همه آنچه که از ناباروری باید بدانید
از قدیم گفته‌اند فرزند ثمره عشق و ازدواج است. اما گاهی تلاش برای داشتن این ثمره به ثمر نمی‌نشیند و برخی زوج‌ها لقب نابارور را به دوش می‌کشند. بسیاری از زوج‌های نابارور بطور دقیق نمی‌دانند ناباروری چه تعریفی دارد و علت آن چیست. به علاوه برخی از زوج‌ها خود را نابارور می‌دانند در حالی که هنوز همه تلاش‌شان را برای درمان نکرده‌اند و غافلند که این روزها تکنیک‌های مختلفی برای درمان نازایی وجود دارد که می‌تواند به سادگی مشکل آنها را برطرف کند. بنابراین در قدم اول لازم است بدانید ناباروری چیست و چرا این مشکل به وجود می‌آید.
برای بارور شدن عوامل زیادی دخیل هستند. از جمله تولید نطفه، مسیر عبور نطفه، رسیدن به مقصد خاص، ترکیب دو گامت با هم، بستر رشد نطفه، محیط قرارگیری جنین و… که همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا باروری موفق اتفاق بیفتد. هر کدام از این مراحل دچار نقص باشد (چه در خانم و چه در آقا) سبب ناباروری می‌شود.
ناباروری یعنی زوج نابارور. شما می‌توانید همه آنچه را که از علل ناباروری و روش‌های درمان آن باید بدانید، امروز یاد بگیرید.
فهرست مطالب
ناباروری یعنی چه؟
اگر زوجی خواهان بچه‌دار شدن باشند، رابطه جنسی منظم داشته و 12 ماه از تصمیم‌شان برای بچه‌دار شدن گذشته باشد اما حاملگی صورت نگیرد، گفته می‌شود نابارور هستند. برای این تعریف معمولاً 12 ماه را در نظر می‌گیرند اما گاهی با توجه به سن زوج خصوصاً خانم، این زمان کمتر در نظر گرفته شده و زوج را به بررسی جدی ترغیب می‌کنند. مهم‌ترین مسئله در یک زوج نابارور سن و سال، خصوصاً سن زن است. قدرت باروری خانم‌ها محدود بوده و بطور میانگین از 14 تا 44 سالگی به طول می‌انجامد. بعد از 35 سالگی تعداد تخمک‌های یک خانم به مقدار زیادی کاهش می‌یابد و همین موضوع سبب کم شدن قدرت باروری می‌شود.
گاهی اوقات برخی زوج‌ها خود را نابارور می‌دانند اما در حقیقت اینطور نیست و فقط کافی است ارتباط جنسی خود را منظم‌تر کنند تا به نتیجه دلخواه برسند.
چرا نابارور هستید؟
ناباروری ممکن است به علل زنانه، مردانه، مردانه – زنانه و ناشناخته اتفاق بیفتد.
علل زنانه (40 درصد)
مهم‌ترین و عمده‌ترین علل زنانه عبارتند از:
- اختلال در تخمک گذاری: یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنانه، اختلال در تخمک گذاری است که می‌تواند به دلایل گوناگونی اتفاق بیفتد. معمولاً زنانی که کیست تخمدان، نارسایی یا از کار افتادگی زودرس تخمدان دارند به این مشکل مبتلا می‌شوند. دلایل دیگری نظیر استرس، تغذیه نامناسب، علل ژنتیکی یا مادرزادی، بیماری‌ها یا داروهای مصرفی و… هم در این امر دخیل هستند که سبب می‌شوند تخمک تولید نشود یا تخمک مناسبی ساخته نشود که هر دو در دسته اختلال تخمک گذاری قرار می‌گیرند.
- اختلال در مسیر عبور تخمک: از آنجا که تخمدان در لگن قرار دارد، تخمک ساخته شده در تخمدان باید از لوله‌های فالوپ عبور کرده و به رحم برسد تا باروری صورت گیرد. گاهی تخمک ساخته می‌شود اما به دلیل بسته بودن لوله‌های فالوپ این تخمک‌ها نمی‌توانند به رحم برسند و بارداری انجام شود. بسته بودن لوله‌های فالوپ به دلایلی مثل عفونت، چسبندگی‌های ناشی از اعمال جراحی، بستن عمدی لوله‌ها (فردی که فرزند دارد و برای جلوگیری از بارداری لوله‌های خود را بسته و الان خواهان بارداری است)، نقص‌های مادرزادی که در ساختار لوله‌ها وجود دارد و… ممکن است اتفاق بیفتد.
