چرا اختاپوس ها هوش بالایی دارند؟

در سال 2016 بود که کارکنان آکواریوم ملی نیوزیلند متوجه اتفاق عجیبی شدند. آنها دریافتند که اختاپوسی به نام Inky توانسته از آکواریوم فرار کند و به آب‌های آزاد برود. این هشت پا توانسته بود از آکواریوم خارج شود، کف ساختمان را طی کند و از طریق لوله فاضلاب به بیرون برود. (از روی رد خیسی که او به جا گذاشته بود، مشخص بود که چه کرده است.)

زیست شناسان دریایی از فرار Inky شگفت زده نشدند. جیمز وود، زیست شناس دریایی در رابطه با این فرار می‌گوید که در طول سال‌ها کار کردن با اختاپوس‌ها، او دیده بود که هشت پاهای زیادی فرار کرده‌اند. یکی از آنها در برمودا بود که توانسته بود بارها از آکواریوم بسته‌ای که در آن بود، بگریزد و به سراغ موجودات دیگری که در حوالی آن آکواریوم قرار داده بودند، برود و آنها را بخورد.

اختاپوس‌ها جزو باهوش‌ترین حیوانات طبیعت هستند. آنها به خوبی بَلدند که از آکواریوم‌هایشان فرار کنند. آنها نه تنها در زمینه فرار استاد هستند، بلکه حتی می‌توانند معماها را هم حل کنند و به این کار علاقه هم دارند.

اورسولا، اختاپوسی که در آکواریومی در انگلیس نگهداری می‌شود، در حل معماها قوی است و تنها چند ثانیه طول می‌کشد تا معماهای پیچیده را حل کند. اختاپوس‌ها همچنین شخصیت‌های منحصر به فردی دارند و می‌توانند چهره‌های افراد را تشخیص دهند.

کلیفتون رگزدیل از دانشگاه شیکاگو می‌گوید: «اختاپوس‌ها کاملاً متفاوت از گونه‌های دیگر حیوانات به نظر می‌رسند. آنها حتی متفاوت از دیگر نرم‌تنان هستند. آنها هشت پا دارند، مغز بزرگی دارند و قابلیت حل مسئله در آنها بالا است. اختاپوس‌ها در این زمینه باهوش هستند.» رگزدیل در سال 2015 در پژوهشی شرکت داشت که در آن، توالی ژنوم‌های اختاپوس‌ها شناسایی شد.

باز کردن درب شیشه بسته توسط اختاپوس

شما می‌توانید در فیلم زیر، باز کردن درب شیشه بسته را توسط اختاپوس مشاهده نمایید.

اما چه می‌شود که اختاپوس‌ها باهوش می‌شوند؟

نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد که هوش آنها شاید به این دلیل بالا است که آنها می‌توانند ژن‌های خود را دستکاری و ویرایش کنند.

محققان روی این موضوع تحقیق کرده‌اند که سفالوپودها (موجوداتی که شامل اختاپوس‌ها هم می‌شوند) می‌توانند ژنوم خود را تغییر دهند. آنها دریافتند که اختاپوس‌ها، اسکوئیدها و ده پاها که همه سفالوپود هستند، برای تطبیق با شرایط محیط، تنها به جهش‌های ژنتیکی که در طول نسل‌ها روی می‌دهد وابسته نیستند و می‌توانند خودشان RNA خود را عوض کنند.

RNA پیام‌رسان ژنتیکی است که دستورها را از DNA خوانده و اجرا می‌کند. بسیاری از ویرایش‌های RNA در مغز سفالوپودها روی می‌دهد. یکی از کارهایی که آنها می‌توانند انجام دهند این است که خود را به نحوی سازگار کنند که نورون‌هایشان بتوانند در محیط‌های سرد هم کار کنند. محققان در یک پژوهش نوشته‌اند: «ویرایش کردن در سیستم عصبی آنها انجام می‌شود و مولکول‌های مرتبط با تحریک‌پذیری و مورفولوژی عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این باعث می‌شود آنها برتری پیدا کنند.»

