علائم حیوان هار و راه های انتقال ویروس هاری
هاری یک بیماری بسیار قدیمی است که از طریق گزش (گاز گرفتن) حیوان هار به حیوانات دیگر انتقال پیدا می کند. هاری در تمام پستانداران می تواند وجود داشته باشد، برخی نسبت به آن مقاوم اند و برخی نیستند. هاری به چند روش منتقل می شود که مهم ترین روش انتقال ویروس هاری از طریق گزش حیوان هار (سگ، گربه، راکون، شغال، گرگ، روباه و…) است.
اگر حیوانی به هاری مبتلا باشد و ویروس به بزاق او رسیده باشد، می تواند این بیماری را منتقل کند. به عنوان مثال گربه ها خیلی خودشان را تمیز می کنند و خیلی خودشان را لیس می زنند، به همین دلیل ممکن است که پنجه گربه ی مبتلا به ویروس هاری، از طریق بزاقش آلوده شده باشد و این بیماری را از طریق چنگ زدن منتقل کند.
بنابراین ویروس هاری خودبخود در بدن انسان یا حیوان به وجود نمی آید. در کل، از نظر پزشکی و دامپزشکی، انواع بیماری ها، مخزن متفاوتی دارند. مخزن بیماری هاری نیز در میان حیوانات وحشی جنگل ها، دشت ها، کویر و… است، بیشتر هم سگ سانان منبع این بیماری هستند که با گزیدن حیوانات دیگر، بعد از مدتی علائم بیماری هاری بروز می یابد.
چون مخزن این بیماری بسیار گسترده است نمی توان آن را بطور کامل ریشه کن و نابود کرد، ضمناً تعداد حیواناتی که در حیات وحش هستند و می توانند هاری را انتقال دهند زیاد است، بنابراین ریشه کنی این بیماری سخت می باشد. البته کشورهایی مانند انگلیس و استرالیا به سطحی رسیده اند که عاری از هاری شده اند. در اصل از طریق واکسیناسیون خوراکی (که برای حیوانات وحشی گذاشته اند) و واکسیناسیون حیوانات اهلی مثل سگ و گربه، میزان ابتلا به هاری کم شده است. به همین دلیل در نگهداری حیوانات خانگی باید واکسیناسیون سگ و گربه را از سه ماهگی به بعد شروع کرد تا اگر حیوانی گاز گرفته شد، در برابر هاری ایمن باشد و به انسان هم منتقل نکند.
نکته: بیشتر پستانداران می توانند هاری را انتقال دهند؛ ولی سگ و گربه بیشتر هاری را منتقل کنند.
هاری چهره های مختلفی از نوع ساکت یا خشن می تواند داشته باشد. حیوان ممکن است گوشه گیر شود یا خشن باشد و گاز بگیرد.
اولین نشانه که در حیوان دیده می شود، این است که محل گاز یا جای زخم را لیس می زند یا بیش از حد احساس خارش می کند. با مشاهده این حالت، صاحب حیوان حتماً باید او را به دامپزشکی ببرد و درباره ی خودش هم باید موضوع را خیلی جدی بگیرد و به مراکز درمانی مراجعه کند.
نکته: واکسن هاری حیوانات خانگی مثل سگ و گربه، باید در دامپزشکی تزریق شود.
حیوان آلوده به ویروس هاری از نور گریزان است. گریزان بودن از نور و گوشه گیری از علائم مشترک در انسان و حیوان آلوده به ویروس هاری می باشد.
از دیگر علائم حیوان مبتلا به هاری می توان به پریشانی، ترس، تب، خارش، ضعف، سختی در بلع، ریزش بزاق، تغییر صدا در سگ و گربه به دلیل فلج شدن حنجره، افتادگی فک و همچنین فلج نقطه ای که گاز گرفته شده است، اشاره کرد. این علائم یک تا هفت روز ادامه دارد و بعد یا به مرگ منجر می شود یا حیوان به مرحله وحشی گری قدم می گذارد.
بعد از اینکه ویروس روی مغز اثر گذاشت، خوی وحشی گری ایجاد می شود. در این مرحله، از چند روز قبل، ویروس هاری به بزاق حیوان وارد شده است و از این طریق هم منتقل می شود. در این مرحله حیوان حتماً می میرد.
هاری ممکن است از راه های مختلفی به انسان منتقل شود:
- گزش یا گاز گرفتن: در 95 درصد موارد ویروس هاری از این طریق منتقل می شود.
- خوردن اعضای بدن حیوان مبتلا: به عنوان مثال در کشور ویتنام، هاری از طریق خوردن مغز سگ هار به انسان منتقل شده است. (در ویتنام مردم سگ و گربه را می خورند.)
- از طریق خفاش: افرادی که غارنوردی می کنند مراقب باشند، خفاش می تواند بیماری هاری را به آنها منتقل کند. همچنین خفاش قادر است انتقال دهنده هاری به گاو و گوسفند نیز باشد. گاو و گوسفند علائم خاموش هاری دارند، یعنی در وضعیت ابتلا، علامتی از خود نشان نمی دهند. (اگر محصولاتی که از گاو و گوسفند گرفته می شود، پخته شوند عموماً ناقل ویروس هاری نیستند.)
- پیوند عضو یک انسان مبتلا به هاری به فردی دیگر: به عنوان مثال موردی گزارش شده که انسانی هاری داشته و چون اصلاً کسی به وجود این بیماری در او شک نبرده، قرنیه اش را به انسان دیگری پیوند زده اند و دریافت کننده را نیز به هاری مبتلا کرده اند.
دامپزشک ها و کارکنان مراکز دامپزشکی، کارکنان آزمایشگاه ها، کارکنان کشتارگاه ها و افرادی که به مناطق دور از دسترس می روند و یا آنجا زندگی می کنند، حتماً باید واکسن بزنند تا اگر در معرض حیوانی قرار گرفتند که احتمال هاری آن وجود دارد، بدن شان ایمنی داشته باشد. معمولاً واکسیناسیون هاری برای افراد در معرض خطر، سالی یکبار تکرار می شود.
اگر فردی واکسیناسیون نشده است و دچار گزش یا گاز گرفتگی توسط حیوان مبتلا به هاری شده است، ابتدا باید دست کم 15 دقیقه محل گزش را با آب و صابون بشوید و اجازه دهد خون از محل زخم خارج شود تا احتمال ورود ویروس هاری به بدن کاهش یابد. سپس تزریق 5 دوره واکسن تجویز می شود تا قبل از رسیدن ویروس به مغز، بدن مقاومت پیدا کند. توجه داشته باشید که سرعت عمل در مراجعه به مراکز درمانی مهم است.
[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]
مقاله آموزشی «علائم حیوان هار و راه های انتقال ویروس هاری»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر امیررضا عامری نائینی – دامپزشک – توسط ماهنامه تندرستی همشهری، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
[/toggle]