- نقص‌های رحمی: در مواردی ممکن است رحم به لحاظ ساختاری مشکل داشته باشد و در حقیقت به دلایل مختلف ساخت کاملی نداشته باشد یا اینکه به دلیل سقط‌های مکرر یا کورتاژ، بافت رحم تخریب شده یا حتی بافت اضافه به وجود آمده باشد. همه اینها سبب می‌شود نطفه داخل رحم جایگزین نشود و ناباروری ایجاد شود. گاهی حتی ممکن است به دلایل مادرزادی رحم وجود نداشته یا به دلیل بیماری از بدن خارج شده باشد.
- اختلال در دهانه رحم: عفونت، تومور، علل ژنتیکی و… ممکن است سبب بسته شدن مجرای رحم شده و اسپرم‌ها نتوانند خود را به رحم برسانند و بارداری ایجاد کنند.
- پس زدن اسپرم: گاهی همه موارد گفته شده سالم بوده و مشکلی وجود ندارد. به عبارتی تخمک‌ها مناسب است، رحم و لوله‌ها هم سالم هستند اما بدن خانم اسپرم‌های آقا را پس می‌زند و علیه اسپرم‌ها آنتی بادی ترشح کرده و اسپرم‌ها را از بین می‌برند. در این موارد بدن خانم اجازه نمی‌دهد اسپرم فعالیت خود را انجام دهد و آن را نابود می‌کند.
- اختلالات هورمونی: یکی دیگر از دلایل ناباروری در زنان، اختلال در هورمون‌های بدن است. کم کاری تیروئید از جمله بیماری‌هایی است که در خانم‌های نابارور بسیار شایع است و حتماً باید به آن توجه داشت.
- چاقی یا لاغری بیش از حد: در خیلی از موارد به بیماران گفته می‌شود وزن خود را در وضعیت نرمال و مطلوب نگه دارند و از رژیم‌های غیرتخصصی دوری کنند. بسیاری از خانم‌ها ممکن است به دلیل زیبایی یا بیماری‌های مختلف، لاغری بیش از حد داشته باشند که این مورد نیز به نوبه خود می‌تواند سبب اختلالات مختلف در بدن و ناباروری شود. مسئله چاقی یا لاغری بیش از حد، هم در آقایان و هم در خانم‌ها ممکن است سبب ناباروری شود.
علل مردانه (40 درصد)
مهم‌ترین و عمده‌ترین علل مردانه عبارتند از:
- اسپرم‌های نامناسب: ممکن است تعداد اسپرم‌ها کافی نباشد. یعنی بدن مرد اسپرم‌های کافی برای تولیدمثل، تولید نکند یا ممکن است تحرک اسپرم‌ها کم باشد. یعنی اسپرم تولید شده تحرک کافی برای رسیدن به تخمک را ندارند. گاهی هم ممکن است اسپرم‌ها کیفیت مطلوبی نداشته باشند و ناقص تولید شوند. تغذیه نامناسب، الکل، دخانیات و… همه می‌توانند در ساختمان نطفه و آسیب به آن تاثیرگذار باشند. بنابراین اسپرم‌ها به لحاظ تعداد، تحرک، کیفیت و محتوای ژنتیکی و… باید در وضعیت مطلوب باشند.
- نقص بیضه‌ها: ممکن است بیضه‌ها که مسئولیت ساخت اسپرم‌ها را بر عهده دارند به دلایل گوناگون آسیب دیده باشند. دلایلی مثل آسیب، ضربه، نقص‌های ژنتیکی و… می‌تواند سبب نقص بیضه‌ها شود. ممکن است فردی بطور مادرزادی بیضه نداشته باشد یا گاهی در مردانی دیده شده که بیضه‌ها در دوران جنینی در داخل شکم تشکیل شده‌اند که اگر نهان بیضگی به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است بافت بیضه به دلیل حرارت داخل شکم از بین رفته و سبب ناباروری مردانه شود. گاهی هم شغل آقایان، کار با مواد شیمیایی یا حرارت زیاد است که سبب آسیب به بیضه‌ها می‌شود.
