چگونه لایه ازون تخریب می شود؟

نیتروژن و اکسیژن، بخش عمده هوای اطراف ما را تشکیل می دهند. گازهای دیگری مانند دی اکسید کربن، هیدروژن و ازون نیز به مقدار کم در هوا وجود دارند.

برخی از افراد به اشتباه فکر می کنند که ازون (Ozone) همان هوای تازه ای است که در ساحل دریا تنفس می کنیم. اما ازون مولکول ساده ای است که از سه اتم اکسیژن تشکیل شده و نوعی اکسیژن سمی می باشد. مقدار ازون در هوای سطح زمین بسیار ناچیز است و تقریباً تمام ازون موجود در اتمسفر در ارتفاع 12 تا 50 کیلومتری زمین وجود دارد، و آنچه که به عنوان لایه ازون شناخته می شود حجم عمده ازون در ارتفاع 25 تا 30 کیلومتری از سطح زمین است.

این لایه مانع رسیدن اشعه ماوراء بنفش خورشید به زمین می شود. به عبارتی مانند یک سپر، از گیاهان، حیوانات و انسان ها در برابر تابش پرتو ماوراء بنفش خورشید محافظت می کند.

در صورت تخریب لایه ازون، تشعشعات جذب شده می توانند موجب آفتاب سوختگی، سرطان پوست، آب مروارید و پیری زودرس شوند و با ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن، مقاومت انسان را در مقابل بیماری ها کاهش دهند.

علاوه بر این موارد، کندی رشد گیاهان، صدمه به ساختار ژنتیکی موجودات زنده، کاهش محصول برنج در اثر از بین رفتن باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و نابودی اجزای اولیه زنجیره غذایی دریاها (یعنی فیتوپلانکتون ها و سخت پوستان شناور) از دیگر آثار تخریب لایه ازون هستند.

محققان برای اولین بار در سال 1970 متوجه شدند که لایه ازون در حال تخریب است. در سال 1974، محققان دانشگاه کالیفرنیا اعلام کردند که برخی از مواد شیمیایی ساخت بشر که تحت عنوان کلروفلوروکربن ها (CFC) شناخته می شوند، به لایه ازون استراتوسفر صدمه وارد می کنند.

در اصل، اشعه ماوراء بنفش خورشید باعث شکسته شدن گازهای حاوی کلر و برم و تولید رادیکال های آنها در استراتوسفر می شود. این رادیکال ها با ترکیب با ازون باعث شکسته شدن آن و تجزیه به اکسیژن و منوکسید کلر می شود. منوکسید کلر ترکیبی ناپایدار است و اتم اکسیژن آن به راحتی با اتم های آزاد جذب شده و دوباره کلر آزاد ایجاد می شود. این امر باعث تجدید این چرخه معیوب و تخریب لایه ازون می گردد.

انواع گاز سی اف سی (CFC) در یخچال، دستگاه های تهویه و بسیاری از اسپری ها وجود دارد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چگونه لایه ازون تخریب می شود؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب های تبرید: اصول و روش ها، نوشته فرزاد جعفرکاظمی از انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران جنوب)، منتشر شده در مهر 1389 و بخوانید و بدانید، ویراستار بی تو ساگال و ترجمه سپیده عندلیب و حسین یاسینی از انتشارات پیکان، منتشر شده در اسفند 1384 با شابک 3-72-6229-964-978 به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین تصاویر فلش نیز توسط مهندس سینا انصاری طراحی گردیده است.