آتش چیست؟

وقتی ماده ای می سوزد، به سرعت با اکسیژن هوا ترکیب می شود. بنابراین عمل سوختن، واکنش شیمیایی بین ماده سوختنی و اکسیژن موجود در هوا است. اکثر موادی که می سوزند، مقادیر زیادی کربن و هیدروژن دارند. عمل سوختن را احتراق نیز می نامند.

تا قرن 17 میلادی احتراق به گونه دیگری تعریف می شد، تا اینکه در سال 1774 میلادی یک شیمیدان فرانسوی به نام آنتوان لاوازیه متوجه شد که وجود اکسیژن برای سوختن مواد ضروری است. برخی از مواد به کندی با اکسیژن هوا ترکیب می شوند. در این واکنش هیچ نوری تولید نمی شود؛ اما مقدار بسیار اندکی گرما ایجاد می شود. به چنین واکنشی، اکسیداسیون می گویند. زنگ زدن آهن نمونه ای از این واکنش است.

عمل سوختن در شرایط خاصی رخ می دهد. این شرایط عبارتند از: وجود ماده سوختنی، وجود اکسیژن به مقدار کافی و به درجه اشتعال رسیدن ماده سوختنی.

برخی از مواد مانند کاغذ، درجه اشتعال پایینی دارند؛ در حالی که برخی از سوختنی ها مانند زغال باید به شدت گرم شوند تا بسوزند. بعضی از مواد درجه اشتعال بسیار پایینی دارند. فسفر سفید نمونه ای از این مواد است. فسفر سفید در مجاورت هوا بتدریج دود می کند و سرانجام آتش می گیرد؛ به همین جهت آن را در آب نگهداری می کنند.

آتش، کاربردهای بسیاری دارد. آتش نور تولید می کند و غذای ما را می پزد. از آتش برای گرم کردن آب و تهیه بخار آب استفاده می شود. بخار آب برای بکار انداختن بسیاری از موتورها مورد استفاده قرار می گیرد. از آتش در صنایع استخراج فلزات نیز استفاده می شود. به علاوه آتش باعث بکار افتادن موتور اتومبیل ها، قایق ها و هواپیماها می شود. آتش های کاربردهای فراوان دیگری نیز دارند که برشمردن تمامی آنها در اینجا غیر ممکن است.

آتش اگر کنترل شود، بهترین دوست انسان است؛ اما در غیر این صورت، می تواند به بزرگترین دشمن او تبدیل شود. آتش می تواند ساختمان ها را ویران و جنگل ها را نابود کند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آتش چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر ۱۳۹۳ با شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۷-۲۲۱-۶ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.