- نقص مجرای عبور اسپرم: اسپرم‌های تولید شده باید بتوانند خود را به تخمک برسانند تا عمل لقاح صورت گیرد. هر نقص یا انسدادی که در این مجرا وجود داشته باشد، می‌تواند ناباروری ایجاد کند. عفونت‌های مختلف، ضربه یا جراحت، وازکتومی و… همگی می‌توانند از دلایل بسته شدن مجرای عبور اسپرم‌ها شوند.
- واریکوسل: یکی از عوامل دیگر ناباروری مردانه واریکوسل (بزرگ شدن رگ‌های بیضه و نوعی واریس بیضه‌ها) است. واریکوسل می‌تواند سبب بالا رفتن حرارت بیضه‌ها و آسیب اسپرم‌ها شود.
- بیماری‌ها و اختلالات هورمونی: هر نوع اختلال یا بیماری مربوط به هورمون‌ها می‌تواند سبب نقص‌های مختلف و ناباروری در آقایان شود. در حقیقت هورمون‌ها به دلیل اهمیتی که دارند باید در وضعیت تعادل باشند و هر نوع اختلال در هورمون‌ها می‌تواند نقص‌های مختلفی ایجاد کند.
علل زنانه – مردانه (10 درصد)
این علل بین خانم‌ها و آقایان مشترک هستند و ممکن است در هر دو وجود داشته باشد. یعنی در برخی موارد هم خانم و هم آقا مشکل دارند. گاهی هم به دلیل نقص‌ها یا اختلالات کروموزومی نقص‌هایی در بیضه‌ها یا اسپرم‌های تولیدی وجود دارد. همین موضوع در خانم‌ها می‌تواند سبب نقص یا عدم تخمدان یا تولید تخمک‌های نامطلوب شود.
علل ناشناخته (10 درصد)
گاهی ناباروری به دلایل ناشناخته صورت می‌گیرد. یعنی همه عوامل لازم برای باروری هم در خانم و هم در آقا، سالم است اما ناباروری وجود دارد. در حقیقت زمانی که در بررسی‌ها دلیل مشخصی برای ناباروری به دست نیاید، گفته می‌شود ناباروری با دلایل ناشناخته است که این مورد هم حتماً باید درمان شود. اینطور نیست که چون دلیل مشخصی وجود ندارد، درمانی هم وجود نداشته باشد و درمان‌ها برای این مورد هم انجام می شوند.
درمان ناباروری
با پیشرفت علم، کمتر زوجی را می‌بینیم که آرزوی بچه‌دار شدن به دلشان بماند و ناباروری برایشان یک مشکل حل نشدنی باشد. اگرچه هنوز هم ناباروری به عنوان یک بیماری شناخته می‌شود و باید آن را درمان کرد اما می‌توان با توجه به علائم و نشانه‌ها تا حدی از آن پیشگیری کرد. اگر شما هم جزو زوج های نابارور هستید، نگران نباشید چون نازایی این روزها دیگر مفهوم گذشته را ندارد و درمان‌های زیادی وجود دارد. فقط برای درمان این مشکل باید اندکی صبور باشید. چون شاید لازم شود بارها درمانی را امتحان کنید.
اولین قدم چیست؟
وقتی بعد از 12 ماه ارتباط جنسی منظم و بدون جلوگیری، بارداری صورت نگرفت، هر دو نفر ابتدا باید برای معاینه و گرفتن تاریخچه سوابق بیماری و مصرف دارو به پزشک مراجعه کنند. بنابراین اولین مرحله، تشخیص علت ناباروری است. یعنی وضعیت تخمک گذاری، وجود کیست‌های تخمدانی و… در خانم مورد بررسی قرار می‌گیرد. همینطور شرایط آقا و وضعیت اسپرم‌سازی و تعداد آن توسط اورولوژیست بررسی می‌شود. همه این آزمایش‌ها کنار هم گذاشته می‌شوند تا علت ناباروری تشخیص داده شود. بعد از این مراحل و تشخیص علت بیماری، درمان آغاز می‌گردد.
