همه آنچه که باید از وب تاریک و پشت پرده دنیای اینترنت بدانید

هر فردی که تا به امروز حتی یکبار هم از اینترنت استفاده کرده باشد، می داند که دنیای وب تا چه اندازه عمیق و بی پایان است. حال اگر زمانی متوجه شوید محتوایی که در اختیار ما قرار دارد، شاید کمتر از 5 درصد وب است، چه احساسی به شما دست می دهد؟ این موضوع حقیقت دارد زیرا موتورهای جستجو تنها به بخش کوچکی از فضای اینترنت دسترسی داشته و قابلیت جستجوی آن را دارند.

در طرف دیگر بخش بزرگی با نام دیپ وب وجود دارد که موتورهای جستجو نمی توانند آنها را پیدا و در آنها جستجو کنند که این بخش، بیش از 95 درصد فضای وب را تشکیل می دهد.

در این مقاله شما می توانید با بخشی عظیم از داده ها، اطلاعات و… در اینترنت که به راحتی در دسترس همه نیست، آشنا شوید.

دارک وب یا دیپ وب؟

احتمالاً بعضی از شما پیش از این هم نام هایی مثل دارک وب (Dark Web)، دارک نت (Dark Net) و دیپ وب (Deep Web) را شنیده باشید. معمولاً این سه کلمه در توصیف بخش مخفی اینترنت بکار می رود که کاربران عادی به آن دسترسی ندارند اما در عین حال هر کدام معنایی کاملاً جداگانه دارند.

دیپ وب بطورکلی به هر چیزی در اینترنت گفته می شود که توسط موتورهای جستجو رایج همچون گوگل، یاهو و بینگ قابل جستجو (ایندکس شدن) نیست. از این دست موارد می توان به ایمیل شخصی، دیتابیس شرکت های بزرگ و کوچک، فضای شخصی ظرفیت ابری، حساب های بانکی و وب سایت های غیر قانونی اشاره کرد. دیپ وب بخش بزرگی از محیط اینترنت را به خود اختصاص داده و گفته می شود حجم آن بیش از 500 برابر محیط عادی اینترنت یا همان وب مرئی (Surface Web) است. برای همین است که 95 درصد داده های موجود در اینترنت از دسترس کاربران عادی خارج است؛ موضوعی که البته با توجه به بخش های تشکیل دهنده آن (اعم از همه داده های شخصی هر فرد)، چندان هم عجیب نیست. در هر صورت مرورگرهای عادی تنها به بخش کوچکی از تمامی داده های وب دسترسی دارند که این داده ها قانونی هستند و روی وب مرئی وجود دارند.

بخش بزرگی از دیپ وب کاملاً قانونی بوده و بنا به دلایل کاملاً صحیح از دید مردم عادی پنهان است. با این حال همین فضا باعث شکل گیری بخشی کاملاً مجزا شده که در آن افرادی که نمی خواهند به هر دلیلی هویتشان فاش شود، از این فضا استفاده می کنند؛ بخشی با نام دارک وب که باید آن را بزرگترین بازار آنلاین خلافکاران سراسر دنیا دانست.

تفاوت لایه پنهان و لایه آشکار

دارک وب به بخشی از اینترنت نامرئی گفته می شود که در آن اکثراً فعالیت های غیر قانونی صورت می گیرد. فعالیت هایی مثل فروش مواد مخدر، فروش غیر قانونی اسلحه، قاچاق حیوان و انسان، قمارهای کلان که سرنوشت یک بازی ورزشی را تعیین می کنند، استخدام آدمکش، پولشویی و خلاصه هر فعالیت غیر قانونی که فکرش را بکنید، در آن جریان دارد. البته در فضای دارک وب، فعالیت های نسبتاً قانونی هم دیده می شود و بسیاری از داده های موجود روی این بخش وب، لزوماً غیر قانونی و غیر اخلاقی نیستند.

