چگونه می توان بینایی را در موجودات مختلف مقایسه کرد؟

بینایی به صورت نسبی اندازه گیری می شود یعنی اگر بینایی شما 20/20 است، در فاصله 20 فوتی می توانید آن چیزی را ببینید که یک چشم کاملاً سالم در فاصله 20 فوتی می بیند. اما اگر دید شما 20/50 است، نسبت به یک چشم سالم که 50 فوتی را می بیند، شما 20 فوت را خوب می بینید. با اصلاح بینایی، امکان دید کامل برای انسان ها مهیا است اما نباید فراموش کرد که چشم ما نسبت به برخی از موجودات دید کمتری دارد.

درست است که اغلب انسان ها در شب دید خوبی ندارند اما در عین حال ما این توانایی را داریم که نور ماورای بنفش را ببینیم، این قابلیت را داریم که دیدمان را فراتر از 180 درجه گسترش دهیم و در واقع ما انسان ها بهترین دید را برای زندگی در محیطی که در آن زندگی می کنیم و برای رفع نیازهایمان، داریم.

میزان نور به ازای مترمربع، با واحدی به لوکس (Lux) اندازه گیری می شود. با استفاده از این واحد می توان میزان نور مورد نیاز برای دیدن را در موجودات مختلف با یکدیگر مقایسه کرد. به عنوان مثال چشم انسان در نور روز یعنی زمانی که میزان روشنایی معمولاً بیش از 10 هزار لوکس است، دید واضحی دارد. زمانی که هوا تاریک می شود، میزان نور به حدود یک لوکس می رسد اما چشم انسان حتی در این شرایط هم دید دارد هر چند که دید شب انسان ها اغلب خیلی خوب نیست.

توان رقابتی چشمان ما در زمان گرگ و میش، در مقایسه با اغلب گونه های شبگرد کم می شود. تصور کنید که در یکی از روزهای پاییزی یا زمستانی درست زمانی که هوا تاریک می شود، با یک روزنامه از منزل یا محل کارتان خارج می شوید. در هوای آزاد روزنامه را باز و شروع به خواندن می کنید، اما بعد از مدتی احساس می کنید که حروف سیاه رنگ روزنامه با زمینه سفید زیر آن در حال ادغام شدن هستند! رفته رفته خطوط سیاه رنگ هم خاکستری می شوند و توان تشخیص به آرامی غیر ممکن خواهد شد. حال آنکه برای حیواناتی مانند گربه سانان این وضعیت صادق نیست.

اجازه دهید که یک مقایسه ساده داشته باشیم، چشم یک گربه خانگی معمولی تنها در یک هشتم نوری که ما انسان ها نیاز داریم، می بیند. گربه خانگی حتی در شرایطی که نور به میزان 0.125 لوکس هم می رسد، بینایی بسیار خوبی دارد. این بدان معنا است که چشم گربه ها حتی کوچکترین سیگنال ها را نیز دریافت و به مغز مخابره می کند در نتیجه تصویری که گربه سانان در شب می بینند، در مجموع بسیار کامل تر از آن چیزی است که ما می بینیم.

تحقیقات نشان داده که گربه ها در هر میلیمتر مکعب از شبکیه، حدود 350 هزار سلول استوانه ای دارند در حالی که این رقم در انسان ها بین 80 تا 150 هزار متغیر است. سلول های استوانه ای که در انتهای چشم و شبکیه قرار دارند، نور خورشید را به پیام عصبی تبدیل کرده و از طریق عصب بینایی به مغز مخابره می کنند. سیگنال ها در گربه سانان از حدود 1500 سلول استوانه ای به هر نورون عصبی منتقل می شوند و نورون ها نیز پیام ها را به همین ترتیب از شبکیه به مغز می برند.

اما جالب است که بدانید، چشم برخی از گونه های زنبورعسل شب فعال نیز به قدری پیشرفته است که سیگنال های ارسالی ریزچشمک ها ابتدا به صورت گروهی جمع آوری شده و سپس داده ها در حجم وسیع به مغز مخابره می شوند و این بدان معنا است که تصویر مجسم شده در عمل شفاف تر و روشن تر است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چگونه می توان بینایی را در موجودات مختلف مقایسه کرد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله فرناز حیدری در مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.