آیا بلاک چین از اطلاعات ما محافظت می کند؟
امنیت، حریم خصوصی، سودجویی و البته شنودهای دولتی در سراسر جهان، نگرانی هایی هستند که طی سال های اخیر، استفاده کنندگان از اینترنت را به فکر انواع چاره ها انداخته است. در همین حال، فعالان برابری و عدالت خواهی و افرادی که معتقدند امکانات باید بطور برابر و یکسان میان انسان ها تقسیم شود نیز دغدغه خود برای دسترسی محرومان به خدمات نوین ارتباطی را داشتند و مجموعه این پریشان خاطری ها موجب شد تا فرزندی تازه در عرصه تکنولوژی متولد شود که برای آزاد کردن انسان، قرار است زنجیری به بزرگی زمین و آسمان ببافد.
نقطه آغاز ماجرا اتفاقاتی چندگاه بود. زمانی که مشخص شد گوگل، فیسبوک، اپل و دیگر غول های عرصه تکنولوژی با ذخیره و دسته بندی و فروش اطلاعات مربوط به فعالیت کاربران خود درآمدزایی می کنند و هر روز نیز به دنبال ارتقای این توانایی ها هستند و پس از آنکه افرادی همچون ادوارد اسنودن و جولیان آسانژ (بنیانگذار ویکی لیکس) پرده از فعالیت های استراق سمع دولت ها برداشتند، همچنین نفوذ به سیستم های بانکی و دزدی های کوچک و بزرگی که هر روز با سوء استفاده از رمزهای حساب بانکی کاربران انجام می شود، همگی در چاره اندیشی برای غلبه بر شرایط نقش داشتند. صورت مسئله این است که با گسترده شدن روزمره استفاده از شبکه جهانی وب که این روزها دیگر کنترل ماشین لباسشویی خانه را هم بر عهده دارد، اطلاعات بیش از پیش در معرض استفاده چشم های نامرئی قرار گرفته و از سوی دیگر تمرکز اطلاعات در مراکز داده متعلق به شرکت های بزرگ و مراکز داده دولتی، موجب شده نگرانی از بر باد رفتن حیطه شخصی افراد جدی شود. از این رو، عده ای به فکر راه حل برای جلوگیری از این تمرکز انباشت اطلاعات افتادند و اکنون دنیا در آستانه تحولی جدی در این زمینه قرار دارد.
در این مقاله شما می توانید با تکنولوژی بلاک چین و اینکه آیا راه حل حفظ اطلاعات ما هست یا خیر؟ آشنا شوید.
تولد زنجیره اطلاعات
در دنیای کدنویسی و داده های کامپیوتری، رمزگذاری بر اطلاعاتی که منتقل می شود، اولین و همچنان موثرترین راه برای جلوگیری از انتشار اطلاعات حساس است، اما وقتی این رمزها نیز در انباری که کلیدش در اختیار یک فرد یا یک شرکت قرار دارد، نگهداری می شوند، باز هم نمی توان از امنیت کامل این داده ها مطمئن بود؛ این بی اعتمادی موجب شد تا فعالان اینترنتی که تمایلی به فاش شدن هویت و فعالیت هایشان نداشتند، روشی به نام بلاک چین یا زنجیره اطلاعات را خلق کنند. در این روش، به جای اینکه اطلاعات در یک مرکز به صورت متمرکز نگهداری شود، هر عضو از زنجیره، فقط اطلاعات عضو بعد از خود را دارد و ردیف عقب تر را نمی شناسد.
این روش در ابتدا برای حل مشکل پرداخت ها در بخش تاریک اینترنت بکار گرفته شد. دارک وب یا همان اینترنت تاریک، نام بخشی از شبکه جهانی است که هکرها و مغزهای غیر رسمی کدنویسی برای خود درست کردند. این بخش ابتدا فقط برای فعالیت هایی که به لحاظ قانونی در اینترنت منع شده بود، به راه افتاد، اما به زودی چنان تجارت پُر سودی ایجاد شد که تقریباً تمامی انواع جرایم دنیای واقعی نیز به این محیط مجازی کوچ کردند و امروز از دزدی های بانکی تا سوء استفاده جنسی از کودکان و معاملات مواد مخدر و اسلحه نیز در این بخش انجام می شود. این معاملات نیازمند تبادل های مالی بودند و اولین محصول چنین فضایی، اولین پول مجازی یعنی بیت کوین بود. بیت کوین پولی مجازی است که وقتی بین افراد معامله و دست به دست می شود، اطلاعات این جابجایی در هیچ بانک اطلاعاتی ثبت نخواهد شد و فقط این خریدار و فروشنده هستند که یکدیگر را از طریق شناسه های مجازی می شناسند. این سبک از معامله به قدری مطلوب و به دور از رصد بود که به زودی با اقبال مواجه شد، اما تا جهانی شدن آن چند سالی فاصله افتاد.