کی درمان کنیم؟
- اگر خانمی زیر 30 سال داشته باشد و مدت زیادی از ازدواجش نگذشته باشد، باید کمی مهلت به خودش بدهد و استرس را کم کند.
- اگر سن خانم بیش از 30 سال باشد، حتماً درمان ناباروری باید در نظر گرفته شود.
- اگر خانمی جوان باشد و زمان زیادی از ازدواجش گذشته باشد اما باردار نشده، باید درمان را شروع کرد. چون بطور طبیعی در طول مدت زمان پس از ازدواج باید بارداری صورت می‌گرفت.
درمان‌هایی که باید بشناسید.
1) درمان دارویی
ساده‌ترین نوع درمان، استفاده از داروهای کمک باروری از جمله داروهای تحریک تخمک گذاری است. داروهای دیگر برای تقویت اسپرم‌سازی یا داروهای هورمونی و تقویتی هم جزء همین روش دسته‌بندی می‌شوند. بنابراین دارو درمانی هم در آقایان و هم در خانم‌ها کاربرد دارد. بطورکلی برای درمان ناباروری در ابتدا از روش‌های ساده استفاده می‌شود. اگر از روش‌های ساده پاسخی دریافت نشد باید سراغ روش‌های پیچیده‌تر و جدی‌تر رفت.
دارو درمانی برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
دارو درمانی برای زوج‌هایی که جوان‌تر هستند یا مشکل جدی ندارند تجویز می‌شود. مثلاً به خانم یا آقایی که نطفه‌های کمتری می‌سازند دارو درمانی پیشنهاد می‌شود. البته ممکن است برحسب نیاز برای سایر افراد هم داروهای مختلف تقویتی یا هورمونی تجویز گردد.
طول دوره دارو درمانی چقدر است؟
مدت زمان این روش به وضعیت بیمار، سن، شرایط روحی و اینکه تا حد دستورات را درست انجام دهد، بستگی دارد. معمولاً دو تا سه دوره دارو درمانی امتحان می‌شود و اگر پاسخی دریافت نشد، سراغ روش‌های دیگر می‌روند.
2) روش IUI
گاهی بعد از دارو درمانی یا همراه با آن لازم است که از روش IUI هم استفاده شود. در روش IUI از آقا خواسته می‌شود نمونه بدهد. سپس اسپرم‌های سالم را جدا کرده و پس از شستشو، آن را به داخل رحم خانم منتقل می‌کنند. این روش ساده بوده و فرد می‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد. IUI سبب تحرک بهتر اسپرم‌ها شده و بهترین اسپرم‌ها وارد رحم خانم می‌شود.
IUI برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
این روش خصوصاً در مواردی که بدن خانم در برابر اسپرم‌ها آنتی بادی می‌سازد کاربرد دارد. یعنی زمانی که بدن زن نمی‌تواند اسپرم‌ها را در خود نگه دارد. به علاوه در مواردی که اسپرم‌ها تحرک کافی ندارند یا تعداد و کیفیت مطلوبی ندارند هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این روش برای سایر زوج‌ها هم ممکن است برحسب شرایط پیشنهاد شود.
طول دوره درمان IUI چقدر است؟
این روش بر اساس سن یا میزان فوریت برای بارداری بین سه تا پنج دوره انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن ندارد. عواملی مثل کیفیت اسپرم‌ها و فیزیولوژی بدن زن در موفقیت تاثیر دارد. اگر بعد از سه دوره جوابی از این روش دریافت نشود باید سراغ روش‌های بعدی رفت.
3) روش IVF
IVF یا لقاح خارج رحمی مرحله پیچیده‌تر درمان است. به این صورت که تخمک و اسپرم را از بدن زن و مرد گرفته و در آزمایشگاه کنار هم قرار می‌دهند تا لقاح انجام شود و سه تا پنج روز پس از تشکیل جنین، آن را به رحم مادر منتقل می‌کنند.
این روش در چند مرحله انجام می‌شود که شامل تحریک تخمک گذاری، جمع‌آوری تخمک‌ها، تهیه و آماده‌سازی اسپرم‌ها، لقاح و رشد جنین در آزمایشگاه و انتقال جنین به داخل رحم زن است.
