همکلاسی سلام نهم دی 1396

همکلاسی و همراه خوب یو سی؛ سلام
آیا تخلیه خانه ها و ماندن تمامی طول شب در خیابان، برای حفظ جان شهروندان در مقابل زلزله ضروری است؟

برای پاسخ به این سوال لازم است نکات فنی مهمی از نظام سازه ای ساختمان به اختصار تشریح شود.

ساختمان ها به لحاظ سازه ای به دو بخش عمده ماسونری یا دیوار باربر و اسکلتی قابل دسته بندی هستند. سیستم های ماسونری که از دیوارهای باربر بهره می برند، در ساختمان های سه طبقه و کمتر بکار گرفته می شوند و در صورت استفاده از یک سیستم کلاف کشی مناسب در دیوارها و نصب شناژهای عمودی و افقی، می توانند در برابر زلزله و نیروهای جانبی (غیر ثقلی) مقاوم باشند. بسیاری از ساختمان های مسکونی یک تا سه طبقه دهه 60 و پیش از آن با این سیستم سازه ای ساخته شده اند، اما به این دلیل که کمتر دارای شناژهای کلاف بندی در دیوارها هستند، به دلیل عدم پیوستگی اجزای باربر و سقف ها، در اغلب موارد در مواجهه با زلزله ای به نسبت قدرتمند ویران خواهند شد.

ساختمان های با تعداد طبقات بیشتر از سه طبقه که در غالب موارد دارای اسکلت (بتنی یا فولادی) هستند، در صورتی که از محاسبات و اجزای قابل قبولی برخوردار باشند، گرچه امکان آسیب دیدن بعضی اجزایشان در شرایط زلزله ای قدرتمند وجود دارد، اما به دلیل پیوستگی اجزای سازه ای، جان ساکنان خود را حفظ خواهند کرد. بسیاری از مجتمع های مسکونی قدیمی و مهم تهران، از جمله اکباتان، برج های سامان، آتی ساز، آ اس پ، ونک پارک و… که در دهه پنجاه ساخته شده اند، شرایط مطلوبی از جهت اجزای سازه ای داشته و در زلزله احتمالی عملکرد خوبی در جهت حفظ جان ساکنان شان خواهند داشت. همچنین در بسیاری از ساختمان های اسکلتی دو دهه اخیر تهران، اجزای سازه ای با حساسیت و توجه بسیار بیشتری نسبت به اجزای غیر سازه ای (دیوارهای جدا کننده، شیشه ها و جداره ها) ساخته شده اند. این به آن معنی است که این ساختمان ها (همچون مسکن مهر در سر پل ذهاب) در عین اینکه شاکله اصلی خود را در زلزله حفظ خواهند کرد، امکان تخریب اجزای غیر سازه ای شان، خاصه دیوارهای پیرامونی به سمت بیرون وجود دارد.

در این شرایط خروج از این ساختمان ها هنگام زلزله بسیار خطرناک و مرگ آور خواهد بود و حتی باید هنگام زلزله از نزدیک شان فاصله گرفت؛ چرا که تا شعاع چند متری با ریزش قطعات بزرگ شیشه پنجره ها، مصالح جداره ها و نیز تاسیسات الحاقی به جداره ها (مثل کولرها و کوندانسورها) جان عابران و نیز افرادی که اقدام به خروج از آنها کرده اند را تهدید خواهد کرد. حال آنکه ماندن در این ساختمان ها و استقرار در محل های امن داخل، می تواند خطر آسیب از زلزله را به حداقل رساند.

به این ترتیب باید گفت توصیه درستی که در روزهای اخیر هرگز شنیده نشد این است: «لازم است شهروندان با مراجعه به متخصصان ساختمان، از شرایط ایمنی ساختمانی که در آن ساکن هستند ارزیابی قابل اطمینانی بدست آورند. در صورتی که ساختمانی که در آن ساکن هستید از مقاومت مناسبی در برابر زلزله برخوردار است، خروج از آن هنگام زلزله می تواند شما را به شرایط خطر بیشتر برساند و با سقوط اجسام ریز و درشت از جداره ساختمان های شهر آسیب ببینید، در حالی که ماندن در یک ساختمان مقاوم در برابر زلزله، برای شما و خانواده تان خطری در پی نخواهد داشت، به این ترتیب مدیریت و امدادرسانی پس از زلزله هم به مراتب بهتر انجام خواهد شد.»

یادداشتی از مصطفی مصطفی زاده – معمار