چرا وقتی گریه می‌کنیم از چشمان ما اشک می‌آید؟
پلک‌ها، مژه‌ها و غدد اشکی مسئول حفاظت و نظافت کره چشم هستند. حرکت پلک‌ها بسیار سریع و غیر ارادی است. پلک‌ها هر چند ثانیه یکبار بطور غیر ارادی بسته می‌شوند و سطح قرنیه را پاک و مرطوب می‌کنند. اشک از غدد اشکی ترشح می‌شود. این غدد در گوشه خارجی هر یک از چشم‌ها و زیر پلک بالا قرار گرفته‌اند.
غدد اشکی، مایع اشک را در فضای بین قرنیه و پلک‌ها ترشح می‌کنند. اشک خاصیت ضدعفونی کننده دارد و برای محافظت از چشم‌های حساس ما در برابر باکتری‌ها و ذرات گرد و غبار تولید می‌شود. همچنین سطح خارجی قرنیه را مرطوب نگاه می‌دارد. وجود اشک، حرکت پلک‌ها را روی کره چشم آسان می‌کند.
در طول یک روز عادی، ما حدود 2 سی‌سی اشک تولید می‌کنیم. قسمتی از اشک ترشح شده در چشم تبخیر می‌شود و باقیمانده آن به داخل بینی می‌ریزد. وقتی گریه می‌کنیم، ترشح اشک در چشم زیاد می‌شود. این کار نوعی عمل غیر ارادی است و بدون دخالت ما صورت می‌گیرد.
گاهی اوقات خنده زیاد نیز موجب اشک ریختن می‌شود. در چنین حالتی، عضلات بر غدد اشکی فشار وارد می‌کنند؛ در نتیجه اشک از چشم جاری می‌شود.
پوست کندن پیاز نیز موجب ریزش اشک می‌شود. پیاز حاوی نوعی ماده تحریک کننده چشم است. وقتی این ماده به چشم می‌رسد، ترشح اشک برای جلوگیری از تحریک چشم افزایش می‌یابد. به این ترتیب اشک، این ماده محرک را از سطح چشم می‌شوید. هنگام برخورد دود با چشم نیز همین اتفاق می‌افتد.
انواع اشک
سه نوع مختلف اشک شناخته شده است:
- اشک پایه: چشم را مرطوب نگه می‌دارد و میکروب‌ها را از بین می‌برد. این نوع اشک حاوی مواد موکوسی، چربی، نمک، آنزیم‌های از بین برنده باکتری و پادتن‌ها است.
- اشک واکنشی: در پاسخ به تحریک شدن چشم تولید می‌شود. این نوع اشک با آنزیم‌ها و پادتن‌هایی که دارد، می‌تواند اجسام خارجی را حل کند.
- اشک احساسی: این اشک در هنگام احساسات شَدید مانند درد ایجاد می‌شود و دارای هورمون‌های استرس و مواد مسکن است.
عادی‌ترین نوع اشک حاوی مواد موکوسی، چربی، نمک، آنزیم‌های از بین برنده باکتری و پادتن‌ها است.
منابع
- کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.
