از برگه جواب آزمایش خون سر در آوریم

وقتی برای چکاپ به پزشک مراجعه می کنید، آزمایش خون یکی از اصلی ترین تجویزهایی است که پزشک در نسخه می نویسد. قطعاً باید جواب آزمایش خون را به پزشک تحویل بدهید و بررسی های بیشتر را به متخصص بسپارید، چون ممکن است جواب آزمایش شما، بسته به احوال و شرح حالتان نشانگر مشکلات و مسائلی باشد که فقط پزشک شما بتواند آنها را تشخیص داده و تفسیر کند. با این حال شاید زمانی برگه آزمایش خود را دریافت می کنید که تا وقت ملاقات با پزشک تان زمان زیادی باقی مانده و نمی توانید تا آن زمان صبر کنید.

در این مقاله شما می توانید تا حدی با خواندن و سر در آوردن از برگه جواب آزمایش خون آشنا شوید.

چه مواردی مورد آزمایش قرار گرفته اند؟

برگه جواب آزمایش خون به جزء مشخصاتی از بیمار، سن و…، شامل چهار بخش است.

اولین بخش مربوط به مواردی است که مورد آزمایش قرار گرفته اند که آن را با عبارت Test نشان می دهند. کلماتی که در ستون زیر این عبارت نوشته شده، نشان می دهند که چه چیزی در بدن شما مورد آزمایش قرار گرفته است. هورمون ها، قند خون، تری گلیسرید، کلسترول و… مواردی هستند که در یک آزمایش خون معمولی مورد ارزیابی قرار می گیرند. البته مسلماً آزمایش های مختلف برحسب مورد خاص خود، موارد متفاوتی را شامل می شوند. اما ساده ترین چیزهایی که در یک آزمایش خون بررسی می شوند همین موارد هستند. از همین نتایج می توان بسیاری از بیماری ها را تشخیص داد.

در ستون دوم برگه جواب آزمایش عبارت Result نوشته شده و اعدادی را نشان می دهد. اعداد نوشته شده در این ستون وضعیت بدن شما را نشان می دهند. به عنوان مثال عددی که در آزمایش کلسترول زیر ستون Result نوشته شده، میزان کلسترول بدن شما را مشخص می کند.

در ستون سوم عبارت Unit نوشته شده که واحد اندازه گیری را مشخص می کند، مانند میلی گرم و…

ستون چهارم برگه جواب آزمایش با عبارت Normal Range مشخص شده و اعدادی را نشان می دهد که در حقیقت این اعداد میزان معمولی یک آزمایش می باشند که بر اساس سن (Age)، جنسیت (Female برای خانم ها و Male برای آقایان) مشخص شده است. البته در برخی موارد به جای سن از عبارت کودک (Child) و بزرگسال (Adult) هم استفاده می شود.

در این ستون علاوه بر اینکه میزان نرمال مورد اندازه گیری شده نوشته شده، موارد خطرناک و مرز خطر را هم نشان می دهد. مرز خطر با عبارت Border Link، شدیداً خطرناک با عبارت High Risk و کم خطر با عبارت Low Risk نشان داده می شود. البته در این ستون ممکن است عبارت Not Seen را هم ببینید که به معنی عدم مشاهده عنصری در بدن است. به عنوان مثال اگر ویروس خاصی را آزمایش کرده باشند و در خون شما وجود نداشته باشد از این عبارت استفاده می شود. عبارت Negative هم معنی مشابه همین مورد را دارد.

چه چیزهایی در بدن من نرمال است؟

اگر عددی که نشان دهنده میزان مواد درون بدن شما است و در ستون Result نوشته شده، با توجه به سن و جنسیت شما از عددی که میزان نرمال را نشان می دهد و در ستون آخر نوشته شده بیشتر باشد؛ با عبارت High یا حرف H نشان داده می شود. اگر میزان مواد درون بدن شما از میزان نرمال کمتر باشد با عبارت Low یا حرف L مشخص می شود. البته این موارد را با ستاره هم نشان می دهند. در برخی موارد در برگه آخر یا پانوشت برگه عبارت Recheck نوشته شده و نشان می دهد که آزمایش دوبار بررسی شده و پاسخ درست است.

WBC چه چیزی را نشان می دهد؟

آزمایش خون یا CBC که مخفف جمله انگلیسی شمارش کامل خون است، یکی از ابتدایی ترین و در عین حال اصلی ترین آزمایشاتی است که می تواند زمینه تشخیص بسیاری از بیماری ها و از آن مهم تر بیانگر شرایط کلی و حیاتی بدن باشد. WBC اشاره به تعداد و شمارش سلول های سفید خون دارد. اندازه گیری مقدار گلبول های سفید خون یکی از روش های اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلول ها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماری های عفونی و غیر عفونی واکنش های مختلفی از خود نشان می دهند.

تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشانه دهنده عفونت با میکروب، ویروس یا حتی استرس باشد. فعالیت شَدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می شود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش می دهند.

RBC نشانه چیست؟

RBC عبارتی است که مخفف کلمه سلول قرمز خون است. این سلول های قرمز یا همان گلبول های قرمز، در واقع اصلی ترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود ماده ای به نام هموگلوبین است که کمک می کند، گلبول قرمز، اصلی ترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دی اکسید کربن را انجام می دهد.

