تنها 20 دقیقه حضور در طبیعت سطح هورمون استرس را کاهش می دهد

تقریباً نکته ای اثبات شده است که وقت گذراندن در طبیعت به میزان محسوسی هورمون کوتیزول یا هورمون استرس را در بدن افراد کاهش می دهد. اما تاکنون به روشنی مشخص نشده بود که چه مقدار زمان کافی است یا چه وقتی از شبانه روز برای این کار مناسب تر است. همچنین تاکنون روشن نشده بود که چه نوع تجربیاتی در طبیعت می تواند در این زمینه کارساز باشد. محققان در دانشگاه میشیگان دریافتند که یک پیاده روی دلپذیر در جنگل و پارک به عنوان داروی طبیعی قابل اندازه گیری سبب کاهش سطح هورمون استرس می شود.

به گزارش پورتال یو سی (شما می توانید)، فقط 20 دقیقه حضور در طبیعت سطح هورمون استرس را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. این موضوع را تقریباً همه افراد کمابیش تجربه کرده اند اما مطالعاتی که یک تیم متخصص انجام داده، جزئیات بیشتری در این باره روشن کرده است.

طبق نتایج بدست آمده تنها اگر 20 دقیقه در روز برای قدم زدن یا نشستن در محل هایی بگذرانید که امکان ارتباط با طبیعت را به شما می دهند، برای کاهش سطح هورمون کورتیزول که هورمون استرس است، اقدامی اساسی خواهد بود. سال ها است که آشکار شده رشد شهرنشینی و زندگی محدود در خانه های کوچک و آپارتمان های بی بهره از فضاهای باز طبیعی به اجبار ضرورت های اقتصادی آثار منفی گسترده ای بر سلامت جسمی و روانی انسان داشته است.

اما این اولین بار است که بطور مشخص دُز موثری از تجربه طبیعت شهری را برای درمان افراد مبتلا به استرس تعیین کرده است. به نحوی که پزشکان و متخصصان بهداشت روان می توانند با استفاده از این کشفیات برای تجویز و تغییر دُز داروهای طبیعی به میزان مشخص برای بیماران استفاده کنند، زیرا با شواهد کاملاً آزمایشگاهی روشن شده است که این دستورها دارای آثار واقعی و کاملاً قابل اندازه گیری بر سلامت افراد است.

دکتر مری کرول هانتر دانشیار دانشگاه میشیگان و از پژوهشگران اصلی در این تحقیقات می گوید: «مطالعات ما نشان می دهد که برای کسب بیشترین بازده از لحاظ کاهش میزان کورتیزول که هورمون استرس است، شما باید 20 تا 30 دقیقه صرف نشستن یا راه رفتن در مکان هایی کنید که حس نزدیکی به طبیعت را به شما می دهد.»

درمان طبیعی و کم هزینه

در این بررسی ها مشخص شد که قرص های طبیعی به عنوان راه حل کم هزینه ای برای کاهش آثار منفی ناشی از رشد شهرنشینی بر سلامت جسمی و روانی افرادی که مورد آزمایش قرار گرفته اند، نقش مهمی دارد.

هانتر و همکارانش در این آزمایش سلامت در پی دستیابی به نکات بنیادینی بودند که نشان دهد در مواجهه با مشکلات روحی ناشی از زندگی شهرنشینی چه فاکتورهایی دقیقاً نقش جبران کننده یا خنثی کننده دارد. بنابراین برای کمک به شرکت کنندگان در این آزمایش تجربه ای را طراحی کردند که بتواند برآوردی واقعی از یک میزان موثر و کارآمد را در این زمینه بدست آورد.

آنها از شرکت کنندگان خواستند طی یک دوره هشت هفته ای، بطور منظم و به مدت 10 دقیقه یا بیشتر و دست کم سه بار در هفته از درمانی طبیعی استفاده کنند. آنها در این مدت از طریق بررسی نمونه های بزاق، قبل و بعد از این فعالیت یا داروی طبیعی، سطح کورتیزول یعنی هورمون استرس را هر دو هفته یکبار، اندازه گیری کردند. شرکت کنندگان در این آزمایش آزاد بودند که زمان، مدت و مکانی را انتخاب کنند که در آن بودن در طبیعت را تجربه می کردند. در واقع محل طبیعی تعریف شده در این برنامه آزمایشی، هر جایی در فضای آزاد بود که به شرکت کنندگان این احساس را می داد که با طبیعت ارتباط برقرار کرده اند. البته محدودیت و مقرراتی نیز برای به حداقل رساندن عوامل شناخته شده در تشدید استرس نیز تعیین شد که شامل اجرای برنامه حضور در طبیعت در ساعات روز، خودداری از هر گونه تمرینات ورزش هوازی، اجتناب از رسانه های اجتماعی، اینترنت و حتی هر گونه تماس تلفنی، خودداری از هر گونه مکالمه و حتی خواندن و مطالعه بود.

هانتر می گوید: «دادن حق انتخاب به شرکت کنندگان و انعطاف پذیری در اجرای آزمایش به ما امکان داد تا مدت زمان بهینه و مناسب را که معادل دُز دارویی برای این داروی طبیعی باشد، بدست آوریم. بنابراین در شرایط عادی زندگی مدرن با خصلت پیش بینی ناپذیری و غافلگیری آن، دیگر مهم نیست که چه زمانی و کجا این فعالیت را به عنوان یک دُز دارویی انجام می دهید.»

