بررسی روند تاریخی توسعه و تکامل لباس های غواصی

پیش از آنکه انسان به فکر سفر به دور دست های فضا بیفتد و برای این سفر خود را آماده کند، کنجکاوی هایش او را به اعماق آب ها کشاند و برای اینکه بتواند به این محیط مرموز و ناشناخته نفوذ کند، به تدریج و طی گذر سال ها خود را مجهزتر و آماده تر کرد. اقیانوس در حقیقت اولین محیط دشواری بود که انسان برای ورود به آن تلاش کرد و برای اینکه تلاش هایش به موفقیت برسد، از اوایل قرن هیجدهم ساخت لباس و تجهیزات مورد نیاز را برای ورود به محیطی که تنفس در آن غیر ممکن است، آغاز کرد.

فناوری هایی که در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم ساخته شدند، بسیار حیرت آور می باشند. در ادامه شما می توانید تاریخچه ای از توسعه و تکامل لباس های غواصی عمیق را مطالعه نمایید.

دوران های بسیار قدیم
چندین قرن پیش از میلاد، تلاش هایی برای ورود به جهان مرموز زیر آب آغاز شد. در حکاکی های به جا مانده از آن دوران نقش هایی از سربازان آشوری دیده می شود که تلاش کرده اند با استفاده از پوست باد شده بز از رودخانه عبور کنند و در اصل از آن برای شناور ماندن روی آب استفاده می کردند. ابتدایی ترین ابزاری که در دوران باستان از آن برای شنا در زیر آب استفاده می شد، شاخه ای توخالی از یک گیاه بوده است که از آن برای تنفس در عمق کم، بهره می بردند.

ارسطو، فیلسوف یونانی اولین استفاده از اتاقک های ناقوس مانند زیر آبی را در قرن چهارم پیش از میلاد ثبت کرده است، این اتاقک ها به غواصان امکان می داد تا مدتی به راحتی تنفس کنند، زیرا این اتاقک ها به صورت وارونه و با فشار وارد آب می شدند و مقداری هوا درون آنها حفظ می شد.

اولین عینک های غواصی نیز در سال 1300 پیش از میلاد یا پیشتر بدست ایرانی ها (مردم سرزمین باستانی پارس) ساخته و از آنها استفاده شد. این عینک ها دریچه ای پنجره مانند داشتند که از لاک صیقل داده شده لاک پشت ساخته شده بود.

لئوناردو داوینچی اولین فردی است که در طرح ها و نوشته هایش به مخازن هوا اشاره کرده است. کدکس آتلانتیک طرح داوینچی بود که به انسان امکان می داد زیر آب به صورت مصنوعی تنفس کند. در برخی از طرح های داوینچی لوله های تنفسی و مخازن هوا دیده می شوند و برخی دیگر مجموعه کاملی برای شنا کردن زیر آب را نمایش می دهند که شامل کلاه ها و ماسک هایی مجهز به مخزن هوا هستند.

اولین کلاه غواصی در سال 1691
این کلاه را ادموند هالی (Edmond Halley) اواخر قرن هفدهم میلادی طراحی کرد و ساخت. این کلاه غواصی از دو بخش کوچک و بزرگ تشکیل شده بود. سازه ناقوس مانند بزرگی که به اعماق دریا فرستاده و موقعیت آن تثبیت می شد. هوایی که درون این سازه حفظ می شد به دستیاران غواص امکان تنفس می داد و غواص اصلی که نسخه کوچکتر از ناقوس بزرگ را به سر داشت، می توانست به کمک لوله ای که از سازه اصلی به کلاه وصل بود و هوا را به درون کلاه هدایت می کرد در اطراف ناقوس بزرگتر گشتی بزند. پیش از آنکه هوای درون سازه تمام شود بشکه های هوایی که از سطح آب به زیر فرستاده می شد، هوا را تامین می کرد.

اولین لباس غواصی در سال 1715
اولین لباس کامل غواصی را پیر رمی دو بوو (Pierre Rémy de Beauve)، نجیب زاده ای فرانسوی در 1715 ساخت. در این فناوری دو شیلنگ به کلاه لباس وصل می شد و یکی از شیلنگ ها هوا را از طریق دمنده ای وارد لباس می کرد و شیلنگ دیگر هوای بازدم را از درون لباس به خارج منتقل می کرد. همان سال جان لثبریج (John Lethbridge) اولین ماشین غواصی را ابداع کرد. این ماشین از بشکه ای مقاوم در برابر فشار و مجهز به دریچه کوچک شیشه ای و دو آستین ضد آب تشکیل شده بود که برای عملیات امداد یا بازیافت کشتی های غرق شده از آن استفاده می شد و امکان مانور دادن بیشتر را به غواصان می داد. از این لباس بارها برای بیرون کشیدن لاشه کشتی های باری استفاده شد.

اولین لباس غواصی استاندارد در سال 1830
اولین لباس کامل غواصی را کارل هاینریش کلینگرت (Karl Heinrich Klingert) در سال 1797 طراحی کرد. این لباس از کلاه و کمربندی بزرگ و فلزی تشکیل شده بود که این دو به کمک لباسی چرمی و یکسره به هم وصل می شدند.

