راه اندازی و مدیریت وب سایت

تا مدت ها داشتن وب سایت برای اشخاص یا حتی مشاغل کوچک، امری فانتری به شمار می رفت؛ ولی امروزه کمتر کسی را می توان پیدا کرد که وب سایت نداشته یا تمایلی به داشتن فضایی برای معرفی خود و محصولاتش در دنیای مجازی نداشته باشد. شاید شما هم بارها با خود فکر کرده اید که بهتر است برای خود یا کسب و کارتان یک وب سایت کوچک و جمع و جور راه بیندازید. اگر به فکر راه اندازی وب سایت برای معرفی خود یا فروش محصولات و خدمات و ارائه ی محتوای دیجیتال و… هستید، بهتر است ابتدا با 5 درس «راه اندازی و مدیریت وب سایت» همراه شوید.

شما می توانید با 5 درس زیر، به صورت گام به گام و از مرحله مبتدی تا پیشرفته به بررسی شیوه های راه اندازی و البته حفظ و افزایش ارزش وب سایت بپردازید.

درس اول: طرح و ساختار وب سایت

قبل از شروع هر کسب و کار یا فعالیتی باید مراحل آن مشخص شود، و باید به تعریف مجموعه ای از عوامل موثر در موفقیت کار خود بپردازیم. راه اندازی وب سایت نیز از این قاعده مستثنی نیست. شاید این مرحله، فانتزی و غیرضروری به نظر برسد، اما تجربه ثابت کرده است که در صورت سهل انگاری، در آینده با مشکلات بسیاری روبرو شده و حتی شکست خواهید خورد.

بنابراین بهتر است قبل از انجام هر کاری، ابتدا به این پرسش ها پاسخ دهید:

• هدف تان از راه اندازی وب سایت چیست؟
• قرار است چه محصولات یا خدماتی در وب سایت تان، به کاربران عرضه شود؟
• موضوع وب سایت و محتوای تولید شده ی آن چیست؟
• کاربران آینده شما با جستجوی کدام کلمه های کلیدی در موتورهای جستجو، وب سایت شما را پیدا می کنند؟ یعنی اصلی ترین کلمه های کلیدی مد نظر شما برای وب سایت تان چیست؟
• کدام بازه سنی خاص، مخاطب اصلی وب سایت شما خواهند بود؟

یکی از بهترین و کاربردی ترین روش ها در مدیریت، برای تعیین اهداف یا حل مسائل و موانع پیش رو، روش «طوفان فکری» یا «Brainstorming» است. با استفاده از این شیوه نه تنها می توانید پاسخ های خوبی برای پرسش های کلیدی بالا پیدا کنید، بلکه حتی می توانید در ادامه ی مسیر و در صورت بروز مشکلات بعدی، از این روش برای چاره اندیشی بهره گیرید.

در طوفان فکری ابتدا باید مساله را به صورت شفاف تعریف کنید. اگر در آینده نیز به مشکلی در مسیر فعالیت وب سایت خود برخوردید، باید در گام اول صورت مسئله را بطور شفاف مشخص کرده و حتماً آن را مکتوب کنید. سپس بگذارید ذهن تان آزاد باشد و هر پاسخی را که به ذهن تان می رسد، یادداشت کنید. اگر قرار است چند نفر دیگر هم در راه اندازی وب سایت همراه شما باشند، حتماً از وجود آنها در جلسه طوفان فکری استفاده کنید. دقت داشته باشید که در این مرحله، کیفیت ایده های مطرح شده مهم نیست و فقط کمیت آنها مهم است. مهم نیست چقدر ایده های مطرح شده فانتزی و حتی خنده دار است، باید تا می توانید در این زمینه ایده ایجاد کنید. یک نفر باید مسئول نوشتن ایده ها باشد. به یاد داشته باشید که نباید درباره ایده های مطرح شده نظری بدهید و همه ی ایده ها (حتی ایده های تکراری) را نیز بنویسید. همچنین بهتر است یک مهلت زمانی (مثلاً 30 دقیقه) برای این منظور تعیین کنید. در نهایت، بگذارید مدتی از جلسه طوفانی فکری بگذرد و بعد به بررسی تک تک ایده ها بپردازید. مثلاً فاصله زمانی یک یا دو روز برای این کار مناسب خواهد بود.

در این فاصله ی یک تا دو روز به این سوال پاسخ دهید: کار فردی یا گروهی؟

کار گروهی اگر به شکل درست انجام شود، می تواند نقش مهمی در موفقیت وب سایت داشته باشد. بنابراین بهتر است با چند نفر از دوستان یا حتی خواهر و برادر خود مشورت کرده و زمینه کار گروهی موثر را ایجاد کنید. لازم نیست همه ی افراد از توانایی های یکسانی برخوردار باشند. حتی لازم نیست همه ی افراد، اطلاعات آنچنانی در زمینه ی کامپیوتر یا اینترنت داشته باشند. همین تنوع توانایی ها می تواند سبب پیشرفت تیم شود. به عنوان مثال فردی که با هنر و نقاشی آشنا است، می تواند کمک موثری به گرافیک وب سایت کند. کسی هم که ساعت ها وقت خود را در شبکه های اجتماعی می گذراند، می تواند به سرعت مخاطبان زیادی را به وب سایت تان جذب کند و خلاصه اینکه مجموعه توانایی های مختلف، امکان موفقیت وب سایت را افزایش خواهد داد.

بعد از اینکه با استفاده از روش طوفان فکری، هدف و موضوع وب سایت خود را پیدا کردید، نوبت به یافتن کلمه های کلیدی می رسد. تعیین کلمه های کلیدی از مهم ترین بخش های برنامه ریزی برای راه اندازی وب سایت است. برای این مرحله می توانید با یکی از خدمات گوگل یعنی Google Trends به ارزیابی وضع فعلی و نیز گذشته و آینده ی کلمات مد نظرتان بپردازید.

فرض کنید علاقه زیادی به بازی های کامپیوتری دارید و دوست دارید وب سایتی در این زمینه داشته باشید و بوسیله آن، منبع درآمدی هم برای خودتان ایجاد کنید. همچنین یکی از دوستان تان به شما می گوید که بازار فروش آنلاین کارت شارژ بسیار پُر رونق است و بهتر است فعالیت خود را به این کار اختصاص دهید؛ اما شرایط هر یک از این دو حوزه چگونه است؟ در اینجاست که Google Trends می تواند چاره کار باشد.

