تفاوت QLED و OLED در چیست؟

به زبان ساده QLED تلویزیون های LED هستند که از تکنولوژی نقطه کوانتومی برای بهبود کارکرد، نور بهتر و بازه رنگی وسیع تر بهره می گیرند. این مزایا به دلیل آن است که نقاط کوانتومی عملاً مانند یک فیلتر روی نور پس زمینه LED عمل می کنند و باعث تابش نور خالص تری از صفحه نسبت به LED معمولی می شوند.

نکته مهمی که باید بدانید آن است که QLED یک تکنولوژی صفحه ساطعی (Emissive) نیست. به این معنا که نقاط روی صفحه از خودشان نوری ساطع نمی کنند، بلکه روی یک صفحه بسیار نازک پخش هستند که مانند یک فیلتر رنگی عمل می کند. هنگامی که صفحه روشن می شود، یک پس زمینه LED نور را به صفحه حاوی نقاط می تاباند. این نور که از صفحه عبور می کند، به نوعی تصفیه می شود تا دمای رنگی (Color Temperature) آن به حد ایده آل می رسد. ولی از آنجا که صفحات QLED ساطعی نیستند، پس زمینه LED همیشه روشن است و این به آن معنا است که این گونه صفحات به سختی می توانند رنگ سیاه را به عمق صفحات OLED نمایش دهند.

تکنولوژی OLED پیچیدگی کمتری نسبت به QLED دارد. OLED مخفف Organic Light-Emitting Diode است، یعنی دیودهای ارگانیک ساطع نور. می توان گفت یک تلویزیون OLED حاوی میلیون ها OLED یا همان دیودها است که پیکسل ها را تشکیل می دهند. هر کدام از این دیودها هنگامی که جریان دریافت کنند، روشن می شوند و نور می دهند، به همین دلیل به آنها ساطع نور گفته می شود.

با توجه به این ساختار، هنگامی که به یک پیکسل OLED جریان نرسد، خاموش خواهد بود و در نتیجه کاملاً سیاه به نظر می رسد؛ مثل خود تلویزیون زمانی که خاموش باشد. برخلاف QLEDها که پس زمینه های نوری شان همیشه روشن است و بخش های مشکی باید به صورت مصنوعی تولید شود.

تکنولوژی OLED نکته خاص دیگری ندارد، جز اینکه تلویزیون های آن می تواند حتی از QLEDها باریکتر تولید شود. دلیل آن هم بار دیگر به صفحه اضافه ای بر می گردد که QLED دارد. به همین دلیل است که ساخت OLEDهای انعطاف پذیر و خمیده بسیار آسان تر انجام می شود و شرکت هایی مثل LG می توانند ایده های خلاقانه ای برای طراحی آنها داشته باشند.

اگر برای خرید تلویزیون مدل های مختلف را چک کرده باشید، احتمالاً به دو اصطلاح QLED و OLED در مورد صفحات شان برخورده اید، اما تفاوت این دو چیست؟ بطور خلاصه QLED عنوانی است که توسط شرکت سامسونگ برای توصیف تلویزیون های LED سطح بالایش با تکنولوژی نقطه کوانتومی (Quantum Dot) ثبت شده است. در مقابل OLED هم از این نظر که بر پایه LED است، به QLED شبیه است. اما شباهت این دو تقریباً همین جا تمام می شود و OLED که بر اساس دیودهای نوری است، تکنولوژی کاملاً متفاوتی با QLED دارد. در این مقاله شما می توانید با این دو تکنولوژی آشنا شوید.

عمق مشکی

توانایی یک صفحه نمایش در تولید رنگ مشکی عمیق و تاریک از جمله مهم ترین عوامل کیفیت تصویر آن به شمار می رود. مشکی های عمیق تر باعث ایجاد کنتراست بالاتر و رنگ های غنی تر می شود و در نتیجه تصویر هم واقعی تر و چشمگیرتر خواهد بود.