IVF برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
این روش بیشتر برای زوج‌هایی کاربرد دارد که شرایط رسیدن اسپرم به تخمک مهیا نبوده و عمل لقاح مختل باشد. عوامل زیادی هم می‌تواند سد راه رسیدن اسپرم به تخمک باشد. مثل بسته بودن لوله‌های رحمی، عدم تحرک یا تعداد کم اسپرم‌ها و….
طول دوره درمان IVF چقدر است؟
این روش را تا 10 یا 12 دوره یا حتی در مواردی بیش از این تعداد هم می‌توان انجام داد.
4) روش میکرواینجکشن
در این روش هم مثل IVF اسپرم و تخمک را در آزمایشگاه با هم ترکیب می‌کنند. تفاوت در اینجا است که در میکرواینجکشن اسپرم را به داخل تخمک تزریق می‌کنند چون فاکتور مردانه ضعیف بوده یا توانایی ترکیب ندارد. یعنی خودش نمی‌تواند به داخل تخمک نفوذ کند بنابراین آن را به داخل تخمک تزریق می‌کنند. IVF طبیعی‌تر بوده و اسپرم خودش با تخمک تلقیح می‌شود. به علاوه IVF چون هزینه کمتری دارد و سلول‌ها زمان کمتری در محیط آزمایشگاه قرار دارند، روش بهتری است.
میکرواینجکشن برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
از این روش زمانی استفاده می‌شود که توان لقاح وجود نداشته باشد. بنابراین بهترین اسپرم‌ها را به داخل تخمک تزریق می‌کنند. پس در مواردی که مشکل از اسپرم است پیشنهاد برای درمان، میکرواینجکشن می‌باشد.
طول دوره درمان با میکرواینجکشن چقدر است؟
میکرواینجکشن را هم مانند IVF بارها می‌توان تکرار کرد و طول هر دوره درمانی تا 12 سیکل هم در نظر گرفته می‌شود.
5) روش‌های زیفت و گیفت
روش زیفت مشابه IVF است با این تفاوت که نطفه لقاح یافته در آزمایشگاه سریعاً و در عرض 24 ساعت به داخل بدن منتقل می‌شود. تفاوت دیگر این است که در زیفت به جای انتقال جنین به داخل رحم، جنین را به داخل لوله رحم منتقل می‌کنند. در عمل گیفت هم اسپرم و تخمک در داخل لوله رحم در مجاورت همدیگر قرار می‌گیرند و عمل بارور شدن تخمک در داخل لوله رحم اتفاق می‌افتد نه در آزمایشگاه. به هر حال این روش‌ها در دنیا منسوخ شده‌اند.
6) روش تخمک اهدایی
در این روش از تخمک فرد دیگری برای لقاح استفاده می‌شود و زوج می‌تواند تصمیم بگیرد که از تخمک‌های افراد غریبه یا نزدیکان خود برای درمان استفاده کند. انتخاب این موضوع بر عهده خود زوج است.
تخمک اهدایی برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
در مواردی که تخمک‌ها کیفیت بسیار پایینی داشته باشند یا اصلاً تخمکی ساخته نشود (مثلاً زمانی که تخمدان وجود ندارد) از این روش استفاده می‌شود. تخمک‌هایی که کیفیت پایینی دارند از لحاظ ساختاری (نقص دیواره، نقص سیتوپلاسمی، نابالغی تخمک و…) آسیب دیده هستند و توانایی بارور شدن را ندارند. در مواردی هم که خانم نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی بسیار زودرس (حتی در سنین زیر 30 سال) دارد، این روش برای درمان پیشنهاد می‌شود.
طول دوره درمان با تخمک اهدایی چقدر است؟
میانگین زمان انتظار برای دریافت سلول، جنین یا رحم جایگزین مشخص نیست. در کشورهایی که بانک تخمک یا اسپرم دارند این زمان بسیار اندک است. در حال حاضر (12 آبان ماه 1394) در ایران که این بانک سلولی وجود ندارد، قابل پیش بینی نیست که یک فرد برای دریافت سلول یا رحم چقدر باید منتظر بماند. گاهی سریعاً داوطلب پیدا می‌شود و گاهی هم باید منتظر ماند. در کل این روش (اگر فرد مورد نظر پیدا شود) بین دو یا شش هفته زمان می‌برد.