آشنایی با Google Trends

ابتدا به نشانی https://www.google.com/trends/explore بروید. در باکس Add term+ واژه بازی آنلاین را تایپ کرده و دکمه Enter را بزنید. گوگل نموداری از روند جستجو برای این کلمه را طی بازه زمانی چند ساله نشان می دهد. همچنین با تیک زدن عبارت forecast می توانید پیش بینی خودکار گوگل از روند جستجو در آینده را نیز مشاهده کنید.

اما گوگل دو دسته اطلاعات دیگر را نیز کنار این نمودار به ما ارائه می دهد؛ اول اینکه گستره جغرافیایی جستجوهای انجام شده را نشان می دهد که در بخش Regional interest قرار می گیرد. برای نمونه می توانید درصد جستجوهای مربوط به ایران از میان کل جستجوهای مربوط به آن کلمه را مشاهده کنید. خلاصه اینکه در این بخش، کشورهایی که بیشترین جستجوی کلمه مورد نظر در آنها انجام شده به ترتیب ظاهر می شوند. بخش بعدی که در این صفحه مشاهده خواهید کرد Related Searches است. در این بخش واژگان مشابهی که جستجو می شوند، همراه درصد مربوط به هر یک از آنها به ما نشان داده خواهد شد. البته بخش Related Searches دو ستون اصلی دارد که یک بخش آن یعنی Top به ارائه اصلی ترین جستجوهای مرتبط با کلمه مورد نظر ما و بخش دوم یعنی Rising به واژه هایی که به تازگی رشد قابل توجهی در جستجوها داشته اند، می پردازد.

حالا یکبار دیگر گزینه Add term+ را بزنید و این بار عبارت کارت شارژ را وارد کنید. نمودار مربوط به کارت شارژ در کنار نمودار بازی آنلاین قرار می گیرد. در یک نگاه می بینید که تعداد جستجوهای مربوط به بازی آنلاین به صورت افتان و خیزان روند به سرعت رو به افزایشی دارد، ولی جستجو برای کارت شارژ در حال افول است.

خلاصه اینکه می توانید به مقایسه وضع آماری جستجو برای دو یا چند کلمه مورد نظر خود پرداخته و برای آینده خود بهتر برنامه ریزی کنید.

آخرین مرحله ای که در برنامه ریزی خود باید لحاظ کنید، میزان سرمایه گذاری است.

راه اندازی یک وب سایت موفق، درست مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر نیازمند سرمایه گذاری مالی و زمانی است. البته سرمایه زمانی لازم بسیار مهم تر از مالی خواهد بود و حتی اگر پول چندانی هم نداشته باشید باز هم راه های بسیاری برای موفقیت در این مسیر وجود دارد، اما به هر حال باید از همان ابتدا میزان پولی را که می توانید به این کار اختصاص دهید، مشخص کنید.

هر وب سایت یکسری هزینه های اولیه مثل تهیه دامنه و میزبان دارد. همچنین شاید لازم باشد برای تبلیغ وب سایت خود هزینه کنید. با اینکه روش های کم هزینه بسیار برای تبلیغات وجود دارد، اما گاهی برای جذب سریع مخاطب به هزینه کردن نیاز خواهد بود.

در درس بعد به بررسی نکته های مهم در تعیین و ثبت دامنه و انتخاب میزبان مناسب می پردازیم.

درس دوم: از سیر تا پیاز ثبت دامنه وب سایت

این روزها حتی مادربزرگ ها و پدربزرگ ها هم بارها نام دامنه های مختلف اینترنتی را بکار می برند. دامنه یا دامین (Domain)، مجموعه ای از کاراکترها است که می توان با وارد کردن آن در نوار آدرس مرورگر، به وب سایت مورد نظر دست یافت. نام دامنه، نشانی اینترنتی وب سایت شماست. برای راه اندازی وب سایت تان به یک دامنه نیاز دارید. البته سایت هایی هستند که دامنه هایی به صورت رایگان ارائه می کنند، اما اگر در راه اندازی وب سایت تان جدی هستید، بهتر است یک دامنه برای سایت خود بخرید.

قبل از خرید دامنه، ابتدا باید دامنه مناسبی انتخاب کنید. برای انتخاب یک دامنه مناسب این موارد را در نظر بگیرید:

1. کوتاه بودن دامنه: هرچه نام دامنه کوتاه تر باشد، به خاطر سپردن آن ساده تر است. برخی از مطالعات نشان می دهند که کاربران معمولاً نمی توانند نام دامنه ای را که بیش از 12 کاراکتر دارد، به راحتی به خاطر بسپارند.
2. معنادار بودن: هرچه نام دامنه معنادارتر باشد، امکان به خاطر سپردن آن نیز بیشتر خواهد شد. بهتر است دامنه انتخابی شما در بردارنده موضوع فعالیت وب سایت و حوزه ای باشد که در آن فعالیت می کنید. خلاصه اینکه بهتر است حداقل یکی از کلمه های کلیدی را که در مرحله برنامه ریزی برای وب سایت طرح کردید، در دامنه جای دهید. مثلاً اگر می خواهید برای رستوران خود وب سایتی تهیه کنید، بد نیست واژه food را در آن بگنجانید. معمولاً توصیه می شود از واژه های فینگیلیش در نام دامنه استفاده نشود، با این حال شاید در بعضی موارد چنین کاری چندان هم بد نباشد؛ مثلاً برای یک وب سایت گل فروشی می توان از واژه gol نیز در نام دامنه استفاده کرد. بعضی افراد متخصص که قصد راه اندازی وب سایتی شخصی دارند، بهتر است نام و نام خانوادگی خود را برای عنوان دامنه برگزینند.
3. حرف به جای عدد یا کاراکتر: با اینکه در نام دامنه خود می توانید از عدد یا کاراکترهایی نظیر خط فاصله (-) نیز استفاده کنید، اما بهتر است تا حد امکان از حروف به جای آنها استفاده کنید و از اعداد و کاراکترهای دیگر پرهیز کنید، زیرا به این صورت دامنه تان شکل ظاهری بهتری می یابد.