وقتی صحبت از عمق مشکی (Black Level) می شود، صفحات OLED حاکم بلامنازع هستند! دلیل ضعف صفحات QLED در این زمینه وجود نور LED سفید در پس زمینه صفحه نقاط کوانتومی برای نوردهی بیشتر و بازه رنگی وسیع تر است. در این صفحات، قسمت های سیاه با کم نور کردن پیکسل ها به صورت نرم افزاری ایجاد می شود که گاهی به بروز پدیده ای به نام نشت نور (Light Bleed) یا عبور نور در بخش هایی که باید کاملاً سیاه باشند، منجر می شود.

ممکن است بپرسید آیا این مسئله واقعاً بارز است؟ پاسخ این است که کاملاً! تصور کنید مشغول دیدن یک فیلم اکشن هستید و در شب تاریک، کاراکترها در حال دویدن در یک پارکینگ باشند، در این صحنه ممکن است هاله محوی از نور در قسمت هایی که باید کاملاً تاریک باشند مشاهده کنید یا روشنایی محوی را در دو نوار سیاه بالا و پایین فیلم هایی که نسبت تصویرشان باریکتر از رزولوشن تلویزیون است، ببینید.

البته سامسونگ متوجه این نقطه ضعف مهم صفحات QLED است و زمان و هزینه زیادی برای بهبود سطوح سیاه تلویزیون های QLED خود کرده است تا جایی که در مدل هایی جدیدتر، یک لایه ضد بازتابش به این تلویزیون ها افزوده که گفته می شود کمی شدت مسئله را کاهش داده است.

اما به هر روی، فعلاً OLED از این نظر برتر است؛ وقتی پیکسلی جریان دریافت نکند، هیچ نوری تولید نمی کند و بنابراین یک پیکسل کاملاً سیاه خواهید داشت.

شدت نور

دقیقاً همانگونه که سامسونگ می گوید، تلویزیون های QLED در شدت نور (Brightness) قوی تر هستند. این به دلیل نرم افزاری خاص نیست، بلکه نقاط کوانتومی توانایی تولید رنگ های درخشان تری را بدون از دست دادن میزان اشباع (Saturation) دارند. این نقطه قوت بخصوص در مکان هایی که نور محیطی زیاد است، بسیار بکار می آید.

همچنین گفته می شود تلویزیون های QLED در زمینه ایجاد کنتراست HDR هم بهتر عمل می کنند. به دلیل اینکه تضادهای رنگی و قسمت هایی در تصویر که برق می زند و بازتابش دارد، در این تلویزیون ها بهتر ایجاد می شود. البته حول این موضوع بحث وجود دارد و عده ای معتقدند صفحات OLED به دلیل سیاهی های کامل، بهتر می توانند تصاویر HDR را نمایش دهند.

حال اینکه کدام یک در این زمینه برنده است، تا حدودی به شرایط محیط بر می گردد. در یک اتاق تاریک، صفحه OLED با نور کمتری نسبت به QLED می تواند تضاد تصویری ایجاد کند، ولی در فضایی با نور محیطی بالا، نوردهی بیشتر QLED کمک کار آن در تولید تصاویر واضح و چشمگیر خواهد بود.

فضای رنگی

زمانی در زمینه فضای رنگ ها، OLED تمام رقبایش را از میدان به در می کرد، اما استفاده از نقاط کوانتومی در تلویزیون های QLED کفه این فناوری را هم سنگین کرده است. بنا به گفته سامسونگ، دقت رنگی (Color Accuracy)، نور رنگ ها و حجم رنگی (Color Volume) در این تلویزیون ها در سطح بالایی قرار دارد.

نمی توان انکار کرد که QLEDها رنگ های فوق العاده ای را به نمایش می گذارند، ولی اینکه رنگ ها در سطوح نوری بالا اشباع خوبی دارند چیزی است که باید دید واقعاً چقدر مزیت حساب می شود، بنابراین در این بخش، بین دو تکنولوژی تساوی اعلام می کنیم!

زمان پاسخ و تاخیر عملکرد

زمان پاسخ (Response Time) زمانی است که برای هر دیود طول می کشد تا حالتش از روشن به خاموش تغییر کند. با زمان پاسخ سریع تر، میزان محو شدگی کمتر می شود و فیلم ها (بخصوص با فریم های با تغییر زیاد) واضح تر نمایش داده می شود.