امروز حداقل 5 ارز مجازی قابل اعتماد در اینترنت وجود دارد و بیت کوین نیز با رشد بیش از 1000 درصدی که در سال 2017 رقم زد، تا مرزهای 20 هزار دلار به ازای هر واحد نیز پیشروی کرد، اما با بازگشت مجدد، محدوده قیمت 5000 دلار را در حال حاضر برای خود تثبیت کرده است. آنچه مهم تر از قیمت این ارز است، روشی است که بکار گرفت و جهانی کرد تا جایی که اکنون بلاک چین به مدار زمین رفته تا از آنجا دنیای انسان ها را تغییر دهد.
بلاک چین یک عضو جدید در دنیای اینترنت محسوب می شود، اما این تازه وارد چنان قدرتمند عمل کرده که شاید یکی از قدیمی ترین بنیان های اقتصاد مدرن را مغلوب کند. در اقتصاد آزاد، اصطلاحی وجود دارد که می گوید: «به قدری بزرگ باش که شکست ات غیر ممکن باشد.» این ایده، بنیانی برای شکل گیری ابرشرکت های مادر و پایه ریزی شرکت های چند ملیتی بود و تا امروز نیز به غیر از معدود مواردی، توانسته درستی خود را به اثبات برساند. به عنوان نمونه می توان به گوگل اشاره کرد که با تمرکز تمامی فعالیت های تکنولوژی در حوزه های مختلف در یک شرکت مادر به نام آلفابت، توان رقابت را از رقبای کوچکتر گرفته و فیسبوک هم هر وقت یک تازه وارد رقیب را می بیند، بلافاصله با ارقامی گزاف آن را می خرد و به زیر مجموعه خود می افزاید تا نگرانی ای از بابت هم آوردانش نداشته باشد. اپل و مایکروسافت با ارائه نرم افزارهای اختصاصی و ثبت دستاوردهای خود در منابع رسمی، از پا گرفتن رقبا جلوگیری می کنند و در ادامه تمامی این شرکت ها با اطلاعاتی که از این فعالیت های خود بدست می آورند، میلیاردها دلار سود برای هزینه های آینده به جیب می زنند، اما این دوران به زودی به پایان می رسد. بلاک چین امکان حضور خرده پاها در میان انبوه سهامداران را به صورت ناشناس ایجاد می کند و با تمرکززدایی از مالکیت و جلوگیری از فشار بر مالکان خرده پا از سوی سرمایه های بزرگ، زمینه قدرت نمایی را برای همه فراهم می کند. تصور کنید وقتی یک سهامدار عمده در یک صنعت، نداند که بقیه سهام در اختیار کیست تا با پیشنهادهای مالی اغواکننده آن را بخرد یا وادار به فروش کند، هر گونه فعالیت کاذب برای تغییر قیمت، موجب سود و زیان دو جانبه خواهد شد.
شرکت Global Blockchain Technologies Corp که یکی از بنیانگذاران ارز دیجیتال بوده، اکنون در حال زمینه سازی برای تحقق این ایده است. این شرکت که اولین شرکت سهامی عام از این نوع محسوب می شود، در حال طرح ریزی برای ایجاد یک اینترنت تازه بر پایه بلاک چین است. Blockstream Inc نیز یکی دیگر از پیشگامان است که اکنون برای اینترنت بدون مالک، راهی فضا شده است. این شرکت با طراحی مجموعه ای ماهواره ای که خود آنها نیز با روش بلاک چین مرتبط هستند، گام بزرگی در راه ارائه خدمات ارتباطات آزاد و استفاده از ارزهای دیجیتال برداشته است.