چند عنوان دامنه را که به نظرتان مناسب هستند، انتخاب و به صورت اولویت فهرست کنید.

بعد از اینکه چند نام مختلف برای دامنه مورد نظر خود انتخاب کردید، باید ببینید دامنه انتخابی شما آزاد است یا خیر. برای این کار وب سایت های زیادی وجود دارد. می توانید به وب سایت www.who.is بروید و نام مورد نظر را در باکس جستجوی آن تایپ کنید و دکمه Enter را بزنید.

پس از چند ثانیه می بینید فهرستی از دامنه ها برای شما ظاهر می شود. فرض کنید رستورانی با نام گلناز دارید و می خواهید دامنه ای برای خود ثبت کنید. ابتدا واژه golnaz را وارد می کنیم. این سایت فهرستی از پسوندهای مختلف موجود را نشان می دهد و در برابر آنها یکی از عبارت های Unavailable یا Taken (ناموجود) یا Available (موجود) را قرار می دهد. دامنه های ناموجود، دامنه هایی است که قبلاً از سوی عده ای دیگر ثبت شده و فعلاً امکان ثبت آنها وجود ندارد.

دات کام یا دات آی آر؟

با اینکه پسوند com. آشناترین و رایج ترین پسوند اینترنتی در دنیا می باشد، اما پسوندهای دیگری نیز وجود دارد، مثلاً پسوند org. برای نام سازمان های دولتی یا مردم نهاد (NGO) مناسب است. همچنین هر کشوری، پسوندی منحصر به فرد دارد که نشانگر همان کشور است. این پسوند دامنه برای ایران به شکل ir. است.

برای ثبت دامنه با پسوند ir. ابتدا باید به وب سایت www.nic.ir مراجعه و فرم اطلاعات شخصی را پُر کنید تا در نهایت به شما یک شناسه ویژه تعلق گیرد. سپس می توانید دامنه مورد نظرتان را در آن ثبت یا از عاملان مجاز ثبت دامنه برای این منظور استفاده کنید.

کافی است عبارت ثبت دامنه را در موتورهای جستجو، جستجو کنید تا با انبوهی از وب سایت های فروش دامنه روبرو شوید. اما عجله نکنید! بعضی وب سایت هایی که به فروش دامنه اقدام می کنند، خدمات چندان مناسبی ندارند و به همین دلیل ممکن است در آینده با مشکلاتی مواجه شوید. برای همین بهتر است در این زمینه محتاط باشید. با کمی جستجو می توانید وب سایت های معتبر و با سابقه ای را پیدا کنید.

اگر به اطلاعات بیشتری برای انتخاب یک دامنه مناسب نیاز دارید، شما می توانید مطلب اختصاصی «از سیر تا پیاز ثبت دامنه وب سایت» را مطالعه کنید.

نکته: بعد از خرید دامنه، بهتر است وارد کنترل پنل شده، دامنه تان را قفل کنید. در این صورت دیگر کسی نمی تواند بدون اجازه شما دامنه تان را جابجا کرده و از آن سوء استفاده کند.

درس سوم: میزبان مناسبی بیابید.

پس از برنامه ریزی اولیه برای وب سایت و انتخاب و خرید دامنه، نوبت به انتخاب و خرید سرویس میزبانی یا همان هاستینگ (Hosting) می رسد. اما میزبانی وب یعنی چه؟

هر وب سایت در واقع مجموعه ای از فایل ها است که باید روی کامپیوتری متصل به اینترنت قرار گیرد تا کاربران دیگر بتوانند از آن استفاده کنند. قرار دادن این فایل ها روی کامپیوتر شخصی شما، کاری پُر هزینه است و منطقی به نظر نمی رسد، به همین دلیل شرکت هایی پدید آمده اند که کامپیوترهای بزرگی را در مراکزی ویژه و با امکانات بسیار که «دیتاسنتر» نام دارند قرار می دهند و حجم مورد درخواست صاحبان وب سایت را به صورت ماهانه یا سالانه به آنها اجاره می دهند.

اگر یکبار واژه هاست را جستجو کنید، با انبوهی از شرکت ها و وب سایت های مختلف روبرو می شوید که خدمات میزبانی ارائه می کنند. سرویس میزبانی معمولاً در قالب بسته هایی ارائه می شود و کاربر می تواند با توجه به نیاز خود، یکی از آنها را انتخاب و خریداری کند.

در همه ی این بسته ها، با واژه هایی نظیر «میزبانی اشتراکی»، «سیستم عامل»، «پهنای باند»، «فضای دیسک» و چند عبارت دیگر روبرو می شویم. بنابراین ابتدا به بررسی هر یک از این واژه ها می پردازیم:

موقعیت مکانی سرور؛ داخل یا خارج از کشور؟

یکی از موارد مهم در انتخاب میزبان، آگاهی از موقعیت سرورهای آن است. شرکت های میزبانی ایرانی، دو گزینه اصلی یعنی سرورهای داخل کشور و سرورهای خارج از کشور را در اختیار مشتریان خود قرار می دهند. هر یک از این دو گزینه مزایا و معایبی دارند.

وب سایت هایی که روی سرورهای داخل کشور میزبانی می شوند، معمولاً خیلی سریع تر روی کامپیوتر کاربران داخل کشور بارگذاری می گردند. همچنین در صورت تحریم های بین المللی یا مشکل در انتقال داده اینترنت بین المللی به ایران، مشکلی متوجه این وب سایت ها نیست. با این حال سرعت بارگذاری وب سایت های موجود روی سرورهای داخلی در کشورهای دیگر تا حدی کمتر است. البته بکارگیری فناوری هایی مثل کلودفلر (CloudFlare) می تواند تا حدی این نقص را جبران کند. از سوی دیگر، وب سایت هایی که روی سرورهای کشورهای خارجی قرار دارند، از سرعت بارگذاری بیشتری برخوردارند، اما شاید سرعت بارگذاری آنها روی کامپیوترهای داخل ایران به آن اندازه نباشد.

پشتیبانی فنی هاستینگ را جدی بگیرید.