با توجه به آنچه تا اینجا گفتیم، می دانید تلویزیون های OLED از میلیون ها دیود مستقل تشکیل شده اند که هر کدام می توانند به صورت مجزا فعال شوند. در تلویزیون های QLED اما دیودها در ارائه هایی چیده شده اند و به صورت مجموعه ای روشن می شوند. این چیدمان بطورکلی سبب می شود تغییر میان دو حالت شان کندتر انجام شود. در واقع، OLED در حال حاضر سریع ترین زمان پاسخ را میان تمام تکنولوژی های تلویزیون دارد که آن را برنده این مورد می سازد. البته، تلویزیون های QLED جدید سامسونگ همگی نرخ رفرش (Refresh Rate) متغیر دارند که کمی مسئله زمان پاسخ را بهبود می بخشد، با این حال نزدیک زمان پاسخی که OLED ارائه می کند هم نمی شود. پس اگر این نکته برایتان اهمیت دارد، بهتر است سراغ تلویزیون های OLED ال جی یا سونی بروید.

زاویه دید

در صفحات QLED، بهترین زاویه دید (Viewing Angle) کاملاً در وسط است و وقتی به دو طرف یا بالا و پایین حرکت کنید، از کیفیت تصویر، چه از نظر رنگ و چه کنتراست، کاسته می شود. با وجود تفاوت میزان آن در مدل های مختلف، این افت کیفیت همیشه قابل مشاهده است؛ حتی با وجود تلاش های سامسونگ برای حذف آن در تلویزیون هایش. در مقابل، تصویر صفحات OLED را می توان در زاویه های بسیار باریک (تا 87 درجه) هم بدون هیچ افتی در نور و رنگ به خوبی تماشا کرد.

اندازه

وقتی تکنولوژی OLED تازه به بازار آمده بود، این صفحات با محدودیت در اندازه (حداکثر 55 اینچ) مواجه بودند، ولی در حال حاضر این حد بالاتر رفته و OLEDهای 88 اینچی هم تولید می شوند. در مورد صفحات QLED اما محدودیت های بسیار کمی برای اندازه وجود دارد و حتی می توانند در ابعاد 100 اینچ یا بالاتر هم تولید شوند. آخرین مدل هایی که سامسونگ برای مشتریان عادی به بازار عرضه کرده تا 98 اینچ هم هستند، بنابراین در بحث اندازه، QLED بالاتر از OLED قرار می گیرد.

عمر مفید

شرکت LG در مورد تلویزیون های OLED خود اعلام کرده که با 5 ساعت روشن بودن در روز، 54 سال طول می کشد تا میزان نور آن 50 درصد افت کند. ولی با توجه به آنکه تلویزیون های OLED از سال 2013 به بازار آمده اند، راهی برای راستی آزمایی این ادعا وجود ندارد. در سوی دیگر، تلویزیون های QLED از OLEDها هم جدیدتر هستند، بنابراین در این زمینه برنده ای نمی توان تعیین کرد.

مصرف برق

پنل های OLED برخلاف رقیب شان، بسیار باریک هستند و نیازی به نور پس زمینه ندارند. بر این اساس، علاوه بر سبکتر و باریکتر بودن نسبت به QLED، تلویزیون های OLED برق کمتری مصرف می کنند و کاراتر هستند.

در بحث شدت نور، فضای رنگی و اندازه، تلویزیون های QLED از OLEDها پیشی می گیرند و حتی در بخش هایی که این تکنولوژی دارای ضعف است، پیشرفت های قابل ملاحظه ای برای بهبود آن انجام شده است. اگر در حالت کلی بخواهیم کیفیت تصویر را در نظر بگیریم، باید بگوییم OLED برنده است، زیرا سطوح مشکی بهتری دارد، کنتراست قوی تر ارائه می کند و با زاویه دید زیاد آن، همه چیز به چشم عالی می آید، ولی برای بسیاری از مشتریان، رنگ های شفاف و درخشان QLED بخصوص در نور عادی، عاملی برای ترجیح آن به OLED است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «تفاوت QLED و OLED در چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله Digital Trends ترجمه محمود صادقی در روزنامه جام جم، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.