اما ارتباط بین ویرایش RNA و هوش یک گونه در چیست؟

هر چند که مدرک مستدلی پیدا نشده که ثابت کند تغییر دادن RNA منجر به افزایش هوش می‌شود، اما محققان بر این باورند که این قابلیت در اختاپوس‌ها و جانوران مشابه، می‌تواند توجیه خوبی برای هوش بالای آنها باشد. اگر این نظریه درست باشد، قابلیت تغییر RNA می‌تواند به عنوان عاملی مهم در تعیین هوش حیوانات در نظر گرفته شود. پژوهشگر الی آیزنبرگ می‌گوید: «کدگذاری مجدد به شکل گسترده می‌تواند باعث شده باشد که آنها هوشی استثنایی پیدا کنند. البته در حال حاضر تنها فکر کردن به این موضوع جذاب است. ما نیاز به شواهد بسیار بیشتری داریم تا بتوانیم در این زمینه اظهارنظر قطعی کنیم.»

اختاپوس‌ها، برخلاف نرم‌تنان دیگر، شکارچیان فعالی هستند. آنها خودشان در جستجوی شکار می‌روند، شکار را شناسایی می‌کنند، جای‌گیری مناسب انجام می‌دهند و به آن حمله می‌کنند. محققان می‌گویند که این نحوه شکار باعث شده که آنها هوش بالاتری نسبت به نرم‌تنان دیگر پیدا کنند. یکی از شکارهای محبوب آنها خرچنگ است. شکار خرچنگ کار دشواری است چون این موجودات چنگ‌های قدرتمندی دارند و می‌توانند مقاومت زیادی نشان دهند. در چنین شرایطی، اختاپوس‌ها دامی پهن می‌کنند و منتظر طعمه می‌مانند. آنها همچنین یاد گرفته‌اند که از قایق‌های ماهیگیری بالا بروند و به کانتینرهایی که خرچنگ‌های مرده یا در حال مرگ را نگهداری می‌کنند، رفته و از آن خرچنگ‌ها تغذیه کنند.

سفالوپودها همچنین می‌توانند ارتباطات قدرتمندی با هم داشته باشند. آنها با تغییرات سریع در رنگ پوست و الگوی پوست‌شان با هم ارتباط برقرار می‌کنند. این تغییرات به کمک سیستم عصبی انجام می‌شود. به احتمال فراوان، این ویژگی در اصل برای استتار به وجود آمده و به مرور تبدیل به راهی برای ارتباط شده است. یک نوع سفالوپود مخصوص دریای کارائیب می‌تواند به یک هم‌نوع در سمت راستش و یک هم‌نوع در سمت چپش، همزمان دو پیام ارسال کند.

اختاپوس‌ها در زمینه حرکت و کنترل بدن‌شان هم بسیار دقیق عمل می‌کنند. آنها می‌توانند به خوبی از ابزارها استفاده کنند. پاهای یک اختاپوس می‌تواند به قدرت دستان یک انسان باشد و از ابزارها بهره ببرد. به عنوان مثال، یک اختاپوس به نام اوتو در کوبورگ آلمان می‌توانست اشیای مختلفی را به بالا پرتاب کند و آنها را بگیرد و به این ترتیب حیوانات دیگر آکواریوم را سرگرم کند. او همچنین می‌توانست به سمت شیشه آکواریوم سنگ پرتاب کند و آن را بشکند. اوتو چند بار با بیرون پریدن از آکواریومش و شلیک کردن آب به سمت لامپی که در سقف بود، باعث اتصال برق ساختمان شد.

همچنین مشاهده شده که برخی اختاپوس‌های کوچک به سراغ پوسته‌های نارگیل می‌روند. آنها را تغییر می‌دهند، به نقاط دور دست می‌برند و از آنها به عنوان سر پناه استفاده می‌کنند. تصور این است که پیشتر، آنها از صدف‌های دو کپه‌ای برای این کار استفاده می‌کردند تا اینکه انسان‌ها پوسته نارگیل‌ها را در دریاها به دور انداختند و به این ترتیب این اشیاء در اختیار اختاپوس‌ها قرار گرفت. این قابلیت اختاپوس‌ها که یک شئی را بر می‌دارند و از آن ابزاری می‌سازند که بعدها از آن استفاده کنند، در میان دیگر حیوانات بسیار کم دیده می‌شود.

این رفتارهای اختاپوس‌ها باعث شده که مطالعات زیادی درباره هوش آنها انجام شود. اکنون علم به جایی رسیده که گمان می‌رود که قابلیت تغییر ژن‌ها، به عنوان یکی از ویژگی‌های اصلی اختاپوس‌ها، باعث می‌شود که آنها بتوانند هوش بالایی داشته باشند.

بیشتر بدانید…