از آنجا که سرورهای میزبانی، درست مانند بسیاری از فناوری های دیگر ممکن است دچار مشکل شوند، پشتیبانی فنی از سوی شرکت میزبان اهمیت بسیاری دارد. بعضی از برترین شرکت های میزبانی، امکان تماس تلفنی 24 ساعته را فراهم می کنند و بسیاری دیگر نیز گفتگوی آنلاین 24 ساعته برای پشتیبانی را ارائه می دهند. در هر صورت بهتر است قبل از انتخاب هاست مناسب، از کیفیت پشتیبانی شرکت های مختلف اطلاعاتی کسب کنید.

نسخه پشتیبان سایت را فراموش نکنید.

بسیاری از شرکت های میزبانی، به صورت خودکار و در بازه های زمانی مشخص، از وب سایت های میزبانی شده ی خود نسخه پشتیبان تهیه می کنند. افزون بر این، شما به عنوان صاحب وب سایت می توانید از طریق کنترل پنل ویژه ای که از سوی شرکت میزبانی در اختیارتان قرار گرفته، نسخه پشتیبان تهیه کنید.

در این صورت اگر به هر دلیلی وب سایت شما آسیب دید یا هک شد، می توانید نسخه پشتیبان خود را نصب کرده و به این ترتیب زحماتی که برای تهیه وب سایت کشیده اید هدر نمی رود!

چیزی به عنوان بی نهایت نداریم.

بعضی شرکت ها، بسته هایی با عنوان فضای بی نهایت ارائه می کنند. مساله اینجاست که چیزی به نام بی نهایت در میزبانی وب بی معناست. برای همین اگر با چنین عبارت هایی برخوردید، حتماً جزئیات دیگر آن را به دقت مطالعه کنید.

درس چهارم: راه اندازی وب سایت با سیستم های مدیریت محتوا

در درس های قبلی با اصول برنامه ریزی اولیه راه اندازی وب سایت، انتخاب دامنه و نیز شیوه های انتخاب میزبان آشنا شُدید. در این درس به بررسی یکی از مهم ترین مراحل راه اندازی وب سایت، یعنی انتخاب سیستم مدیریت محتوا می پردازیم.

سیستم مدیریت محتوا چیست؟

وب سایت های کوچکی که به بروزآوری مطالب نیاز ندارند را می توان با نرم افزارهایی مانند فرانت پیج (Frontpage) موجود در بسته آفیس مایکروسافت و حتی نرم افزار ورد (Word) نیز ساخت. این کار حتی نیاز به دانش برنامه نویسی هم ندارد. این گونه وب سایت ها را معمولاً سایت های ایستا (Static) می نامند.

اما اگر قرار است هر روز یا هر هفته، مطالب وب سایت خود را بروزرسانی کنید یا اینکه فروشگاهی راه انداخته و با مخاطب خود ارتباط داشته باشید، به وب سایت پویا (Dynamic) نیاز خواهید داشت. در واقع وب سایت شما باید به یک یا چند بانک اطلاعاتی برای ذخیره داده های مختلف متصل باشد. به همین دلیل باید سیستمی جامع در اختیار داشته باشید تا بتوانید از طریق آن، وب سایت و مخاطبان خود را مدیریت کنید.

برای این کار، یک یا چند برنامه نویس باید برنامه ای ویژه برای وب سایت شما طراحی کنند. این برنامه در اصطلاح سیستم مدیریت محتوا یا Content Management System یا بطور خلاصه CMS نامیده می شود. با کمک یک سیستم مدیریت محتوا می توانید قالب وب سایت خود را تغییر دهید، چیدمان خاصی را برای صفحات مختلف وب سایت تان در نظر بگیرید، بخش های مختلفی برای وب سایت تعریف کنید، با کاربران ثبت نام کرده ارتباط برقرار کرده و خلاصه اینکه همه ی جزئیات مربوط به وب سایت تان را تعیین کنید.

برای اینکه یک سیستم مدیریت محتوای خوب داشته باشید، دو راه پیش رو دارید. اول اینکه برای این کار هزینه کرده و طراحی آن را به یک شرکت یا تیم برنامه نویسی بسپارید. در این صورت می توانید نیازهایتان را به آنها اعلام کرده تا سیستمی مطابق خواسته های شما طراحی کنند. همچنین می توانید سیستم های تولید محتوای تجاری مختلفی را که در اینترنت به فروش می رسد، خریداری کنید. ما این کار را به شما پیشنهاد نمی کنیم.

زیرا در دنیای وب امروز، ده ها سیستم مدیریت محتوای رایگان قدرتمند وجود دارد که میلیون ها کاربر از آن بهره می برند. بیشتر این سیستم های مدیریت محتوا بر اساس استانداردهای متن باز (Open Source) بوده و به همین دلیل هزاران برنامه نویس در سراسر دنیا روی آنها کار می کنند و سبب ارتقای آنها می شوند.

استفاده از سیستم های مدیریت محتوای رایگان مزایای زیادی به همراه دارد. شاید اصلی ترین مزیت این سیستم ها را همین گستره کاربران و به تبع آن گستره برنامه نویسان آن دانست. اگر وب سایت خود را بر اساس یک سیستم مدیریت محتوای معروف بسازید، هزاران افزونه یا پلاگین گوناگون در اختیارتان خواهد بود که می تواند بیشتر نیازهایتان را بر طرف سازد.

افزونه یا پلاگین چیست؟

فرض کنید سیستم عامل ویندوز را روی کامپیوترتان نصب کرده اید. این سیستم عامل به صورت پیش فرض برنامه های مختلفی مثلاً برای تایپ یا ویرایش عکس و نمایش فایل های چند رسانه ای دارد. اما شاید کاربردهای دیگری مد نظرتان باشد و مثلاً بخواهید با کامپیوتر خود محاسبات مهندسی انجام دهید. در این صورت برنامه های پیش فرض ویندوز، دیگر برای شما کافی نیست و باید نرم افزارهای دیگری روی آن نصب کنید.

یک سیستم مدیریت محتوا نیز با یکسری برنامه های پیش فرض به کاربر ارائه می شود. با این حال شاید کاربردهای دیگری هم مد نظر کاربر باشد. اینجاست که جامعه برنامه نویسان آن سیستم مدیریت محتوا دست به کار می شوند و کاربردهای مختلفی را در قالب آنچه «افزونه» نامیده می شود عرضه می کنند. بسیاری از این افزونه ها رایگان بوده، با این حال ممکن است بعضی از آنها نیز تجاری باشند.

