محمد یونس را بهتر بشناسیم

محمد یونس در سال 1940 در خانواده ای متوسط در مرکز تجاری چیتاگونگ بنگلادش به دنیا آمد. پدرش همواره پسران خود را به ادامه ی تحصیل تشویق می کرد، اما محمد یونس بیشترین تاثیر را از مادرش سوفیا خاتون گرفت. او همواره به هر فقیری که در خانه شان را می زد، کمک می کرد. این رفتار مادر، محمد را به از بین بردن فقر پایبند کرد.

محمد یونس معتقد است فقر در دنیای متمدن جایی ندارد. شما می توانید با دیدگاه ها و فعالیت های دکتر محمد یونس بیشتر آشنا شوید.

وی در آپارتمانی دو خوابه در ساختمان بانک گرامین (Grameen Bank) که خود بنیانگذار آن است در داکا با همسرش افروزی و دخترش دینا زندگی می کرد. دانشجویی خوب بود و توانست دکترای خود را در رشته ی اقتصاد از دانشگاه واندربیلت ایالت تنسی در سال 1965 دریافت کند. در سال 1972 به بنگلادش بازگشت و به ریاست دانشکده ی اقتصاد دانشگاه چیتاگونگ برگزیده شد. محمد یونس متوجه شد وضعیت زندگی مردم در این کشور که تازه به استقلال رسیده بود هر روز بدتر می شود. قحطی سال 1974 در بنگلادش زندگی محمد یونس را برای همیشه تغییر داد. او به این موضوع فکر می کرد: «در حالی که مردم از گرسنگی در خیابان ها می میرند او در حال تدریس نظریه های اقتصادی در دانشگاه است.» به این ترتیب، بی فایده بودن این نظریه ها برای بهبود وضعیت مردم برای او آشکار شد و تصمیم گرفت مردم فقیر را معلم خود محسوب کند و فعالیت هایش طوری باشد که مستقیماً به نفع آنها صورت گیرد. به این ترتیب، او آموزش فقرا را آغاز کرد و همواره پرسش هایی درباره ی زندگی شان از آنها می پرسید.

در یکی از مصاحبه هایش با زنی که سبد می بافت، متوجه شد او چون سرمایه ای در اختیار ندارد، مجبور است 93 درصد از درآمدش را به واسطه ها بدهد. محمد یونس این مشکل را مشکلی ساختاری تشخیص داد. وی معتقد است: «فقرا اکنون به این دلیل فقیر هستند که در گذشته موسسات مالی به آنها کمک نکردند.» به این شکل ایده اعطای اعتبارهای کوچک متولد شد. این ایده بسیار ساده و از لحاظ تاثیر و فایده کاملاً انقلابی است.

محمد یونس بانک گرامین را تاسیس کرد. بانک گرامین (در زبان بنگلادشی گرامین به معنای روستایی است) در اکتبر 1983 به عنوان یک بانک مستقل مجوز فعالیت دریافت کرد. وام هایی که بانک گرامین اعطا می کرد از چند دلار تا حداکثر صد دلار بود. شاید پولی ناچیز به نظر برسد اما در مناطق روستایی همین مقدار پول اندک تاثیرات بزرگی در زندگی افراد دارد. محمد یونس معتقد است: «فقیرترین افراد بیشترین استحقاق را برای دریافت وام دارند و آنها با این وام های اندک می توانند زندگی خود را زیر و رو کنند.» در سال 1998 بانک گرامین به دلیل برنامه مسکن کم هزینه، موفق به دریافت جایزه جهانی اسکان شد. در سال 2006 به بانک و موسس آن (دکتر محمد یونس) بطور مشترک جایزه صلح نوبل اهدا شد. در سال 2011 دولت بنگلادش محمد یونس را به دلیل بالا رفتن سن وی (72سال) از حد قانونی مجاز کشور مجبور به استعفاء از مدیریت بانک کرد. امروزه بانک گرامین به بیش از 7 میلیون فقیر وام می دهد که 97 درصد آنان را خانم های ساکن در 73,000 روستای بنگلادش تشکیل می دهند.

ایده اعطای اعتبارهای کوچک در بیش از 58 کشور جهان پیاده شده است. در ایالات متحده، بیش از پانصد مرکز به اعطای این گونه وام ها اشتغال دارند. در بریتانیا نیز این نوع پروژه ها در حال اجراست. به این ترتیب، کشورهای مختلف با بررسی وضعیت شرایط خاص خود و نیز ویژگی های فقرا، هر یک با مبنا قرار دادن این ایده، شکل خاص خود از بانک گرامین را تاسیس می کنند. محمد یونس، از بسیاری از دانشگاه های ایالات متحده، کانادا، انگلستان و چندین کشور دیگر، دکترای افتخاری دریافت کرده است. همچنین بانک جهانی وی را به ریاست کمیته مشاوره ای این نهاد برای گسترش ایده اش در سرتاسر جهان انتخاب کرد.

محمد یونس، به عنوان پیشتاز ایده اعطای وام های کوچک برای فقرای جهان از سال 1976 که اولین وام را اعطا کرد تاکنون به محو فقر و تهیدستی از بسیاری مناطق کشورش و دیگر کشورهای جهان کمک کرده است. او همچنین شرکت هایی را در کنار بانک گرامین تاسیس کرده که از آن میان می توان به شرکت گرامین فون و گرامین تله کام اشاره کرد که توانستند فناوری تلفن همراه را به روستاهای بنگلادش بیاورند.

وی در پاسخ به این سوال که خود را چگونه توصیف می کند، می گوید: «گاه خود را فردی سرسخت می دانم. هرگاه به این نتیجه برسم که کاری صحیح و ضروری است، تا انجامش ندهم دست از تلاش بر نمی دارم. مثلاً همه تصور می کردند تاسیس شرکت گرامین فون محال است و مردم از آن استقبال نخواهند کرد؛ اما من عکس این موضوع را ثابت کردم.»

وی معتقد است انسان ها برای کمک به خود و دیگران برای داشتن زندگی خوب مسئولیت دارند، اما سختی های زندگی آنها را به این امر واداشته که فقط به خود فکر کنند و این رفتار باعث فقر و تهیدستی در جهان شده است.

فقر کاملاً قابل رفع است. باید جوانان را به کارآفرینی اجتماعی و کمک به تهیدستان برای مستقل شدن تشویق کرد، طوری که صرفاً به پول فکر نکنند و دیدگاهی فراگیرتر داشته باشند. خیلی ها فکر می کنند فقیر توان و مهارت کارآفرینی ندارد، اما بانک گرامین چنین اعتقادی را اشتباه دانست. برای همین منظور این بانک وام دهی را به فقیرترین فقرا شروع کرد. اکنون میلیون ها نفر از همین دسته افراد با گرفتن وام های کوچک به خود اشتغالی دست یافته اند.

دکتر محمد یونس معتقد است: «فقر در جامعه ی متمدن انسانی جایی ندارد، بلکه متعلق به موزه ها است. همه انسان ها مهارتی ذاتی دارند و آن مهارت زنده ماندن است. ما نباید به فقرا نحوه ی زنده ماندن را بیاموزیم، آنها خود چنین مهارتی را دارند.»

[toggle title=”برای مشاهده منابع اینجا کلیک کنید.” state=”close” ]

مقاله آموزشی «محمد یونس را بهتر بشناسیم»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب نیم کیلو باش، ولی خودت باش!، نوشته ی سعید گل محمدی از انتشارات آسیم، منتشر شده در آذر 1391 با شابک 1-531-418-964-978 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.

[/toggle]