اما مهندس آلمانی – بریتانیایی به نام آگوستوس سی یب (Augustus Siebe) در دهه 1830، بر اساس آنچه پیشتر مهندسی دیگر به نام جورج ادواردز (George Edwards) طراحی کرده بود، اولین لباس غواصی استاندارد را با طرحی مختص به خود ساخت، کلاهی متصل به لباسی یکسره و برزنتی که جذب بدن بود و مانع از نفوذ آب می شد. بعدها چارلز مکینتاش (Charles Macintosh) این لباس را دستخوش تغییراتی کرد. از اواخر دهه 1800 تا اواخر قرن بیستم میلادی بیشتر لباس های غواصی استاندارد علاوه بر لایه های پارچه ای به لایه های لاستیکی نیز مجهز شده بودند. غواصان نیز بیش از یک قرن از کلاه های ویژه این لباس ها استفاده می کردند.

ماشین تنفسی در سال 1856
بنوا رو کوآیرول و آوگوست دنایروس دو مخترع فرانسوی بودند که در 1856 دستگاهی را برای تنفس زیر آب ابداع کردند. این دستگاه مخزن فولادی افقی حاوی هوای فشرده داشت که به پشت لباس غواص وصل می شد و با کمک لوله هایی به یک ابزار دهانی متصل می شد. فقط زمانی هوا درون ابزار وارد می شد که غواص نفس می کشید، زمانی که هوای تازه از طریق پمپی از سطح آب به درون مخزن فرستاده می شد، غواص می توانست در صورت نیاز به تنفس پمپ را متوقف کند و برای چند دقیقه از هوای درون مخزن استفاده کند.

اولین لباس غواصی اتمسفری در سال 1882
لباس های غواصی اتمسفری لباس هایی شبیه زره هستند که از فشار درونی تنظیم شده و مفصل بندی برخوردارند تا غواص بتواند با وجود وزن زیاد و ابعاد بزرگ لباس، به راحتی آن را به حرکت در آورد. از زمان اختراع این لباس ها تاکنون برای رفتن به اعماق دریا برای مدت زمان طولانی و چندین ساعته استفاده شده است. برادران کارماگنول (Carmagnolle brothers) در سال 1882 اختراع اولین لباس غواصی اتمسفری را به نام خود ثبت کردند. این لباس از 22 مفصل حلقوی که ضد آب نبودند تشکیل می شد و کلاهی با 25 دریچه شیشه ای 51 میلیمتری داشت. وزن این لباس 380 کیلوگرم بود و هرگز از آن استفاده نشد.

سال 1894 جان بوکانان (John Buchanan) و الکساندر گوردون (Alexander Gordon) نسخه ضد آب این لباس را ساختند که از انعطاف پذیری بالاتری برخوردار بود و می توانست در برابر فشار زیاد مقاومت کند. مک دافی (MacDuffy) طراح آمریکایی، در سال 1914 مفاصل این لباس را به گویچه هایی مجهز کرد که حرکات مفاصل را نرم تر می کرد. این لباس جدید در سال 1915 در عمق 65 متری آزمایش شد.

کلاه غواصی نسخه پنج در سال 1917
دفتر ساخت، تعمیر و بازسازی (The Bureau of Construction & Repair) آمریکا در سال 1917 کلاه مخصوص غواصی مارک پنج را عرضه کرد، کلاهی که پس از اتصال به لباس های غواصی به یکی از کاربردی ترین ابزارهای غواصی تبدیل شد و برای چندین دهه از آنها استفاده شد.

دوک آهنی در سال 1931
هاگنوک در سال 1931 لباس غواصی اتمسفری دوک آهنی را در آلمان ساخت. با این لباس فرود تا عمق 137 متری دریا میسر شد و با استفاده از آن توانستند گنجینه ای متشکل از 10 تن نقره و 5 تن طلا را که به کشور مصر تعلق داشت، بازیابی کنند (یا دوباره بدست آورند).

لباس غواصی لاستیکی در سال 1951
لباس های غواصی تمام لاستیکی را شرکت ایتالیایی پیرلی در سال 1951 تولید کرد که در جنگ جهانی دوم به ابزاری ضروری برای غواصان ایتالیایی تبدیل شد.

لباس جیم (JIM suit) در سال 1969
جوزف سلیم پرس (Joseph Salim Peress) در سال 1969 برای ساخت لباسی جدید که به احترام دستیار سابق خود آن را جیم نامیده بود، به شرکتی به نام UMEL پیوست. این لباس در سال 1971 تکمیل شد و در سال 1976 رکورد طولانی ترین غواصی در عمق بیش از 150 متری را به نام خود ثبت کرد و توانست برای 5 ساعت و 59 دقیقه در عمق 276 متری باقی بماند. وزن این لباس به همراه غواص 498 کیلوگرم بود، ارتفاعی نزدیک به 2 متر داشت و عمق عملیاتی آن 457 متر بود. این لباس به هشت مفصل مجهز بود و هوا از طریق ماسکی که روی دهان و بینی غواص قرار می گرفت به او منتقل می شد.