نصب افزونه معمولاً بسیار ساده است و پس از ورود به سیستم مدیریت محتوا می توان آن را به سادگی نصب کرد.

یکی دیگر از مزیت های سیستم های مدیریت محتوای رایگان، قالب های زیادی است که دارند. این قالب ها هم به دو دسته رایگان و تجاری تقسیم می شوند. حتی می توانید قالب مورد نظر خود را به طراحان قالب سفارش دهید. به این ترتیب با هزینه ای بسیار کمتر از طراحی یک سایت می توانید به وب سایتی با ظاهر دلخواه خود دست یابید.

انواع سیستم های مدیریت محتوای رایگان

ده ها سیستم مدیریت محتوای رایگان در جهان یافت می شود که بعضی از معروف ترین سیستم های مدیریت محتوا عبارتند از:

1) وردپرس (WordPress)

شاید وردپرس را بتوان محبوب ترین سیستم مدیریت محتوا دانست. میلیون ها نفر در سراسر دنیا از این سیستم برای راه اندازی وب سایت یا وبلاگ خود استفاده می کنند. این سیستم مدیریت محتوا پشتیبانی خوبی از زبان فارسی دارد و افزونه های فراوانی نیز به زبان فارسی برای آن تهیه شده است.

از اصلی ترین مزیت های وردپرس می توان به سادگی استفاده از آن اشاره کرد. در منوهای این سیستم، خبری از پیچیدگی های مرسوم نیست و همه چیز کاربرپسند است و به راحتی می توان با کارکردها و قسمت های مختلف آن آشنا شد. با وردپرس می توان هر نوع وب سایتی راه اندازی کرد. همچنین افزونه های ویژه ای برای وردپرس نوشته شده که بوسیله آن می توان یک فروشگاه اینترنتی ساخت.

اگر به اطلاعات بیشتری در زمینه راه اندازی وب سایت با وردپرس نیاز دارید، شما می توانید مطلب اختصاصی «چرا در طراحی وب سایت از وردپرس استفاده کنیم؟» را مطالعه کنید.

2) جوملا (Joomla)

جوملا رقابتی تنگاتنگ با وردپرس داشته و یکی دیگر از مهم ترین سیستم های مدیریت محتوا است که از زبان فارسی نیز پشتیبانی می کند. سیستم مدیریت محتوای جوملا از پیچیدگی بیشتری نسبت به وردپرس برخوردار است. برای جوملا نیز هزاران افزونه مختلف طراحی شده است که فروشگاه سازها نیز در میان آنها جای دارند.

هر یک از این سیستم های مدیریت محتوا دارای سایت های رسمی به زبان انگلیسی هستند و البته از سوی یک یا چند تیم برنامه نویسی فارسی زبان، نیز پشتیبانی می شوند. با مراجعه به سایت هر یک از این تیم ها و بررسی قابلیت های هر یک از این سیستم ها و مقایسه آنها می توانید بهترین گزینه را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.

بروزرسانی سیستم مدیریت محتوا

سیستم های مدیریت محتوا مانند هر نرم افزار دیگری خالی از اشکال نیست. بعضی از این مشکلات می تواند سبب نفوذ خرابکاران به وب سایت شما بشود. این اشکالات معمولاً حفره امنیتی نامیده می شود. برنامه نویسانی که در نگارش سیستم های مدیریت محتوا مشارکت دارند معمولاً گاهی نسخه جدیدی از آن ارائه می کنند که ضمن رفع حفره های امنیتی، قابلیت های جدیدی نیز به آن افزوده شده است.

بعضی از این سیستم ها این قابلیت را دارند که بروزرسانی های جدید را به اطلاع مدیر سایت رسانده و پس از تایید وی، هسته سیستم را به نسخه جدید بروزرسانی می کنند.

چگونه با سیستم مدیریت محتوا، وب سایت خود را بسازیم؟

پس از اینکه سیستم مدیریت محتوای مد نظر خود را انتخاب کردید، باید به وب سایت رسمی آن مراجعه و آخرین نسخه آن را دانلود کنید. پس از این کار نوبت به آپلود فایل فشرده دریافتی روی سرور می رسد.

معمولاً هر شرکت میزبانی، کنترل پنل خاصی را برای فضاهایی که به کاربران خود اجاره می دهند در نظر می گیرد. بعضی از معروف ترین این کنترل پنل ها عبارتند از: سی پنل (cPanel)، پلسک (Plesk) و دایرکت ادمین (DirectAdmin).

آپلود سیستم مدیریت محتوا با استفاده از هر یک از این کنترل پنل ها کم و بیش شبیه هم است. اگر به اطلاعات بیشتری برای نصب سیستم مدیریت محتوا نیاز دارید، شما می توانید مطلب اختصاصی «چگونه وردپرس را در هاست لینوکس cPanel نصب کنیم؟» را مطالعه کنید.

درس پنجم: بهینه سازی وب سایت برای موتورهای جستجو

ساده ترین و کارآمدترین راه برای پیدا کردن یک وب سایت یا مطالب مورد نظر در اینترنت، استفاده از موتورهای جستجو است. هر موتور جستجو الگوریتم خاصی دارد که بر اساس آن وب سایت ها، صفحات اینترنتی و محتوای درون هر یک را شناسایی و طبقه بندی می کند. به همین دلیل، ترتیب نمایش نتیجه کار در صفحات مختلف موتور جستجو، گوناگون است. الگوریتم مورد استفاده در موتورهای جستجو بسیار پیچیده است. طراحان این الگوریتم ها سعی می کنند هر چند وقت یکبار، الگوریتم خود را بروزرسانی کنند تا به این ترتیب نتایج جستجو شده هرچه بیشتر با خواسته کاربران انطباق داشته باشد.

