اتمسفر چیست و کجاست؟

دپارتمان آموزش2015/09/18بروزرسانی در: 2023/03/19

0 مطالعه: 2 دقیقه

اتمسفر یا جوّ، توده ای از گاز است که اطراف زمین را فراگرفته و آن را به نام هوا می شناسیم. این توده هوا از زمین به سمت فضا گسترش می یابد و از 78 درصد نیتروژن، 21 درصد اکسیژن و یک درصد گازهای دیگر تشکیل شده است.

نکته: 4.5 میلیارد سال طول کشیده تا مخلوط گازهای اتمسفر به وضع فعلی تکامل یابد. حدود 99 درصد اتمسفر را نیتروژن و اکسیژن تشکیل می دهد. یک درصد باقیمانده نیز به گازهای آرگون، دی اکسید کربن و مقادیر ناچیزی هیدروژن، ازون، متان، نئون، کریپتون و گزنون مربوط می شود. مقدار بخار آب، به دما و رطوبت هوا بستگی دارد.

اتمسفر وارد آورنده فشار نیز هست. فشار هوا یا فشار جو، بر اثر وزن هوای بالا دست به وجود می آید. در سطح زمین، این فشار برابر یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. ما این فشار عظیم را در نظر نمی گیریم، چون همواره وجود دارد و عادی شده است.

گرانش یا کشش جاذبه زمین، اتمسفر را نزدیک آن نگه می دارد. اتمسفر بر اساس دماهای متفاوتی که دارد، به لایه های مختلف تقسیم شده است. تروپوسفر یا گشت کره، لایه ای است که درون آن زندگی می کنیم و 75 درصد اتمسفر را تشکیل می دهد. تقریباً تمام ابرها در این لایه تشکیل می شوند و باران و برف نیز در آن می بارد. استراتوسفر یا پوش کره، تا ارتفاع 48 کیلومتری از سطح زمین امتداد می یابد. ابرها بندرت در این لایه دیده می شوند و هواپیماها معمولاً در آن پرواز می کنند تا از آشفتگی های هوا در تروپوسفر، در امان باشند. لایه ازون بین استراتوسفر و مزوسفر (میان کره) قرار می گیرد. مزوسفر تا ارتفاع 80 کیلومتری ادامه دارد. در بالای این لایه نیز ترموسفر یا گرما کره قرار گرفته که هوایش بسیار رقیق است. حدود 99.99 درصد اتمسفر، زیر این لایه قرار می گیرد. قسمت پایینی مزوسفر را یونوسفر (یون کره) می نامند که امواج رادیویی را به سمت زمین باز می گرداند و به همین دلیل است که می توان امواج رادیویی را به سرتاسر زمین ارسال کرد. اگزوسفر یا برون کره نیز از ارتفاع 480 کیلومتری آغاز می شود و در فضا محو می گردد.

در ارتفاعات بالا، اتمسفر رقیق تر و تنفس دشوارتر می شود. رد یا اثر اتمسفر را می توان تا هزاران کیلومتر در فضا یافت، اما حتی ارتفاع 2200 متری شهر مکزیکوسیتی نیز در المپیک 1968، ورزشکاران را دچار تنگی نفس کرد.

هرچه بالاتر برویم، اتسفر علاوه بر رقیق شدن، سردتر نیز می شود. در قله کوه اورست (با ارتفاع 8848 متر)، دما 50- درجه سانتیگراد است. به همین دو دلیل است که هواپیماها باید کاملاً درزبندی شوند و ذخیره اکسیژن مورد نیاز را همراه داشته باشند تا مسافرین از سرما در امان بمانند و بتوانند بطور عادی تنفس کنند.

تبلیغات

حراج مانتو زنانه با بهترین قیمت و پرداخت درب منزل در های یو شاپ

اتمسفر با سد کردن راه تابش های مضر و خطرناک خورشید و فضا، از ما محافظت می کند. برای مثال لایه ای از اکسیژن به نام لایه ازون مانع عبور نور نامرئی فرابنفش می شود که عامل آفتاب سوختگی شَدید و مرگ آور است.

دانشمندان دریافته اند که اگر مقدار دی اکسید کربن موجود در اتمسفر زمین، 2 برابر و معادل 0.06 درصد آن شود، دمای کلی زمین بالا خواهد رفت. در این حالت، یخ پهنه های قطب ها آب می شوند و سرزمین های ساحلی و کم ارتفاع، به زیر آب می روند.