منظور از حفظ منابع طبیعی چیست؟

منظور از حفظ منابع طبیعی، نگهداری و حفاظت از محیط زیست و منابع آن به صورتی است که نگذاریم جهان نابود شود. انسان امروزه سریع‌تر از هر زمانِ دیگری به مصرف منابع زمین مانند نفت و چوب درختان می‌پردازد. با افزایش جمعیت، نیاز شهرها، کارخانه‌ها و اتومبیل‌ها به این مواد، بیشتر و بیشتر می‌شود و استفاده از آنها روز به روز افزایش می‌یابد.

منابع طبیعی دو نوع هستند:

1. نوع اول، مانند درخت و آب، تجدید شونده بوده و اگر درست از آنها استفاده شود، هرگز تمام نمی‌شوند. استفاده درست (عاقلانه!) از این منابع یعنی اینکه دریاها و رودها را آلوده نکرده و درختان جنگلی را چنان زیاد قطع نکنیم که دیگر قادر به رشد دوباره نباشند.
2. نوع دوم منابع طبیعی، مانند نفت و زغال سنگ، تجدید شونده نیستند. زمانی که این منابع تمام شوند، دیگر چیزی از آن برای نسل‌های بعد نمی‌ماند. پس باید در استفاده از آنها چنان مراقب باشیم که تا حد ممکن محفوظ بمانند.

نمونه‌هایی از نابودی منابع طبیعی

1) آلودگی رودها

در آب، اکسیژنِ محلول وجود دارد. ماهی‌ها و گیاهان رود برای تنفس از این اکسیژن استفاده کرده و اگر این اکسیژن از بین برود، آنها نیز می‌میرند.

بسیاری از کارخانه‌ها زباله‌های سمی‌شان را درون نهرها و رودها می‌ریزند. این زباله‌ها اغلب دارای نیتروژن یا ترکیبات فسفر هستند، ترکیباتی که می‌توانند موجب رشد سریع گیاهان اکسیژن‌ساز در رود و در نهایت باعث نابودی آنها بر اثر فراوانی بیش از حد شود. ماهی‌ها نیز با از بین رفتن خوراک گیاهی، نابود شده و باکتری‌های درون آب نیز مُرده و آب رود متعفن می‌شود.

پس از این اتفاق‌ها، کشتزارهای کناره رود آلوده می‌شوند و ساکنان آن نواحی قادر به استفاده از آب رود نخواهند بود.

2) قطع درختان

اگر صحرای بزرگ آفریقا را در نقشه پیدا کنید، می‌بینید که در طول حاشیه جنوبی آن منطقه‌ای به نام ساحل قرار گرفته است. این منطقه از شمال سِنِگال تا سودان ادامه دارد.

منطقه ساحل در زمانی نه چندان دور، مرتعی سرسبز بود که سالانه حدود 25 سانتیمتر در آن باران می‌بارید اما امروزه بر اثر استفاده نادرست از محیط زیست، بخش عمده‌ای از پوشش گیاهی این منطقه نابود شده است. با رشد جمعیت در این ناحیه، میلیون‌ها دام برای چِرا به آنجا برده شدند و علاوه بر آن، بوته‌ها و درختان را نیز قطع کرده و به عنوان هیزم استفاده کردند. واضح است که این منطقه تحملِ این جمعیت و گله‌های دام را نداشت.

منطقه ساحل از اوایل دهه 1960 میلادی به بعد دچار خشکسالی شده است. امروزه تقریباً تمام گیاهان در مناطق وسیعی از آن نابود شده و چون دیگر چندان درخت و گیاهی نمانده، هیچ عاملی نیست که از پیشروی شن‌های بیابان جلوگیری کند. به این دلیل است که صحرای بزرگ آفریقا سالانه حدود 10 کیلومتر از سمت جنوب گسترش می‌یابد.

بدون شک انسان در تبدیل منطقه ساحل به بیابانی خشک و بی‌حاصل نقش فراوان داشته است.

بازیافت زباله یکی از مواردی است که به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. به عنوان مثال اگر بتوان از کاغذهای دور ریخته شده، دوباره استفاده کرد، دیگر لازم نیست که برای ساخت کاغذ جدید، درختان بیشتری را قطع کنیم.

منابع

1. کتاب بخوانید و بدانید. ویراستار بی تو ساگال. ترجمه سپیده عندلیب و حسین یاسینی. انتشارات پیکان. اسفند 1384.