با اینکه موتورهای جستجو از جمله گوگل هیچ وقت جزئیات الگوریتم های خود را فاش نمی کنند، اما بعضی کارشناسان می توانند مهم ترین نکات کلیدی درباره این الگوریتم ها را شناسایی کنند. با رعایت چنین مواردی می توان به رتبه بهتری در جستجوهای انجام شده دست یافت. دانش آماده سازی مطالب وب سایت ها، از این حیث که در موتور جستجو مورد نظر جایگاه قابل قبولی داشته باشید، بهینه سازی برای موتورهای جستجو (Search Engine Optimization) یا بطور خلاصه سئو (SEO) نامیده می شود.

بهینه سازی برای موتورهای جستجو دو بخش اصلی دارد که آنها را «درون صفحه ای» یا (On Page) و «برون صفحه ای» یا (Off Page) می نامند. تکنیک های درون صفحه ای عبارت است از مواردی که هنگام تهیه محتوا برای وب سایتمان باید در نظر داشته باشیم. تکنیک های برون صفحه ای نیز اطلاعاتی را شامل می شود که در وب سایت های دیگر قرار دارد و به وب سایت ما مربوط می شود. برای نمونه مطالبی که در شبکه های اجتماعی درباره وب سایت خود می نویسیم را می توان نمونه ای از این اطلاعات برون صفحه ای دانست.

اما چرا هم اطلاعات درون صفحه ای و هم اطلاعات برون صفحه ای اهمیت دارد؟
فرض کنید می خواهید یک لپ تاپ بخرید. برای این کار به فروشگاه مورد نظر مراجعه کرده، اطلاعاتی درباره مدل دلخواه تان کسب می کنید. اما به این اطلاعات اکتفا نمی کنید و نظر دوستان تان را نیز جویا می شوید. همچنین ممکن است به فروشگاه های دیگر سر بزنید و نظر فروشندگان دیگر را نیز بپرسید. موتورهای جستجو نیز برای اطمینان از کیفیت بالای مطالب وب سایت شما، از خود آن مطالب و نیز مطالب سایت های دیگر درباره وب سایت شما استفاده می کنند.

شروع بهینه سازی

همه ما وب سایت های مختلف را به شکل گرافیکی می بینیم، اما موتورهای جستجو این توانایی را ندارند و فقط می توانند کدهایی را که صفحات بر اساس آنها ساخته شده، شناسایی کنند. در واقع بخش مهمی از بهینه سازی برای موتورهای جستجو بر پایه بهینه سازی همین کدها خواهد بود. بعضی از مهم ترین این کدها را بررسی می کنیم.

1) تگ عنوان

یکی از مهم ترین موارد برای موتورهای جستجو، تگ عنوان (title) است که در زبان HTML به صورت <title>…</title> نوشته می شود و در میان این دو تگ، عنوان وب سایت یا مطلب مورد نظر قرار می گیرد. عنوانی که برای این تگ انتخاب می کنید، همان عباراتی است که بالای صفحه مرورگر می بینیم. همچنین موتورهای جستجو این عنوان را در صفحه نتایج جستجو نمایش می دهند. هنگام تعیین عنوان وب سایت یا مطالب آن، باید کلمات کلیدی مورد نظر را در آن بگنجانید. برای نمونه اگر می خواهید فروشگاه اینترنتی ایجاد کنید، بسنده کردن به واژه فروشگاه اینترنتی درست نیست، زیرا میلیون ها صفحه دیگر با این عنوان وجود دارد. بنابراین بهتر است چند واژه کلیدی دیگر را که نشان دهنده فعالیت شما در این فروشگاه است در عنوان سایت خود درج کنید. سپس برای نمونه اگر می خواهید به فروش سی دی بازی بپردازید، واژگانی مانند سی دی بازی یا نوع بازی هایی که به فروش می رسانید مثلاً بازی پلی استیشن یا بازی ایکس باکس را درج کنید.

البته دقت داشته باشید عنوان در نظر گرفته شده برای وب سایت نباید بیش از اندازه طولانی باشد. گوگل تنها 60 کاراکتر از عنوان را در نتایج جستجو نشان می دهد.

2) تگ های متا

بر خلاف تگ عنوان که برای کاربران در بالای صفحه مرورگر قابل مشاهده است، تگ های متا فقط برای موتورهای جستجو تهیه می شود.

می دانید که در صفحه نتایج گوگل ابتدا عنوان وب سایت یا صفحه درج می شود و در پایین آن خلاصه ای از محتویات آن آورده می شود. این خلاصه درج شده در گوگل، حاصل یکی از تگ های متا یعنی تگ توضیح (Description) است. البته برای افزودن تگ متا لازم نیست زبان HTML یا برنامه نویسی خاصی بیاموزید. در بیشتر سیستم های مدیریت محتوا مانند وردپرس به راحتی می توانید تگ توضیح را برای مطالب و کل وب سایت خود تعریف کنید.

اگر به اطلاعات بیشتری برای سئو وب سایت های وردپرسی نیاز دارید، شما می توانید مطلب اختصاصی «بهینه سازی وب سایت وردپرسی برای موتورهای جستجو» را مطالعه کنید.

تگ متا را به گونه ای برای وب سایت یا مطالب تان تعریف کنید که کاربر با خواندن خلاصه مطلب یا خلاصه وب سایت شما در صفحه جستجو، جذب آن شود. دقت کنید توضیحاتی که برای مطالب مختلف وب سایت تان می نویسید باید با هم متفاوت باشند. همچنین هنگام تهیه تگ های متا حتماً کلمات کلیدی را در آن بگنجانید. دقت کنید هر تگ متا نباید زیاد طولانی شود و بهتر است بین 50 تا 160 کاراکتر باشد.

3) عکس های وب سایت خود را بهینه سازی کنید.

بسیاری از افراد مبتدی عکس هایی با حجم و کیفیت بالا در وب سایت خود قرار می دهند. این مسئله باعث می شود حجم وب سایت آنها بالا برود و خیلی دیرتر روی سیستم کاربر بارگذاری شود اما این کار یک اشکال دیگر نیز دارد و آن اینکه موتورهای جستجو می توانند متوجه بهینه نبودن عکس های وب سایت شما بشوند. بهینه بودن عکس های وب سایت، یکی از مولفه های موتورهای جستجو برای تعیین کیفیت یک سایت است. به همین دلیل باید تصاویر موجود در سایت خود را بهینه کنید.

