آسمان‌خراش‌ها چه دردسرهایی برای پرندگان ایجاد می‌کنند؟
ساختمان‌های بلند شیشه‌ای و خیابان‌های پُرنور در شب، سالانه یک میلیارد پرنده را فقط در آمریکا می‌کشد. طبق بررسی‌های انجام شده مرگبارترین شهرهای جهان برای پرندگان، شهرهایی است که انباشته از ساختمان‌های شیشه‌ای یا براق است. طبق همین بررسی‌ها دست‌کم 100 میلیون و احتمالاً یک میلیارد پرنده هر سال به دلیل برخورد با آسمان‌خراش‌ها و ساختمان‌های بلند شیشه‌ای کشته می‌شوند.
شیکاگو با برخورداری از ابرسازه‌های شیشه‌ای و نیز به دلیل برخورداری از پُرترافیک‌ترین مسیرهای پروازی در فضای سفرهای هوایی آمریکا که در مسیر مهاجرت پُرجمعیت‌ترین پرندگان آمریکا قرار گرفته، خطرناک‌ترین شهر برای این مسافران پَردار است. بیش از 5 میلیون پرنده دست‌کم 250 گونه مختلف به هنگام بهار و پاییز از مرکز شهر ویندی سیتی پرواز می‌کنند.
این پرندگان دو بار در سال هزاران کیلومتر را یکبار در فصل بهار، از آمریکای مرکزی و جنوبی به سمت شمال آمریکا طی می‌کنند. در این مسیر سراسر منطقه Great Lakes در کانادا را می‌پیمایند. سپس در فصل پاییز همین مسیر را به سمت جنوب آمریکا باز می‌گردند.
در این مسیر و بخصوص در این شهر، آسمان‌خراش منهتن از دیگر تله‌های مرگبار برای پرندگان، بویژه پرندگان مهاجر است.
سوزان البین مدیر بخش حفاظت و مطالعات علمی در شهر ادوبورن نیویورک سیتی که از سازمان‌های پیشرو در حمایت از حیوانات است، می‌گوید: «این پرندگان بیشتر در جاهایی ناآشنا و جاهایی نامناسب همانند پیاده‌روها فرود می‌آیند. علاوه بر این هر روز به هنگام طلوع خورشید که به این سمت پرواز می‌کنند، بطور غریزی برای بدست آوردن غذا، به سوی درختانی پرواز می‌کنند که فقط در تصورشان درخت است، در حالی که فقط بازتاب و تصویری از درخت در بعضی از ساختمان‌های شیشه‌ای است. نتیجه این اشتباه برخورد شَدید با دیوار شیشه‌ای و مرگ پرنده است.»
بیشتر پرندگان مهاجر، به هنگام شب که هوا خنک و آرام است، مهاجرت‌شان را آغاز می‌کنند. ولی به دلیل درخشش شَدید نور چراغ‌ها، در شهرهایی دچار تغییر جهت می‌شوند که در مسیر پروازشان قرار دارد.
دانشمندان مدت‌ها است که دریافته‌اند پرندگان بطور غریزی به سمت نور جذب می‌شوند. بنابراین وقتی که این مهاجران شبانه از شهری بسیار پُرنور و درخشان عبور می‌کنند، بی‌آنکه بدانند وارد چه قلمرو خطرناکی شده‌اند، بطور طبیعی به سمت نور کشیده می‌شوند.
در واقع شهرهای پُرنور در شب، یا شهرهایی با سازه‌های شیشه‌ای، مقصر اصلی در مرگ و میر پرندگان هستند. اما بعضی از این شهرها به مراتب از دیگر شهرها خطرناک‌تر هستند. متخصصان می‌گویند که در روز یا شب اکثریت قریب به اتفاق مرگ و میر پرندگان بر اثر برخورد با ساختمان‌هایی با ارتفاع متوسط یا حتی کم ارتفاع است. با این حال نرخ تصادف منجر به مرگ با آسمان‌خراش‌ها بیشتر است.
طبق تحقیقات انجام شده از سوی آزمایشگاه پرنده‌شناسی Ornithology کرنل، شهرهای بزرگ بسته به میزان مخاطراتی طبقه‌بندی شده‌اند که برای پرندگان مهاجر ایجاد کرده‌اند.
بر این اساس، پس از شیکاگو، شهرهای هیوستون و دالاس که به موازات محبوب‌ترین مسیرهای مهاجرتی پرندگان قرار دارند، سه شهر اول در جدول مرگبارترین شهرهای آمریکا برای پرندگان معرفی شده‌اند.
شهرهای نیویورک، لس آنجلس، سنت الوییس و آتلانتا نیز که این پرندگان را در مسیر مهاجرت با مخاطراتی جدی مواجه می‌کنند، در ردیف‌های بعدی این جدول جای دارند.
کایل هورتون محقق و از جمله پژوهشگران فعال در تحقیقات آزمایشگاه کرنل می‌گوید که در این بررسی‌ها هدف نقد و ایرادگیری از شهرهای بزرگ نیست.
او گفت: «هدف اصلی ما در این بررسی‌ها تلاش برای بالا بردن سطح آگاهی عمومی است. در این راستا دستیابی به اطلاعات و بینش‌های کافی بسیار کمک کننده است. از این رو تلاش می‌کنیم تا داده‌ها و دیدگاه صحیحی نسبت به موضوع بدست آوریم که می‌تواند کمک کننده باشد.» در مرکز شهر لس آنجلس بویژه در شب‌ها، پرندگان بویژه به ساختمان‌های پُر زرق و برق و پُرنور جذب می‌شوند. با این حال محققان اذعان دارند که ارائه آمار دقیق از وسعت این مرگ و میرها دشوار است.
