اتمسفر چیست و کجاست؟

اتمسفر یا جوّ، توده ای از گاز است که اطراف زمین را فراگرفته و آن را به نام هوا می شناسیم. این توده هوا از زمین به سمت فضا گسترش می یابد و از 78 درصد نیتروژن، 21 درصد اکسیژن و یک درصد گازهای دیگر تشکیل شده است.
نکته: 4.5 میلیارد سال طول کشیده تا مخلوط گازهای اتمسفر به وضع فعلی تکامل یابد. حدود 99 درصد اتمسفر را نیتروژن و اکسیژن تشکیل می دهد. یک درصد باقیمانده نیز به گازهای آرگون، دی اکسید کربن و مقادیر ناچیزی هیدروژن، ازون، متان، نئون، کریپتون و گزنون مربوط می شود. مقدار بخار آب، به دما و رطوبت هوا بستگی دارد.
اتمسفر وارد آورنده فشار نیز هست. فشار هوا یا فشار جو، بر اثر وزن هوای بالا دست به وجود می آید. در سطح زمین، این فشار برابر یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. ما این فشار عظیم را در نظر نمی گیریم، چون همواره وجود دارد و عادی شده است.

در ارتفاعات بالا، اتمسفر رقیق تر و تنفس دشوارتر می شود. رد یا اثر اتمسفر را می توان تا هزاران کیلومتر در فضا یافت، اما حتی ارتفاع 2200 متری شهر مکزیکوسیتی نیز در المپیک 1968، ورزشکاران را دچار تنگی نفس کرد.
هرچه بالاتر برویم، اتسفر علاوه بر رقیق شدن، سردتر نیز می شود. در قله کوه اورست (با ارتفاع 8848 متر)، دما 50- درجه سانتیگراد است. به همین دو دلیل است که هواپیماها باید کاملاً درزبندی شوند و ذخیره اکسیژن مورد نیاز را همراه داشته باشند تا مسافرین از سرما در امان بمانند و بتوانند بطور عادی تنفس کنند.
اتمسفر با سد کردن راه تابش های مضر و خطرناک خورشید و فضا، از ما محافظت می کند. برای مثال لایه ای از اکسیژن به نام لایه ازون مانع عبور نور نامرئی فرابنفش می شود که عامل آفتاب سوختگی شَدید و مرگ آور است.
دانشمندان دریافته اند که اگر مقدار دی اکسید کربن موجود در اتمسفر زمین، 2 برابر و معادل 0.06 درصد آن شود، دمای کلی زمین بالا خواهد رفت. در این حالت، یخ پهنه های قطب ها آب می شوند و سرزمین های ساحلی و کم ارتفاع، به زیر آب می روند.
منابع
- کتاب Kingfisher Science Encyclopedia. تالیف Catherine Headlam. ترجمه محمود سالک. نشر Kingfisher Books. سال 1991.