باد چگونه می‌وزد؟
همانطور که می‌دانید هوا مخلوطی از اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن، بخار آب و ذرات گرد و غبار است. هوای در حال حرکت را باد می‌نامند.
هنگامی که پرتوهای خورشید، منطقه‌ای را گرم می‌کنند، هوای آن منطقه نیز گرم و منبسط می‌شود. هوای گرم فشار اندکی دارد و سبک است. به همین جهت در جو بالا می رود. فشار جو در اثر بالا رفتن هوای گرم کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، هوای پُر فشار نواحی سرد به سوی نواحی کم فشار حرکت می‌کند تا بین دو ناحیه تعادل برقرار شود. این جریان هوا باعث وزش باد می‌شود.
انواع باد
در مناطق استوایی، هوا بسیار گرم و مرطوب است. این هوای گرم بطور مداوم بالا می‌رود و نواری از هوای کم فشار در اطراف استوا به وجود می‌آورد. وجود این هوای کم فشار باعث جریان یافتن هوای مناطق شمالی و جنوبی به سوی استوا و جریان یافتن هوای استوا به سوی نواحی شمالی و جنوبی می‌شود. به این ترتیب بادهای دائمی به وجود می‌آیند که بادهای همیشگی یا آلیزه نام دارند.
بادهای موسمی، بادهای غربی و بادهای محلی انواع دیگری از بادها هستند. بادهای موسمی در جنوب شرقی آسیا از هند تا ژاپن می‌وزند. این بادها در تابستان از دریا به طرف خشکی و در زمستان از خشکی به طرف دریا در حال وزیدن هستند. بادهای غربی در مناطق معتدل نیمکره شمالی و جنوبی می‌وزند. بادهای محلی در سرزمین‌های نسبتاً محدود و کم وسعت به وجود می‌آیند.
گردش زمین به دور محور خود، تا حدود زیادی بر جهت وزش بادها تاثیر می‌گذارد. حرکت زمین باعث انحراف بادها در نیمکره شمالی به سمت راست و در نیمکره جنوبی به سمت چپ می‌شود. کوه‌ها نیز گاه سد راه بادها می‌شوند و جهت آنها را تغییر می‌دهند.
در نواحی ساحلی، گرم شدن سریع خاک در طول روز موجب وزش باد از دریا به سوی خشکی می‌شود. در طول شب عکس این حالت رخ می‌دهد. به عبارت دیگر سرد شدن سریع خاک موجب به وجود آمدن جریانی از هوا از خشکی به سوی دریا می‌شود.
سرعت وزش باد توسط بادسنج اندازه گیری می‌شود. بادنما نیز جهت وزش باد را نشان می‌دهد.
منابع
- کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.