7) روش اسپرم اهدایی
در این روش از اسپرم آقای دیگری برای لقاح استفاده می‌شود. یعنی اسپرم فرد داوطلب اهدا را در آزمایشگاه با تخمک خانم نابارور تلقیح کرده و سپس جنین را به بدن مادر انتقال می‌دهند.
اسپرم اهدایی برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
زمانی که اسپرم مناسب یا کافی وجود ندارد برای باروری از اسپرم اهدایی استفاده می‌شود. همچنین زمانی که بیضه وجود ندارد یا اسپرم ساخته نمی‌شود نیز این روش پیشنهاد می‌شود.
طول دوره درمان با اسپرم اهدایی چقدر است؟
زمان طول دوره درمان در این روش هم مانند تخمک اهدایی قابل پیش بینی نیست. در برخی موارد خیلی سریع داوطلب اهدای اسپرم یافت می‌شود و درمان به سرعت انجام می‌شود. ولی در مواردی هم این زمان طولانی‌تر خواهد بود.
8) روش جنین اهدایی
این روش به دو صورت انجام می‌شود:
- روش جنین تازه: یعنی خانم و آقای داوطلب مراجعه می‌کنند از اسپرم و تخمک آنها برای تشکیل جنین در آزمایشگاه استفاده شده و بعد جنین به داخل رحم بیمار انتقال داده می‌شود.
- روش بعدی جنین فریز شده است: یعنی در افرادی که خودشان قبلاً IVF انجام داده‌اند، تعداد جنین‌ها زیاد بوده و خود زوج باردار شده‌اند و جنین‌های اضافه فریز شده خود را اهدا می‌کنند.
روش جنین اهدایی برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
زمانی استفاده می‌شود که به هر دلیلی عمل لقاح انجام نمی‌شود یا هم تخمک و هم اسپرم دچار مشکل هستند. یعنی زمانی که علل مردانه – زنانه در ناباروری دخیل هستند و هر یک از زن و مرد مشکلاتی دارد. گاهی هم لقاح صورت می‌گیرد اما جنین به لحاظ ژنتیکی دچار مشکل است که باعث سقط یا مشکلات دیگری می‌شود.
طول دوره درمان با جنین اهدایی چقدر است؟
این روش هم مانند روش‌های دیگر اهدایی زمان دقیقی ندارد. اما این زمان را بین دو تا شش هفته می‌توان در نظر گرفت. البته زمان انتظار برای یافتن داوطلب اهدا را نیز باید به آن افزود.
9) روش رحم جایگزین
در این روش اسپرم و تخمک آقا و خانم در آزمایشگاه تلقیح شده و جنین تشکیل می‌شود. سپس این جنین در رحم فرد دیگری جایگزین می‌شود و او 9 ماه جنین زوج نابارور را نگه می‌دارد و پس از زایمان، نوزاد به پدر و مادر اصلی داده می‌شود. البته همه مسائل قانونی از قبل باید انجام شده باشد.
رحم جایگزین برای کدام زوج‌ها مناسب است؟
برای خانم‌هایی که مشکلات رحمی دارند یا اصلاً رحم ندارند، از این روش استفاده می‌شود. گاهی هم به دلایلی بارداری برای خانم ممنوع است و ممکن است حتی جان او را در معرض خطر قرار دهد. در برخی موارد خانم باید داروهایی را مصرف کند که برای جنین بسیار خطرناک است و برخی علل دیگر این چنینی سبب می‌شود که سراغ روش رحم جایگزین برود. به تازگی (الان زمان نگارش این متن 12 آبان ماه 1394 است) در دنیا روی پیوند رحم هم کار شده و این مورد هم در دست بررسی است. تا به حال 20 مورد پیوند رحم هم انجام شده و سه مورد زایمان موفق بوده است.
