اکسیژن چه فوایدی دارد؟

حیات بدون اکسیژن روی کره زمین امکان‌پذیر نیست. هیچ موجود زنده‌ای بدون اکسیژن نمی‌تواند به زندگی ادامه دهد. حالا آیا می‌دانید اکسیژن و فواید آن چیست و چرا وجود آن ضروری است؟

اکسیژن عنصری گازی شکل است. کارل ویلهلم شیله (Carl Wilhelm Scheele) داروساز سوئدی، در سال 1772 میلادی اکسیژن را کشف کرد. جوزف پریستلی (Joseph Priestley) دانشمند انگلیسی نیز در سال بعد، مستقل از شیله موفق به کشف این ماده شد.

• اکسیژن گاز بی‌بو، بی‌مزه و بی‌رنگ است.
• این ماده در پوسته زمین به صورت اکسید فلزات یافت می‌شود.
• در دمای 182.9- درجه سانتیگراد تحت فشار مناسب به مایع تبدیل می‌شود. رنگ آن در حالت مایع، آبی روشن است.
• اگر دما تا 218.4- درجه سانتیگراد پایین بیاید، اکسیژن مایع به صورت جامد در می‌آید.
• اکسیژن مایع در دمای معمولی فوراً به گاز تبدیل می‌شود. به همین دلیل آن را در ظروف دوجداره مخصوص نگه می‌دارند.

برخی از فواید اکسیژن عبارتند از:

• از اکسیژن مایع به عنوان سوخت فضاپیماها (سفینه‌های فضایی) استفاده می‌شود.
• تمام موجودات زنده برای تنفس به آن نیاز دارند. گیاهان نیز برای تنفس از اکسیژن استفاده می‌کنند. آنها در طول شب، اکسیژن جذب می‌کنند و در طول روز طی عمل فتوسنتز، اکسیژن آزاد می‌کنند.
• مخلوط دوگانه اکسیژن و استیلن با حرارتی بسیار بالا می‌سوزد. به همین جهت از آن برای برش و جوشکاری فلزات استفاده می‌شود.
• کوهنوردان، غواصان و همچنین بیمارانی که مشکلات ریوی و تنفسی دارند، برای تنفس از کپسول اکسیژن استفاده می‌کنند.
• وجود اکسیژن برای اکسیداسیون مواد غذایی و تولید انرژی ضروری است.

تنفس اکسیژن خالص برای سلول‌های بدن مضر است و ایجاد مسمومیت می‌کند. علائم مسمومیت با اکسیژن عبارتند از: تهوع و استفراغ، انقباض ماهیچه‌ها، سرگیجه و بیهوشی که سرانجام منتهی به تشنج و مرگ می‌شود.

هوای پاک و تازه از میزان مناسبی اکسیژن و گازهای دیگر تشکیل شده است. 21 درصد هوایی را که تنفس می‌کنیم از اکسیژن، 78 درصد آن از نیتروژن و یک درصد مابقی از سایر گازها تشکیل می‌شود. تنفس در چنین هوایی باعث شادابی و نشاط می‌شود.

بهتر است هنگام خواب، درها و پنجره‌ها را باز بگذاریم تا هوا در اتاق جریان پیدا کند و اکسیژن لازم به بدن برسد. همچنین در فصل زمستان هرگز نباید در اتاق‌های بسته‌ای که بخاری در آن روشن است، خوابید. مواد سوختنی هنگام سوختن، اکسیژن هوا را مصرف کرده و دی اکسید کربن و مونوکسید کربن تولید می‌کنند. مونوکسید کربن گازی سمی است که باعث خفگی می‌شود.

منابع

1. کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.