نرم افزارهای مختلفی به منظور بهینه سازی تصاویر برای اینترنت وجود دارد. با توجه به اینکه بیشتر ما از نرم افزار فتوشاپ استفاده می کنیم، می توانیم از این نرم افزار برای بهینه سازی تصاویر سایت استفاده کنیم.

ابتدا عکس مورد نظر را با فتوشاپ باز کنید. سپس از منوی File گزینه Save for Web & Devices را انتخاب کنید. آنگاه پنجره ای برای شما باز می شود و می توانید درصد کیفیت عکس مورد نظر را تغییر دهید. هر قدر کیفیت عکس مورد نظر کمتر باشد، حجم نهایی آن نیز کاهش می یابد. به هر حال بهتر است کیفیتی متوسط را برای عکس خود انتخاب و آن را ذخیره کنید.

4) کپی مطالب از وب سایت های دیگر، ممنوع

برای ایجاد یک وب سایت از هر نوعی که باشد نیاز به محتوا داریم. شاید ساده ترین راه برای تولید محتوا، کپی کردن آن از وب سایت های دیگر و قرار دادن آن در وب سایت خودمان باشد اما به یاد داشته باشید موتورهای جستجو به راحتی متوجه این مسئله شده و رتبه وب سایت ما را به دلیل این کار به شدت کاهش می دهند. در واقع استفاده از مطالب تولیدی دیگران از نظر موتورهای جستجو نوعی فریبکاری است که نتیجه آن نیز تنزل درجه در فهرست نتایج نهایی جستجو خواهد بود.

به همین دلیل، هیچ وقت مطالب دیگران را کپی نکنید. سعی کنید همیشه مطالبی از خودتان تهیه و در وب سایت تان قرار دهید. اگر نوشتن مطلب برای شما کاری دشوار است، می توانید نوشته های سایت های دیگر را بخوانید و سپس از زبان خودتان آنها را بازنویسی کنید.

اگر فروشگاه اینترنتی دارید و می خواهید محصولاتی در آن بفروشید، توضیحاتی را که در وب سایت سازنده یا وب سایت فروشگاه های دیگر قرار دارد، مطالعه کنید، سپس این اطلاعات را با لحاظ کردن دیدگاه هایتان بازنویسی کنید. همچنین می توانید تجربه های خودتان یا افراد دیگری را که از محصول مورد نظر شما استفاده کرده اند، در متنی که می نویسید، درج کنید. به این ترتیب نه فقط محتوای باکیفیتی برای موتورهای جستجو ایجاد می کنید، بلکه کاربران وب سایت شما نیز از محتوای درج شده استقبال خواهند کرد.

آیا وب سایتم بهینه است؟

خوشبختانه دو سایت اصلی جستجو یعنی گوگل و یاهو، ابزاری را برای بررسی میزان بهینه بودن سایت در اختیار کاربران قرار می دهند. این سرویس در گوگل Page Speed و در یاهو Y! Slow نام دارد. بعضی وب سایت ها خدمات این دو وب سایت را به صورت متمرکز ارائه می کنند، به این معنی که شما نشانی وب سایت خود را وارد می کنید و این سایت ها اطلاعات وب سایت شما را از این دو سرویس دریافت می کنند و نمایش می دهند.

یکی از معروف ترین سایت های ارائه کننده این دو خدمت www.gtmetrix.com است. ابتدا به این وب سایت مراجعه کنید و سپس باید نشانی وب سایت خود را در کادر خالی بالای صفحه اصلی آن وارد نمایید. پس از چند لحظه، حجم صفحه مورد نظر، زمان بارگذاری و میزان منطبق بودن طراحی وب سایت شما با استانداردهای گوگل و یاهو نشان داده می شود. همچنین تک تک مولفه هایی که باید هنگام بهینه سازی وب سایت در نظر گرفت و نیز پیشنهادهایی برای بهبود وضع فعلی به نمایش در می آید. به این ترتیب می توانید با نقاط ضعف و قوت وب سایت خود آشنا و با بر طرف کردن اشکالات موجود، از رتبه بهتری در نتایج موتورهای جستجو برخوردار شوید.

در کنار موارد فوق، برای بهبود رتبه وب سایت در فهرست موتورهای جستجو، روش های متعددی وجود دارد:

لینک دادن

لینک دادن به مطالب در وب سایت های دیگر یا به مطالب و بخش ها در وب سایت خودمان، یکی از روش هایی است که سبب افزایش رتبه وب سایت در موتورهای جستجو می شود. البته برای این کار ابتدا باید با بعضی از اصول و مفاهیم آشنا شوید:

1) تبادل لینک و لینک های خارجی

یکی از شیوه های افزایش رتبه وب سایت، تبادل لینک با سایت های دیگر است. این لینک ها در اصطلاح بک لینک (Back Link) نامیده می شوند؛ اما نکته ای که در این میان باید مورد توجه قرار گیرد، این است که وب سایت هایی که با آنها تبادل لینک می کنید، باید موضوعی مشابه وب سایت شما داشته باشند. مثلاً اگر وب سایت شما درباره معرفی نرم افزارهای روز است، و به وب سایتی که به فروش گل و گیاه می پردازد لینک دهید، این کار شما از نظر موتورهای جستجو کم ارزش تلقی می شود و حتی می تواند موجب کاهش رتبه وب سایت شما شود.

به همین دلیل همیشه باید فقط با وب سایت هایی که در حوزه اصلی فعالیت وب سایت شما قرار دارند، تبادل لینک کنید.

هر قدر رتبه وب سایتی که به شما لینک می دهد، در موتور جستجو بالاتر باشد، امتیازی که به وب سایت شما تعلق می گیرد نیز بالاتر خواهد بود.

یکی دیگر از مسائلی که به هنگام تبادل لینک باید مد نظر داشته باشید، کیفیت محتوای آن وب سایت است. هرگز با وب سایت هایی که مطالب جدیدی تولید نمی کنند یا مطالب خود را از منابع دیگر کپی می کنند، تبادل لینک نکنید.

می توانید به بعضی مطالب در سایت های دیگر لینک داده، اما لینک خود را از نوع nofollow قرار دهید. لینک nofollow به دسته ای از لینک ها گفته می شود که موتور جستجو توجه چندانی به آنها نمی کند و در نتیجه حضور آنها در مطالب شما تاثیر چندانی نخواهد داشت.