لباس های مدرن برای غواصی عمیق در سال 1978
لباس های غواصی مدرن به دو دسته لباس های نرم یا فشار محیطی، مانند لباس های غواصی مرطوب، خشک و نیمه خشک و لباس های غواصی اتمسفری تقسیم شده اند. لباس های فشار محیطی غواص را فقط در برابر سرما، اجسام بُرنده و محیط های پر خطری که برای مثال در آنها جانداران دریایی و احتمال نیش زدگی وجود دارد، حفظ می کند و برای محافظت از غواص در برابر افزایش فشار کارآیی ندارد. این لباس ها بیشتر برای ورزش های دریایی مانند موج سواری، شنا و قایقرانی کارآیی دارند و غواصان معمولاً فقط از لباس هایی استفاده می کنند که برای غواصی در آب های گرم ساخته شده اند. این لباس ها با پارچه هایی مخصوص به نام «نئوپرن» پوشیده با لایه ای از لاستیک یا پی وی سی، ساخته می شوند. «تونی فارمر» طراح لباس شنا در استرالیا بود که علاقه اش به غواصی در سال 1978، ابداع لباس های غواصی فشار محیطی به شکلی که امروز وجود دارند را تشریح کرد. انواع مختلف این لباس ها می توانند از بدن فرد در دمای بالای 25 درجه تا منفی 2 درجه محافظت کنند. لباس های اتمسفری اگرچه برای سال ها ساخته می شدند، اما هیچ یک از آنها نتوانسته بودند در ساخت مفاصلی که در عین انعطاف پذیری از نفوذ آب نیز جلوگیری کنند، موفق باشند. با این همه از سال 1930 این لباس ها وارد دوران مدرن خود شدند. جوزف سلیم پرس، مهندس بریتانیایی اولین لباس اتمسفری کاربردی را ابداع کرد و آن را تریتونیا نامید. مفاصل این لباس در برابر فشار ناشی از افزایش عمق آب بسیار مقاوم بود و جیم ژرت (Jim Jarret) دستیار پرس توانست با کمک آن در دریاچه لاخ نس تا عمق 123 متری پایین برود.

لباس های جدید در سال 1987
لباس Newsuit 1000 از نمونه هایی است که شرکتی به نام «فیل نیتن» در سال 1987 عرضه کرد. این لباس به گفته سازنده اش یک زیردریایی پوشیدنی بود و می توانست علاوه بر تامین اکسیژن برای 6 تا 8 ساعت، فشار را در عمق 300 متری ثابت نگه دارد. در سال 1997 لباس اتمسفری 2000 با همکاری نیروی دریایی آمریکا و شرکت اوشن ورکز ساخته شد که نسخه ای تکامل یافته از Newsuit به شمار می رفت. در سال 2006 «دانیل پی. جکسون» یکی از غواصان ارشد نیروی دریایی آمریکا با این لباس توانست تا عمق 610 متر پایین برود و رکوردی جدید را به نام این لباس به ثبت برساند.

لباس غواصی اگزو در سال 2014
این لباس اتمسفری که در سال 2014 ساخته شد، می تواند غواص را با حفظ فشار در حد فشار سطح آب، به عمق 304 متری دریا ببرد. این به آن معناست که غواص به تنظیم فشار و ترکیب مخصوصی از گازهای تنفسی برای دوام آوردن در عمق آب نیازی ندارد. این لباس که از تولیدات شرکتی به نام Nuytco است طولی نزدیک به 2 متر دارد و از جنس آلیاژ آلومینیوم ساخته شده است. کاربرد این لباس مانند بیشتر لباس های غواصی اتمسفری در زمینه انجام مطالعات علمی است و می تواند تا 30 برابر فشار سطح آب را تحمل کند. این لباس به 50 ساعت ذخیره اکسیژن مجهز است و پنجره قطره ای شکل آن زاویه دید وسیعی را در اختیار غواص قرار خواهد داد. این لباس که حاصل 35 سال تحقیق و مطالعه است، 18 مفصل چرخشی در دست ها و پاهای لباس دارد تا غواص بتواند آنها را به نرمی حرکت دهد.

اولین قربانی غواصی در جهان «جان دی» نام دارد که در سال 1774 در یک سانحه زیردریایی و حین آزمایش یک اتاقک غواصی جانش را از دست داد. پس از او تلاش برای ثبت رکورد غواصی با تجهیزات در اعماق ادامه داشت، اما کتاب برترین های جهان (گینس) در سال 2005 به دلیل بالا بودن آمار مرگ و میر ناشی از تلاش برای ثبت این رکورد، ثبت و انتشار رکورد غواصی در عمق را متوقف کرد.

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله علمی و آموزشی «بررسی روند تاریخی توسعه و تکامل لباس های غواصی»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا گزارش سمیرا مصطفی نژاد در مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]