ایده کار به این شکل است که مجموعه بزرگی از ماهواره ها، در ارتباط با یکدیگر؛ اما به روش زنجیروار، اینترنت رایگان را به سراسر جهان می رسانند. با توجه به اینکه حداقل چهار میلیارد نفر از ساکنان زمین، هنوز دسترسی به اینترنت و خدمات تجارت دیجیتال را ندارند، این ماهواره ها می توانند دروازه آینده برای بخش های فقیرتر کره زمین باشند که دسترسی آنها به ارزی بدون کشور و بدون ناظر را فراهم می کند. مزیت چنین روش ارتباطی نسبت به آنچه امروز در جریان است، این طور قابل درک است که بطور مثال، اگر امروز کسی به شبکه موبایل یک منطقه نفوذ کند، بدون هیچ محدودیتی می تواند تمامی مسیر پیموده شده یک تماس یا یک پیام متنی را پیدا کند و رمزگذاری ها و نرم افزارهای محافظ، به منزله دست اندازهایی نه چندان جدی برای او به حساب می آیند، اما در یک شبکه مبتنی بر بلاک چین، برای یافتن تمام مسیر طی شده یک اتفاق، باید منزل به منزل و کاربر به کاربر این کار هک تکرار شود و مانند پیشروی در یک میدان مین خواهد بود. مشابه این روش در پیگیری پرداخت ها، دسترسی به صفحات اینترنتی و تمامی فعالیت های ارتباطی و اینترنتی نیز دیده می شود. در حوزه بلاک چین، فقط شرکت های نو پا و ناراضیان از وضعیت موجود حضور ندارند و برخی نام های غول آسا نیز به چشم می خورد. مایکروسافت که از سال 1985 و پس از ارائه سیستم عامل ویندوز، به یک اسطوره دست نیافتنی تبدیل شد، اکنون در حال پژوهش و توسعه ابزارهای مبتنی بر بلاک چین است و این حوزه را حوزه ای پول ساز در آینده می داند. شرکت عظیم لاکهید مارتین آمریکا هم بازیگر قدرتمند دیگری است که از چند سال قبل از تکنولوژی های بلاک چین برای ارتباطات نظامی امن و موثر بهره گرفته و روی توسعه آن سرمایه گذاری و تلاش زیادی کرده است.
بلک بری، پیشتاز عرصه تلفن همراه که سه دهه قبل با راه اندازی اولین تلفن های سلولی، شکل نخستینی از بلاک چین را بکار گرفته بود، اکنون روی شبکه های ارتباطی آینده و مبتنی بر بلاک چین متمرکز شده است.
مخالفان چه می گویند؟
زنجیر رهایی (بلاک چین) نیز مانند هر نوآوری یا تکنولوژی دیگری، مخالفان و اشکالاتی دارد. اولین ایرادی که به این روش و شرکت های مدعی پیشتازی مانند Blockstream Inc وارد است، این است که استفاده از یک شبکه متمرکز ماهواره ای که بر پایه بلاک چین کار می کند، خود موجب این خواهد شد که تمامی اطلاعات کلیه زنجیره ها در اختیار یک منبع قرار گیرد. چنین منبعی، هر جا که باشد، دقیقاً مشابه پایگاه داده های امروزی گوگل و فیسبوک عمل می کند و در واقع نقض غرض محسوب می شود. مخالفان بعدی، طرافداران جامعه سالم هستند. این مخالفان، قانون را بزرگترین دستاورد بشر می دانند که بنیان تمدن را ایجاد کرد. آنها معتقدند با فعالیت بی حد و مرز و بدون ناظر، تمامی قوانین فرو خواهند ریخت و دیگر هیچ نیروی فائقه ای برای یکپارچه نگه داشتن جامعه بشری وجود نخواهد داشت. اشکالات دیگری که به این شیوه وارد شده، در حوزه سهام و بازار تجارت است که در کنار پول، اعتماد به طرف تجاری را نیز ارج می نهد و در روش های معاملاتی ناشناس، هیچ جایگاهی برای اعتماد به منابع تامین مالی و منابع کالا وجود ندارد، پس این احتمال وجود دارد که بازارهای سهام به زودی عرصه فعالیت بزرگان قاچاق مواد مخدر شود و سرمایه کلان نیز به سوی بازار سیاه اینترنت تاریک برود تا انسان و اسلحه معامله کنند.
بلاک چین در حقیقت یکی از امکانات جدیدی بود که پس از ظهور اینترنت، متولد شد. این تکنولوژی امکانات جدیدتری را در اختیار کاربرانش قرار می دهد که بی شباهت به داده های قدیمی مانند سیستم های بانکی نیست اما با این تفاوت که با حذف واسطه ها و همین طور افزایش امنیت، به مبادلات پرداخته است. از بلاک چین با عنوان ظهور یک اقتصاد جدید نیز یاد می شود، انقلاب عظیمی که در عرصه اقتصاد به راه خواهد افتاد. این تکنولوژی نوظهور در شرایطی جلب توجه می کند که هر روز بیش از پیش شاهد استفاده از اینترنت، هوش مصنوعی، ابرکامپیوترها و… هستیم.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «آیا بلاک چین از اطلاعات ما محافظت می کند؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله بهزاد احمدی نیا از مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