از HCT بیشتر بدانید

هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازه گیری گلبول قرمز است. به دلیل بیماری ها و شرایط مختلفی که می توانند اندازه گیری RBC و HGB را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازه گیری می شود تا بطور مستقیم نشان دهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. بیماری هایی که باعث به وجود آمدن شکل های غیر طبیعی گلبول قرمز می شوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسی شکل) مقدار HCT را تغییر می دهند. سوختگی، اسهال شَدید، بیماری های انسدادی ریوی، از دست دادن زیاد آب، تولید بیش از حد گلبول های قرمز، عوامل افزایش و شرایطی مثل پُر کاری تیروئید، سیروز کبدی، نارسایی مغز استخوان و میلوم مولتیپل باعث کاهش HCT هستند.

هموگلوبین خون در برگه های آزمایش مختلف ممکن است به صورت های مختلف Hg – HGB – Hgb نوشته شود. همه اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است این ماده که در آن آهن بکار رفته جایگاه های مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. اندازه گیری مقدار کلی هموگلوبین در واقع نوعی نشان دهنده تعداد گلبول های قرمز است. هموگلوبین زیر 5 و بالای 20 مقادیر بحرانی به حساب می آیند و حتماً نیازمند رسیدگی فوری هستند.

مقدار Hgb در بارداری کاهش می یابد چون با اینکه خونسازی کمی بیشتر شده است اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدار کلی هموگلوبین در هر دسی لیتر آن کاهش می یابد. زندگی در ارتفاع هم به خاطر نیاز بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث تولید بیشتر هموگلوبین می شود. همچنین بزرگ شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلول ها و به همین دلیل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ می دهد.

PLT بزرگترین عدد در برگه جواب آزمایش

تعداد پلاکت ها در هر میلی لیتر مکعب خون را با PLT نشان می دهند و عدد مربوط به آن معمولاً بزرگترین عدد برگه جواب آزمایش خون است. پلاکت ها حاوی آنزیم هایی هستند که باعث انعقاد خون می شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خونریزی و خارج شدن گلبول قرمز از داخل رگ است. غیر از کنترل سیستم انعقادی خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماری های خونی هم استفاده می شود. توجه داشته باشید که ورزش شَدید و قدرتی یا قرص های ضد بارداری باعث افزایش میزان پلاکت می شوند. در حالی که مصرف استامینوفن و قاعدگی، میزان پلاکت را کاهش می دهند.

دیابت را چگونه تشخیص می دهند؟

FBS یا همان قند خون ناشتا، عامل مهمی در اندازه گیری قند خون است زیرا اگر بعد از 10 تا 12 ساعت، قند خون فرد بیشتر از 105 میلی گرم در دسی لیتر باشد، می تواند زنگ خطری برای دقت بیشتر در برنامه غذایی و سبک زندگی باشد. قند خون بالا می تواند نشان دهد که فرد مستعد دیابت در 10 سال آینده زندگی است.

چربی مفید و یا بد دارید؟

سطح تری گلیسرید خون به همراه سایر چربی های موجود در بدن همچون LDL (چربی مضر) و HDL (چربی مفید) اندازه گیری می شود. مقدار طبیعی TG در بدن از 50 تا 150 میلی گرم در دسی لیتر است. اگر مقدار آن از 200 میلی گرم در دسی لیتر بالاتر برود، امکان بروز مشکلات قلبی افزایش می یابد. اگر TG خون بیشتر از 500 گزارش شود، وضعیت بیمار قرمز و اورژانسی تلقی می شود و آزمایش مجدداً تکرار می شود.

میزان نرمال HDL (چربی مفید) 30 تا 80 میلی گرم در دسی لیتر خون است. هرگاه مقدار HDL خون فرد کمتر از 35 باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به حملات قلبی است. شما می توانید با افزایش هر میلی گرم در دسی لیتر HDL تا 2 درصد احتمال ابتلا به حملات قلبی را کاهش دهید.

چربی مضر در بدن را با LDL می شناسیم و مقدار طبیعی و مناسب آن حدود 100 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر گزارش شده است. بطورکلی، 130 میلی گرم در دسی لیتر حد طبیعی است اما اگر میزان LDL به 130 تا 160 میلی گرم در دسی لیتر برسد، کمی نگران کننده و خطرناک است. افرادی که از مشکلات قلبی – عروقی رنج می برند، بهتر است سطح LDL خون خود را به زیر 110 برسانند. اگر LDL به بیش از 160 برسد، وضعیت بیمار نگران کننده و بسیار خطرناک در نظر گرفته می شود.

MCV (حجم متوسط هموگلوبین)، MCH (وزن متوسط هموگلوبین)، MCHC (غلظت متوسط هموگلوبین) و RDW (پهنای گلبول قرمز در منحنی) عبارت های تخصصی دیگر خون هستند که حتماً باید توسط پزشک بررسی شوند. سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

1. زهره اسدنیا (کارشناس آزمایشگاه). مجله سیب سبز.