افراد تحرک دارند و در نتیجه، معمولاً دچار چاقی به ویژه در ناحیه شکم و پهلوها می‌شوند.
4) آلزایمر
اختلالات حافظه نیز یکی دیگر از عوارضی است که شب بیدارها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به همین جهت است که به گفته پزشکان شب بیداری احتمال ابتلا به آلزایمر را چندین برابر می‌کند.
بی‌خوابی یا دیر خوابیدن معمولاً سبب افزایش سطح بتا آمیلوئید می‌شود. این ماده در صورتی که تجمع یابد، ارتباط سلول‌های مغزی را با یکدیگر قطع می‌کند. هر چند با گذشت زمان سطح این ماده به حالت اولیه خود باز می‌گردد؛ اما شب بیداری‌های مکرر می‌تواند با از بین بردن نورون‌ها سبب کاهش حافظه شود.
5) عدم تمرکز
در صورتی که مغز به اندازه کافی استراحت نکند، سطح تمرکز فرد به شدت کاهش می‌یابد و او نمی‌تواند کارهایی که به دقت زیادی احتیاج دارند را به درستی انجام بدهد.
ناپایداری و نداشتن تمرکز معمولاً حتی در بهترین شرایط نیز فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر در رشته‌ای مشغول به کار یا تحصیل هستید که به تمرکز زیادی نیاز است، بهتر است عادت شب بیداری خود را کنار بگذارید.
6) بد اخلاقی
بدخلقی یکی از مشخصه‌ترین ویژگی‌های افرادی است که عادت به شب بیداری دارند.
طبق تحقیقات میزان رضایت از زندگی و خوش خلقی با میزان خواب شبانه رابطه مستقیم دارد. افرادی که دچار شب بیداری هستند، معمولاً از نظر اطرافیان به بدخلقی و عصبانیت معروف هستند. برای این‌که به فرد خوش خلقی تبدیل شوید، باید میزان خواب شبانه خود را نیز تنظیم کنید.
7) سردرد
بیشتر افراد شب زنده‌دار معمولاً از سردردهای گاه و بیگاهی که دامن‌گیرشان می‌شود، کلافه هستند. این افراد معمولاً استراحت و خواب کافی ندارند. بنابراین ممکن است دچار سردردهای مزمنی شوند که آرامش و کیفیت زندگی‌شان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
جالب است بدانید که سردردهای میگرنی نیز معمولاً در اثر شب بیداری‌های طولانی مدت عود می‌کنند. اگر دچار سردرد میگرنی هستید، بهتر است به ساعت خواب خود بسیار دقت کنید.
8) اختلال در یادگیری
یادگیری به تمرکز بالایی نیاز دارد. با توجه به این‌که شب بیداری تمرکز را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین معمولاً کمبود استراحت بدن می‌تواند در یادگیری نیز اختلال ایجاد کند.
بسیاری از متخصصان معتقدند که قدرت یادگیری انسان‌ها در ساعات اولیه روز به مراتب بیشتر از سایر زمان‌ها است. از این رو می‌توان به این نتیجه رسید که شب بیداری ممکن است یادگیری را دچار اختلال کند.
9) کندی عملکرد
شب بیداری در بسیاری از افراد سبب کندی عملکرد می‌شود. افراد شب‌زنده‌دار معمولاً زمان زیادی برای انجام کارهای مختلف صرف می‌کنند و معمولاً زمان کم می‌آورند. همین امر نیز باعث می‌شود که برای انجام کارهای خود دچار استرس و نگرانی شوند.
طبق تحقیقات انجام شده، احتمال بروز خطا در افراد شب‌بیدار به مراتب بیشتر از سایر افراد است. همچنین میزان کارآیی افراد به هنگام شب بیداری بسیار کاهش می‌یابد.
10) افسردگی
ترشح هورمون دوپامین عامل اصلی شاد بودن است. این هورمون معمولاً در زمان خواب در بدن ترشح می‌شود. وقتی فردی دیرتر از حد معمول می‌خوابد، این هورمون در بدن او ترشح نخواهد شد و همین کمبود دوپامین در بدن باعث ایجاد احساس غمگینی و نارضایتی در او خواهد شد.
از طرفی نیز عادت شب بیداری معمولاً سبب می‌شود که فرد زمان زیادی را در تنهایی سپری کند. در نتیجه، ممکن است در اثر کمبود ارتباطات اجتماعی، دچار افسردگی شود.
مزایای شب بیداری
اما هر رفتار و عادتی از مجموعه‌ای از جنبه‌های مثبت و منفی تشکیل شده است. از این رو در این قسمت قصد داریم به بررسی برخی از مزایای شب بیداری بپردازیم.
1) داشتن زمان کافی برای تفکر
زندگی پُرفراز و نشیب امروزی آن‌قدر پیچیده است که بیشتر اوقات حتی زمانی برای تفکر هم برای ما باقی نمی‌گذارد. این در حالی است که افرادی که عادت به شب بیداری دارند، می‌توانند در سکوت شب زمانی را برای تفکر به آنچه که دوست دارند، اختصاص دهند.