با توجه به اینکه این فضا قابل دسترسی عموم نیست و هویت کاربران هم در آن مخفی است (مگر اینکه خود کاربر دست بکار اشتباهی بزند)، کسب و کار در آن بسیار رونق دارد. منتهی دارک وب هم مثل هر چیز دیگری، دو روی مثبت و منفی دارد که حداقل جنبه های منفی آن بسیار آشکارتر است زیرا پُر طرفدارترین بخش دارک وب، بازارهای غیر قانونی آن است. چه چیزی بهتر از اینکه خلافکاران بتوانند علاوه بر خرید مایحتاج مورد نیاز خود، هویتشان را مخفی نگه دارند؟ آنها برای این کار به نرم افزاری نیاز دارند که بتوانند قابلیت دسترسی به دارک وب را برایشان فراهم کند. در حال حاضر تور (Tor) بهترین انتخاب است.

تور چیست؟

برای ورود به سطح نامرئی اینترنت به نرم افزاری نیاز دارید که بتواند نقش پل ارتباطی را برای شما ایفا کند. از بین این نرم افزارها، Tor مشهورترین آنها است. واژه Tor مخفف Thin Onion Routing است. خود این نام برگرفته از onion routing (مسیریابی پیازی) است: روشی که در آن تبادل اطلاعات به صورت ناشناس انجام می شود.

علت انتخاب این نام نیز، استفاده از الگوهایی با عملکرد لایه ای و رمزنگاری پیازی شکل است که در دسته بندی الگوهای ناشناختگی قرار دارد. بنابراین لوگو پیازی که بخشی از آن به رنگ بنفش نمایش داده می شود، علامت همین سرویس و تداعی کننده لایه های متعدد برای رسیدن به هسته اصلی است.

در این شیوه، پیام های رمزگذاری شده بوسیله تعداد زیادی گره شبکه با نام مسیریاب های پیازی فرستاده می شود. هر مسیریاب یک لایه رمز را برای خواندن دستورهای مسیریابی رمزگشایی می کند و پیام را به مسیریاب بعدی می فرستد که همین روند را تکرار می کند. این روش باعث می شود که محتوا و مبداء و مقصد پیام مخفی بماند. جالب اینکه در بسیاری از اوقات، تروریست ها از همین نرم افزار برای ارتباط استفاده می کنند. در طرف مقابل، دولت ها هم سعی می کنند از ابزاری استفاده کنند که بتواند پیام ها را رمزگشایی کنند. با این حال در بسیاری از مواردی که پیام رمزگشایی می شود، باز هم طرف مبدا و مقصد ناشناس باقی می مانند.

در بیشتر متدولوژی های فضای تاریک، آدرس سرویس کاربران از طریق درهم سازی (Hashing) کلید عمومی با الگوریتم 1-SHA و درهم سازی 10 کاراکتر (80 بیت) اول آن با الگوریتم Base32 بدست می آید که یک رشته (String) 16 کاراکتری است. ترجمه و شناسایی این نوع آدرس دهی برای دیگر موتورهای جستجو، قابل شناسایی و ردیابی نیست. از طرف دیگر، ساده ترین مسیر ارتباطی بین کاربر و سرور از طریق توزیع پخشی بین حداقل 6000 سرور تعریف می شود که عملاً کشف و رهگیری را غیر ممکن می سازد.

خودِ Tor دارای مرورگر است، هر چند کاربران برای ورود به دارک وب می توانند از مرورگرهای مخصوص استفاده کنند. همچنین Tor تنها ابزار موجود برای دستیابی به دارک وب نیست اما از تمامی هم قطاران خود مشهورتر است. با توجه به اینکه نام بردن از سایت های موجود در دارک وب غیر مجاز است، اکثر کاربران به هیدن ویکی (Hidden WiKi) مراجعه می کنند که می توان آن را ویکی پدیای تخصصی وب تاریک دانست و به صورت یکی از سرویس های تور ارائه می شود.

تور از کجا آمد؟

توجه بالای دولت ها به تور باعث شد طراحان فعلی آن نتوانند این سرویس را نفوذناپذیر بدانند. از طرفی توصیه می شود بطور همزمان از تور و VPN استفاده کنید تا مشخصات تان جایی فاش نشود. این در حالی است که تور در بعضی از کشورها همچون ایران به عنوان پروکسی استفاده می شود. با این حال اکثر سایت ها و فعالان امنیتی اینترنت بارها تاکید داشته اند که در زمان استفاده از تور، به سرویس شخصی خود مثل ایمیل یا فضای ابری خود مراجعه نکنید. به قول جولین اسمیت نماینده پارلمان انگلستان، تور کثیف ترین بخش اینترنت است، جایی که قاچاق انسان، قاچاق اسلحه و مواد از طریق آن جریان دارد.