گنجشک‌ها و چکاوک‌ها، بیشترین قربانی‌ها
در سال‌های اخیر محققان در شهر ادوبورن نیویورک هر سال در ماه سپتامبر و آوریل برنامه مطالعاتی ویژه‌ای به نام «مونیتورینگ تصادفات» را انجام می‌دهند. طی آن ده‌ها نفر از داوطلبان را به خیابان‌های شهر می‌فرستند تا ردپای پرندگانی را بررسی کنند که به زمین افتاده‌اند. این مطالعات نشان می‌دهد که سالانه 200 تا 900 هزار پرنده در اثر برخورد با ساختمان‌ها در این شهر کشته می‌شوند. مقامات محلی در ادوبورن و دیگر گروه‌های حفاظت از پرندگان در سراسر کشور به گونه‌ای هماهنگ اقداماتی برای گردآوری داده‌های مستند در این زمینه انجام داده‌اند.
در سطح ملی نیز مرکز مهاجرت پرندگان اسمیت سونیان با استفاده از همین داده‌ها که از سوی طیف وسیعی از گروه‌های مختلف مطالعاتی در سراسر کشور ارائه شده، برآورده کرده است که سالانه بین 100 میلیون تا یک میلیارد پرنده در این کشور فقط به دلیل تصادف با ساختمان‌های شیشه‌ای می‌میرند.
در این گزارش قید شده که بعضی از گونه‌ها بیش از دیگران مستعد برخورد با ساختمان‌های شیشه‌ای هستند. بررسی جداگانه‌ای که اخیراً از سوی دانشگاه میشیگان منتشر شده، روشن می‌کند که پرندگان آوازخوانی مانند گنجشک سپید گردن و چکاوک بیشتر از دیگر گونه‌ها در معرض این قبیل تصادفات هستند. در واقع پرندگان آوازخوان در مسیر مهاجرت، به نحوی سبب انتشار پیام‌های پروازی می‌شوند و هنگامی که چراغ‌های روشن شهر را می‌ببینند، بطور غریزی جیک جیک می‌کنند. در نتیجه بطور بالقوه سبب جلب توجه پرندگان دیگر نیز به سوی مسیرهای اشتباهی در مسیر پروازیشان می‌شوند.
آنچه برای پرنده خوب است، برای انسان هم خوب است.
سوزان البین می‌گوید که ما انسان‌ها هم جزئی از اکوسیستم طبیعی جهانیم. بطور طبیعی هر آنچه که برای پرندگان خوب است، برای انسان‌ها هم خوب و ضروری است. بنابراین باید در تمام فعالیت‌هایمان با این اکوسیستم هماهنگ باشیم و همکاری کنیم. هر چند که مطالعات اخیر حاکی از اخبار ناراحت کننده‌ای در زمینه آثار شهرنشینی بر زندگی و بقای پرندگان است. اما توجه به این اطلاعات خود، برای حامیان و فعالان حفاظت از گونه‌های زیستی، فرصتی است تا بهتر با کمک این مطالعات فعالیت‌هایشان را منسجم‌تر کنند.
کاتلین پارکینز زیست‌شناس فعال در پروژه تحقیقاتی ادوبورن نیویورک سیتی می‌گوید: «هر بار که اخبار علمی جدیدی منتشر می‌شود، ما بیش از پیش درباره ابعاد مشکلات آگاه می‌شویم. بر همین اساس بهتر می‌توانیم با استفاده از یافته‌های علمی بر بهترین راه حل تمرکز کنیم.»
راه حل‌ها و نخستین گام‌ها
پارکینز می‌گوید: «خاموش کردن چراغ‌ها در ساختمان‌ها و خیابان‌ها به هنگام شب، طی چند هفته‌ای که در زمان اوج مهاجرت این پرندگان است، ساده‌ترین و اولین گامی است که می‌تواند تغییر مهمی در میزان این مرگ و میرها ایجاد کند.»
انجمن ملی ادوبورن در همین راستا در هماهنگی با مقامات محلی در تمام محلات شهر، تلاش‌هایی را برای کاهش روشنایی خیابان‌ها و ساختمان‌ها در مدت زمان مهاجرت این پرندگان آغاز کرده‌اند. ایالت‌هایی چون نیویورک و مینه‌سوتا که در این پروژه شرکت دارند، در اقدامی هماهنگ، در طول مدت زمانی که حرکت پرندگان مهاجر در آسمان این شهرها ادامه دارد، چراغ‌ها را در تمامی ساختمان‌های ایالتی خاموش می‌کنند.
در کنار این اقدام اولیه، گروه‌های حفاظت از گونه‌های زیستی در تلاش هستند تا اقداماتی را برای ضرورت توجه به شرایط زیستی پرندگان به هنگام احداث ساختمان‌ها مطرح کنند. این گروه‌ها با ارائه روش‌هایی چون استفاده از مصالح غیر شیشه‌ای اما شبیه به شیشه، یا استفاده از دیمرها، طرح ساختمان‌های دوستدار پرندگان را مطرح کرده‌اند.
در بعضی مناطق همانند سانفرانسیسکو و تورنتو در کانادا نیز از پیش اجرای بعضی دستورهای ویژه را در حمایت از بقای پرندگان به تصویب رسانده و الزامی کرده‌اند. از دیگر سو اعضای شورای شهر نیویورک و شیکاگو هم قوانینی را تصویب کرده‌اند که اقدامات مشابهی را در این زمینه به اجرا درآورند.