یکی دیگر از نکته های مهمی که باید مد نظر قرار دهید، این است که خرید و فروش لینک از نظر موتورهای جستجو خلاف محسوب می شود، بنابراین هرگز گول تبلیغات فریبنده وب سایت هایی را نخورید که به شما وعده افزایش رتبه در موتورهای جستجو در قبال پرداخت پول می دهند؛ زیرا نه تنها لینک های ایجاد شده از سوی این وب سایت ها از نظر موتورهای جستجو ارزشی ندارند، بلکه حتی کاهش شَدید رتبه وب سایت شما در نتایج جستجو را در پی دارند.

2) لینک دادن به مطلب درون وب سایت

یکی دیگر از شیوه هایی که می تواند باعث افزایش رتبه وب سایت شما در موتورهای جستجو شود، لینک دادن به مطالب وب سایت خودتان است. فرض کنید که وب سایت شما به بررسی آخرین فناوری های تلفن همراه اختصاص دارد و تا به حال چندین مطلب مختلف درباره مدل های مختلف گوشی نوشته اید. از این به بعد می توانید در مطالب جدیدی که به وب سایت خود اضافه می کنید، به مطالب قبلی خود نیز لینک دهید. اگر مطلبی کلی درباره آخرین نسخه از اندروید نوشته اید و چند روز بعد هم می خواهید مطلبی درباره یک گوشی جدید که مجهز به آخرین نسخه از سیستم عامل اندروید است بنویسید، می توانید در بخشی از متن مطلب جدید، به مطلب قدیمی تر درباره آخرین نسخه از سیستم عامل اندروید لینک دهید.

البته بهتر است برای لینک دادن به مطالب دیگر از یک قاعده بسیار مهم نیز پیروی کنید و آن اینکه لینک هایتان را روی کلمات مرتبط به مطلب مورد نظر قرار دهید. در مثال قبلی باید عبارت «اندروید …» را در متن جدید خود یافته، این عبارت را به مطلبی که درباره این نسخه از اندروید نوشته بودید، لینک می دادید. به این ترتیب ارزش این لینک داخلی از نظر موتور جستجو افزایش می یابد. همچنین سعی کنید در بخش های مختلف مطالب نوشته شده، به بخش های وب سایت تان نیز لینک دهید. در مثال قبلی، می توانید عبارت گوشی اندرویدی یا گوشی هدفمند را به نشانی اصلی وب سایت خود لینک دهید.

شبکه های اجتماعی

استقبال کاربران اینترنت از شبکه های اجتماعی در سال های اخیر گسترش یافته است. همین استقبال سبب شد موتورهای جستجو به درج لینک به مطالب وب سایت ها در شبکه های اجتماعی اهمیت دهند. به همین دلیل بهتر است فعالیت در شبکه های اجتماعی را جدی بگیرید.

حضور در شبکه های اجتماعی و درج لینک به مطالب وب سایت از دو منظر باعث افزایش بازدیدکنندگان وب سایت شما می شود؛ اول اینکه کاربران شبکه های اجتماعی بطور مستقیم به مطالب درج شده در وب سایت شما هدایت می شوند. دوم اینکه قرار دادن لینک مطالب در شبکه های اجتماعی، افزایش رتبه وب سایت شما را در موتورهای جستجو به همراه می آورد.

ویکی پدیا را جدی بگیرید.

بزرگترین دائره المعارف آنلاین جهانی یعنی ویکی پدیا، انبوهی از مطالب مختلف را در خود جای داده است. با اینکه لینک به وب سایت های دیگر در ویکی پدیا از نوع nofollow است، اما باز هم به دلیل اهمیت این وب سایت بزرگ، لینک به یک مطلب در این وب سایت می تواند به بهبود رتبه آن مطلب یا وب سایت در موتورهای جستجو کمک کند. بنابراین بد نیست حضوری پُر رنگ تر در ویکی پدیا داشته باشید و گاهی به مطلب وب سایت خود نیز لینک کنید.

الکسا

وب سایت الکسا، یکی از وب سایت های زیرمجموعه شرکت آمازون است. این وب سایت می تواند رتبه بین المللی و نیز رتبه ملی وب سایت شما را نشان دهد. با اینکه آمارهای این وب سایت چندان کامل نیست، اما در حال حاضر بهترین وسیله برای تعیین محبوبیت وب سایت های مختلف تلقی می شود.

نحوه کار وب سایت الکسا به این صورت است که ابتدا باید نوار ابزار این وب سایت را دانلود کنید تا هر بار که وب سایت یا صفحه دیگری را باز می کنید، خلاصه ای از اطلاعات آن به بانک داده الکسا ارسال شود. این سیستم تنها بر مبنای اطلاعات افرادی که نوار ابزار مربوط را نصب کرده اند، کار می کند. با این حال بد نیست برای افزایش بازدیدکنندگان تان توجه ویژه ای به وب سایت الکسا داشته باشید.

برای این کار ابتدا در الکسا عضو شوید. به نشانی www.alexa.com بروید و وارد بخش Create an Account شوید و مراحل ثبت نام را انجام دهید؛ سپس می توانید وب سایت خود را در آن ثبت کنید و مراحل نهایی کردن آن را نیز انجام دهید. به این ترتیب وب سایت شما در فهرست رسمی الکسا قرار می گیرد. در ابتدای کار ممکن است رتبه شما در رده بندی وب سایت الکسا بسیار پایین باشد. با این حال هر قدر بیشتر روی ارائه مطالب جدید و نیز تکنیک های بهینه سازی برای موتورهای جستجو کار کنید، رتبه شما در الکسا افزایش می یابد.

اگر بعدها خواستید به فکر جذب آگهی برای وب سایت خود باشید، رتبه خوب در الکسا می تواند در جذب بیشتر مشتریان و در نتیجه درآمدزایی بیشتر از طریق تبلیغات، موثر باشد.

اینترنت یک فرصت است؛ فرصتی که تنها با یک نگاه کارآفرینانه قابل کشف می باشد! داستان راه اندازی وب سایت خود را با ما در میان بگذارید.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «راه اندازی و مدیریت وب سایت»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا دوره آموزشی جناب آقای محمّدعلی خداپرست به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.