از طریق Tor بود که سایت Silk Road (یکی از بزرگترین مراکز فروش مواد مخدر جهان) به مشتریان خود مواد مخدر می فروخت. FBI این سایت را در سال 2013 از دسترس خارج کرد. به گزارش سایت Vocativ، بسیاری از تروریست ها برای سفارش اسلحه از دارک وب و ابزار Tor استفاده می کنند.

حال سوال اینجا است که سر و کله Tor از کجا پیدا شد؟ در جواب باید گفت نیروی دریایی آمریکا! مهندسان نیروی دریایی ایالات متحده در اواسط دهه 90 مشغول توسعه نرم افزاری شدند که بتواند از اطلاعات CIA محافظت کرده و قابلیت ارتباط بدون شناسایی را در اختیار مقام های بالادستی خود قرار دهند. مدتی بعد دارپا (سازمان پروژه های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی) توسعه این نرم افزار را ادامه داد و در نهایت اواسط سال 2003 اولین ورژن از نرم افزار تور در اختیار کاربران عادی قرار گرفت. اکنون کار به جایی رسیده که اکثر سایت های غیر قانونی برای مخفی کردن هویتشان از ابزار رمزگذاری تور استفاده کرده و از پسوند onion بهره می برند.

دارک وب از چه زمانی بر سر زبان ها افتاد؟

اما دیپ وب از چه زمانی مشهور شد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال باید کمی به گذشته برگردیم، به اواخر سال 2013 که FBI از بستن سایت Silk Road خبر داد، سایتی که گفته می شود بزرگترین وب سایت فروش مواد مخدر در دارک وب بود و در طول فعالیت دو ساله اش، بیش از 1 میلیون و 300 هزار معامله غیر قانونی (خرید و فروش مواد مخدر) در آن انجام گرفت که از این حیث می توان آن را بزرگترین کارتل آنلاین تاریخ نامید. این سایت فوریه سال 2011 افتتاح شد. در ابتدا افراد بسیار کمی توانایی فروش مواد را داشتند و اکثر کاربران مشتری بودند اما این روند طی مدت کوتاهی تغییر کرد؛ طوری که تا تابستان سال 2013 (چند ماه پیش از بسته شدنش)، این فروشگاه نزدیک به 3900 فروشنده داشت و 140 هزار خریدار. Silk Road طی مدت کوتاه فعالیتش به مرکز خرید و فروش مواد مخدر بدون واسطه تبدیل شده بود، طوری که در این مدت ارزش معاملاتی که در این سایت صورت گرفته بود، به بیش از 1.2 میلیارد دلار می رسید. تمامی معاملات با استفاده از بیت کوین انجام می شد. وقتی در نوامبر سال 2013 پلیس فدرال آمریکا خبر دان (Down) کردن سایت و دستگیر کردن مالک آن را اعلام کرد، بخش زیادی از مخاطبان تازه با پدیده ترسناک دارک وب آشنا شده بودند. این موضوع باعث شد حتی نمایندگان پارلمان انگلستان و نمایندگان مجلس سنای آمریکا، در نوبت های مختلف در مورد دارک وب اظهارنظر کنند. این سر و صدای رسانه ای به مدت 6 ماه ادامه داشت تا در نهایت میلیون ها نفر از وجود این بخش تاریک اینترنت خبردار شدند.

آیا می توان به دارک وب اعتماد کرد؟

نکته ای که باید به آن دقت کرد این است که حتی با وجود تور و سایت های غیر قانونی، باز هم هر کسی نمی تواند از تمامی خدمات موجود در دارک وب استفاده کند زیرا افرادی که مشتری دائم دارک وب هستند، نمی خواهند کسی از کار آنها سر درآورد. به معنای ساده تر ، قوانین دارک وب تفاوت بسیاری با بازی Hitman دارد!