طول دوره درمان با رحم جایگزین چقدر است؟
اگر فرد مورد نظر سریع پیدا شود، مراحل درمان نیز به سرعت پیش خواهد رفت. شاید حتی بین زمانی به اندازه یک سیکل IVF یعنی چند هفته که از فردی به فرد دیگر و میزان پاسخگویی به داروها از دو تا شش هفته متفاوت خواهد بود. بهتر است در این روش از اقوام یا آشنایان استفاده شود زیرا هم زمان انتظار کوتاه‌تر خواهد بود و هم بحث هزینه‌ها و مراقبت‌های بارداری لحاظ خواهد شد.
عوارض درمان‌های ناباروری
یکی از شناخته شده‌ترین و بدترین عوارض احتمالی روش‌های درمان ناباروری، تحریک بیش از حد تخمدان و به دنبال آن فعالیت بیش از حد آن است. در نتیجه این عارضه ممکن است تعداد زیادی تخمک تولید شود و بعد هورمون بیشتری هم در بدن تولید می‌شود. عوارضی مثل آب آوردن شکم، پاره شدن تخمدان‌ها یا حتی خطر مرگ به دنبال این موضوع ممکن است رخ دهد. متاسفانه تا زمانی که فرد دارویی را مصرف نکند، نمی‌توان دانست آیا نسبت به دارو حساسیت دارد یا خیر. بنابراین مصرف داروها حتماً باید با در نظر گرفتن احتمالات و ملاحظات خاص خود همراه باشد. اختلالات خلقی، چاقی و… ممکن است بطور خفیف‌تر در برخی افراد دیده شود.
باید در نظر داشت عوارض احتمالی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و ممکن است در فردی هیچکدام از این عوارض را مشاهده نکرد.
پیشگیری از ناباروری
راهکاریی را که می‌توان برای پیشگیری از ناباروری ارائه داد، عبارتند از:
- توجه به سن ازدواج و فرزندآوری: از آنجا که سن مهم‌ترین مولفه برای باروری به حساب می‌آید، سن ازدواج و فرزنددار شدن را به تعویق نیندازید. هرچه سن بیشتر باشد، امکان و قدرت باروری کمتر خواهد شد.
- دقت به نشانه‌های بدنی در خانم‌ها: خانم‌ها حتماً باید به نظم عادات ماهانه خود توجه داشته باشند و در صورت نیاز برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند. آقایان هم حتماً باید به نشانه‌های بدنی یا سلامت دستگاه تناسلی خود دقت کنند.
- تشخیص و درمان به موقع بیماری‌ها یا مشکلات هورمونی: تشخیص درست و درمان به موقع انواع بیماری‌ها خصوصاً مشکلات هورمونی می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های دیگر موثر باشد. خصوصاً زمانی که یک اختلال یا بیماری، سبب اختلال در سایر اعضای بدن و بروز بیماری‌های دیگر می‌شود. اگر خانمی قبل از ازدواج به کیست یا بیماری مبتلا بوده حتماً باید آن را درمان کند و از داروهای مربوط به این بیماری‌ها نهراسد. آقایان هم اگر زودتر متوجه بیماری یا مشکل خود شوند، درمان بهتر و راحت‌تر خواهد بود.
- پیشگیری از ایجاد عفونت‌ها یا بیماری‌های دستگاه تناسلی: این موضوع یکی از مهم‌ترین مسائل در خصوص بیماری‌های مربوط به ناباروری است و باید نسبت به آن حساس بود.
- سبک زندگی سالم و پرهیز از استعمال دخانیات: عدم رعایت مسائل مربوط به سبک زندگی سالم می‌تواند بر ژنتیک نوزاد تاثیر زیادی داشته باشد. حتی اگر بطور قطع باعث ناباروری نشود.
- پرهیز از استرس و حفظ آرامش: استرس یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد بیماری‌های مختلف است. درباره ناباروری هم در بسیاری از موارد رفع استرس و ایجاد آرامش کمک زیادی به پیشگیری از ناباروری یا حداقل درمان آن می‌کند. اگرچه استرس تاثیر مستقیمی بر ایجاد ناباروری ندارند اما می‌تواند سبب ناسازگاری زوجین یا رها کردن درمان شود اما مستقیماً ناباروری ایجاد نمی‌کند.
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
- مصاحبه با دکتر زویا طاووسیان، دکتر ژیلا نقیبی و دکتر آل یاسین (متخصص زنان و زایمان). مجله سیب سبز.