این آزمایش برای کمک به بهبود زندگی در شرایط شلوغ و بی نظم کنونی، علاوه بر اینکه نتایج معنادار و کاربردی داشت، در عین حال طرح تجربی و نوآورانه ای نیز از جهات دیگر در برداشت.

هانتر می گوید: «ما با جمع آوری و ثبت داده های مختلف از تفاوت هایی که روز به روز در وضعیت استرس شرکت کنندگان ایجاد می شد، چهار تصویر کلی از تغییر سطح هورمون کورتیزول، تحت تاثیر درمان طبیعی مورد نظر تهیه کردیم. این بررسی ها همچنین به ما در تشخیص و نیز تعیین میزان کاهش مستمر و طبیعی سطح کورتیزول در روزهای انجام آزمایش و مقایسه کاهش آن در هر روز، بسیار کمک کرد به نحوی که بتوانیم به مدت زمان مناسب برای اثرگذاری این روش درمانی، به گونه ای که قابل اعتماد باشد، دست یابیم.»

کورتیزول، چاقوی دولبه

غدد فوق کلیه یا آدرنال، غدد مثلثی شکل هستند که در بالای کلیه واقع شده اند. این غدد هورمون های استرس همانند کورتیزول، آدرنالین و نور آدرنالین را تولید می کنند. بدن ما در شرایط فشار و مواجهه با مخاطرات محیطی، کورتیزول آزاد می کند. این واکنش زیستی بشر در راستای حفظ و ادامه بقا است که بطور طبیعی جهت اقدام سریع و به موقع برای دفع مخاطرات طراحی شده است.

مهم ترین هورمون های استرس در بدن ما، کورتیزول و همچنین اپی نفرین و آدرنالین است که هر سه هورمون دارای اهمیت زیستی و کاربردهای حیاتی در ادامه بقای انسان هستند. هورمون کورتیزول بطور خاص، به تنظیم سطح فشارخون، فعالیت متابولیک، واکنش های سیستم ایمنی، فشارخون، التهاب، عملکرد قلب، عملکرد رگ های خونی و فعالیت سیستم عصبی مرکزی کمک می کند. بنابراین با توجه به وسعت عملکرد آن، عامل مهمی در حفظ تعادل و سلامت بدن است. میزان هورمون کورتیزول در بدن بطور طبیعی صبح ها در بالاترین سطح و شب ها در پایین ترین سطح است.

برای نگهداری کورتیزول در سطحی مناسب و تحت کنترل، باید شرایط برای بازگشت به وضعیت آرامش بدن پس از هر واکنش به استرس، فعال شود اما گاه سرعت زندگی و تحولات استرس زا برای افراد به قدری زیاد است که امکانی برای بازگشت به وضعیت آرامش و ترشح هورمون های آرامبخش نیست. در نتیجه فرد به استرس مزمن گرفتار می شود. اینجا است که کورتیزول به چاقوی دولبه مبدل شده و عاملی ضد سلامت فرد می شود.

البته هورمون کورتیزول از نظر زیستی دقیقاً عکس هورمون انسولین کار می کند. یعنی برخلاف انسولین که سبب کاهش قند خون می شود، افزایش سطح کورتیزول عامل افزایش قند خون است. بنابراین سطح بالای استرس می تواند بدن را مستعد اثرات جانبی ناخواسته ای کند. این عوارض طیف وسیعی از اختلالات جسمی و روانی از پرخاشگری و سوء رفتار اجتماعی، مشکلات شناختی از قبیل اشکال در یادگیری و اختلال در حافظه گرفته تا اختلالات جسمی همانند فشارخون بالا، افزایش وزن، کلسترول بالا، بیماری های قلبی، اضطراب و افسردگی و آسیب سیستم ایمنی بدن را در بر می گیرد.

افزایش چربی های شکمی نسبت به تراکم چربی در دیگر قسمت های بدن، از علائم خطرناک ناشی از افزایش شَدید این هورمون در بدن است که خود عامل بروز بیماری و مخاطرات دیگر همانند حملات قلبی، ایجاد سطح بالای کلسترول بد و سطح پایین کلسترول خوب می شود که به نوبه خود زنجیره دیگری از بیماری خطرناک را در پی دارد.

بطورکلی پیشرفت زندگی شهری، فناوری و زندگی مدرن موجب سرعت تحولات و بروز تغییرات معمولاً غافلگیر کننده ای در روش زندگی و شرایط اجتماعی شده است که گاه از حد توان طبیعی و روانی بشر خارج است. در نتیجه با وجود پیشرفت های گسترده در علوم پزشکی، شاهد افزایش اختلالات ناشی از استرس و بیماری های جسمی ناشی از آن همانند بیشتر بیماری های قلبی عروقی شده است. هر چند که پیشرفت فناوری سبب تسهیل زندگی و رفع بسیاری از موانع شده و هر چند که به دلیل پیشرفت علم و تجهیزات پزشکی امکان تشخیص و درمان بیماری های قلب و عروق کرونر افزایش یافته اما مرگ و میز ناشی از بیماری های عروق کرونر هنوز علت اصلی مرگ و میر در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه است و در این زمینه هورمون استرس مهم ترین نقش را در کنار تغذیه و کمی فعالیت بدنی دارد.

منابع

خبر علمی «تنها 20 دقیقه حضور در طبیعت سطح هورمون استرس را کاهش می دهد» توسط هیئت تحریریه خبر پورتال یو سی (شما می توانید) با استناد به ساینس دیلی، ترجمه، تدوین و نگارش شده است.