2) ایده‌پردازی
افرادی که به شب بیداری عادت دارند، معمولاً ذهن خلاقی دارند. زیرا می‌توانند شب هنگام و در سکوت مطلق و به دور از هر دغدغه‌ای در پی یافتن راه‌کار برای مشکلات خود باشند.
به همین دلیل است که افراد شب‌بیدار معمولاً ایده‌پردازی برای مسائل مختلف را به ساعات انتهایی شب موکول می‌کنند. البته در حالت کلی، بهتر است افراد ایده‌پردازی‌های خود را در ساعات اولیه صبح انجام دهند.
3) مدیتیشن
همانگونه که می‌دانید مدیتیشن یکی از راه‌های رسیدن به آرامش ذهنی است. از آنجایی که انجام مدیتیشن به سکوت و آرامش نیاز دارد، بهترین زمان انجام آن اول صبح و یا آخر شب است.
با توجه به این‌که افرادی که عادت به دیر خوابیدن دارند، زمان کافی برای انجام کارهای دلخواه خود دارند، می‌توانند زمانی را برای انجام مدیتیشن در نظر بگیرند و از طریق آن به آرامش برسند.
4) مطالعه
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که بسیاری از افراد مطالعه در کتابخانه را ترجیح می‌دهند، سکوتی است که بر محیط آن حاکم است.
تصور کنید شب هنگام است و جز صدای آرام باد صدای دیگری در اتاق نمی‌پیچد. می‌توان گفت که اکنون بهترین زمان برای مطالعه جانانه کتابی است که مدت‌ها بود در صف مطالعه خود داشتید، اما به دلایل مختلف فرصت این کار را نداشتید.
با توجه به آرامش ذهنی حاکم بر افراد در شب هنگام، شاید حتی بتوانید بیشتر از حد معمول زمان برای مطالعه بگذارید.
5) نوشتن
نوشتن بهترین ابزار برای مقابله با ترس، نگرانی و استرس است. اختصاص زمان کوتاهی برای نوشتن اتفاقات روزمره و یا هر آنچه که از دل برمی‌آید، می‌تواند بریتان بسیار کارآمد باشد.
افراد شب‌بیدار می‌توانند در آرامش مطلق به نوشتن مشغول شوند و از طریق آن تنش خود را کم کنند.
همانگونه که تا به اینجای مقاله مطالعه کردید، معایب و عوارض شب بیداری، به شدت بر مزایای آن می‌چربد. اگر برای سلامتی جسمی و بهداشت روحی خودتان اهمیت قائل هستید، به جرگه افراد سحرخیز بپیوندید و با انجام یک برنامه‌ریزی اصولی، کارهایی که شب‌ها مشغول انجام آن‌ها می‌شوید را به ساعات روز منتقل کنید.
چه کسانی بیشتر دچار شب بیداری می‌شوند؟
شب بیداری بیشتر از این‌که خصیصه باشد، یک عادت است و بیشتر به عادت‌های شخصی افراد بستگی دارد.
از این رو نمی‌توان کلیتی را در نظر گرفت که بتوان گفت افرادی که در این گروه هستند بیشتر دچار شب بیداری می‌شوند. ولی در حالت عمومی، کسانی که در مدیریت زمان و برنامه‌ریزی ضعف داشته باشند، معمولاً در انجام کارهایشان وقت کم می‌آورند و در دام شب بیداری می‌افتند.
چه عواملی باعث شب بیداری می‌شود؟
همانگونه که پیش‌تر نیز به این موضوع اشاره شد، شب بیداری یک عادت است. اما برخی از عوامل نیز وجود دارند که مانند نیروی محرکه‌ای عمل می‌کنند که منجر به شب بیداری می‌شود. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم پایبندی به برنامه زمانی روزانه برای به انجام رساندن امور
- مصرف کافئین
- استفاده از نوشابه انرژی‌زا در ساعات پایانی شب
- استفاده از تلفن همراه هوشمند در ساعات پایانی شب
- استرس و نگرانی
- دیر بیدار شدن از خواب صبحگاهی
- افسردگی
روش‌های ترک عادت شب بیداری
تغییر هر عادتی با انجام برخی از کارها امکانپذیر است. ترک عادت شب بیداری نیز از این قانون مستثنی نیست. اگر شما نیز از افراد شب‌زنده‌دار هستید که از این رفتار خود خسته شده‌اید و قصد ترک آن را دارید می‌توانید با انجام کارهای زیر عادت شب بیداری خود را کنار بگذارید:
- شب‌ها به موقع به رختخواب بروید.
- قبل از خواب یک لیوان شیر میل کنید.
- قبل از خواب حرکات کششی انجام دهید.
- قبل از خواب چند دقیقه مطالعه کنید.
- از تلفن همراه خود در رختخواب استفاده نکنید.
- از تماشای فیلم‌های مهیج در ساعات پایانی شب اجتناب کنید.
- در طول روز به اندازه کافی آب بنوشید.
- در طول روز زمانی را به خودتان اختصاص دهید.
- مصرف کافئین را به حداقل برسانید.
سلامتی شما آرزوی ما است.