نخست اینکه هیچ راهی وجود ندارد که مخاطب دریابد آیا سایت های دارک وب واقعاً در ازای پولی که به آنها پرداخت می شود، خدماتی انجام می دهند یا اینکه به قول معروف همه چیز سرکاری است! در وهله دوم بسیاری از فعالیت هایی که در دارک وب انجام می شود، توسط خلافکاران بزرگ و کارتل ها سازماندهی می شود. به نظر شما آیا کاربر عادی می تواند به راحتی و تنها با استفاده از Tor به شبکه عظیم خرید و فروش آنها دسترسی پیدا کند؟ قطعاً خیر. بسیاری از سایت ها تنها از طریق رابط غیر قابل دسترس بوده و خود گردانندگان سایت روی ورود شخص به شبکه گسترده آنها بسیار حساس هستند، موضوعی که پس از بسته شدن Silk Road بسیار تشدید شد. این سایت در اواخر فعالیت خود وارد دیگر تجارت های غیر قانونی شد، بطوریکه 70 درصد کالاهای فروش رفته در این سایت مواد مخدر و قرص های غیر قانونی بود و 30 درصد دیگر به حساب های بانکی دزدیده شده، سلاح، گواهینامه غیر قانونی و حتی لوازم قانونی همچون کتاب های مصور کمیاب، جواهر و سیگار کوبایی اختصاص داشت. این جاه طلبی باعث شد FBI از تمامی منابع خود استفاده کند و «راس ویلیام اولبریچ» مالک این سایت را در اواخر سال 2013 دستگیر و در نهایت به حبس ابد محکوم کند. مدتی بعد هم اطرافیان اولبریچ سایتی به نام Silk Road 2.0 را تاسیس کردند که این سایت هم در اواخر سال 2014 بسته شد و پلیس، مدیران آن را دستگیر کرد. در این تاریخ، پلیس آمریکا و اروپا با کمک یکدیگر بیش از 400 سایت غیر قانونی را بسته و تعدادی از مدیران آنها را دستگیر کردند. این عملیات باعث شد گردانندگان فعالیت های غیر قانونی در دارک وب تصمیمات جدیدی برای ناشناس ماندن اتخاذ کنند.

عملیات تروریستی

پایگاه Vocativ طی گزارشی اعلام کرد اسلحه هایی که تروریست های داعش در حملات 13 نوامبر 2015 به فرانسه از آن استفاده کرده بودند، از طریق تور معامله شده است. این سایت همچنین اضافه کرد این سلاح ها از کشورهایی مثل ایالات متحده، آلمان، روسیه و هلند بدست مشتریان می رسند. در گذشته وقتی تروریست ها و جنگ طلبان می خواستند به صورت غیر قانونی سلاح بخرند، باید از طریق رابط های خود مراحل پیچیده ای را طی می کردند اما اکنون تروریست ها فقط به Tor نیاز دارند تا از این طریق سلاح های خود را تهیه کنند، بدون اینکه شناسایی شوند. در دارک وب، چندین و چند فروشگاه اسلحه وجود دارد که با قیمت بسیار نازلی، به فروش سلاح مشغول هستند.

معمولاً شیوه کار اینگونه است که فروشندگان بزرگ سلاح در اروپای شرقی، مقادیر زیادی اسلحه در جعبه هایی با سایز معمول یا کوچک را از طریق کشورهایی مثل بلژیک وارد بخش اصلی اروپا می کنند. سپس خرده فروش ها از طریق دارک وب این سلاح ها را به تروریست ها می فروشند.

فضای سایبر به مثابه یک کوه یخی بزرگ و غول آسا است که حدود 96 درصد آن دور از دسترس و دید موتورهای جستجو قرار دارد. به این بخش از اینترنت فضای تاریک اینترنت، اینترنت سیاه، دارک نت، دارک وب، اینترنت زیر زمینی، دیپ وب یا وب تاریک گفته می شود.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «همه آنچه که باید از وب تاریک و پشت پرده دنیای اینترنت بدانید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله کسری کریمی طار از مجله دانشمند، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.