چگونه عمق اقیانوس اندازه‌گیری می‌شود؟

دانشمندانی که در مورد دریا مطالعه می‌کنند، اقیانوس شناس نامیده می‌شوند. از آنجایی که اقیانوس عمیق، سرد و تاریک است، دانشمندان اطلاعات کمی در مورد آنها دارند. قسمتی از کف اقیانوس از پنجره‌های زیردریایی‌های خاص و نیز از طریق دوربین‌های مختص عمق دریا دیده می‌شود. اما هنوز اطلاعات ناچیزی در دست می‌باشد. یکی از مسائلی که دانشمندان به آن علاقه‌مندند، عمق اقیانوس است. پیدا کردن عمق اقیانوس، ژرفاسنجی نام دارد. در روزگاران قدیم، این کار بوسیله پایین فرستادن یک طناب که وزنه‌ای به آن وصل بود انجام می‌گرفت. بعدها یک رشته سبک که معمولاً از سیم پیانو ساخته می‌شد، مورد استفاده قرار گرفت.

دستگاه‌های مطالعه بستر اقیانوس‌ها

امروزه، دانشمندان بواسطه اختراع عمق‌پیمای منعکس کننده صدا یا سونار (SONAR) که مخفف SOund Navigation And Ranging می‌باشد، از انعکاس صداها از عمق اقیانوس، برای کشف میزان ارتفاع آب در آن نقطه از اقیانوس، قادر به ارائه نظریات بهتری در مورد کف اقیانوس گشته‌اند. این وسیله از روی کشتی امواج صوتی را به درون آب می‌فرستد و صدا در آب در حدود یک مایل در ثانیه حرکت کرده و به طرف ابزاری روی کشتی انعکاس می‌یابد. هرچه که عمق آب بیشتر باشد، صدا دیرتر به کشتی می‌رسد. در انواع جدید این ابزار، امواج صوتی با فرکانس بالا از کشتی فرستاده شده و سپس انعکاس صدا بوسیله ابزاری به صورت علامت تیره روی ورق‌های مخصوص ثبت می شود. کاغذ معمولاً چاپ شده، بطوریکه عمق فوراً بر حسب Fathom خوانده می‌شود.

با این دستگاه، پیدا کردن عمق دریا آسان است، ولی این دستگاه کارهای بیشتری نیز انجام می‌دهد. این دستگاه یک برش عمودی یا خط پیوسته بدست می‌دهد که دقیقاً مشخص می‌کند کف اقیانوس در زیر کشتی چه شکلی را دارد. این کار مانند داشتن یک عمق‌سنج در هر چند متر از طول مسیر کشتی می‌باشد. اگر کشتی از روی کوهی در زیر دریا بگذرد، این دستگاه شکل دقیق کوه را ثبت کرده و اگر در کف اقیانوس تپه دریایی وجود داشته باشد، آن را نشان می‌دهد و هیچ پستی و بلندی حتی به ارتفاع یک متر را از نظر دور نمی‌کند.

این اندازه‌گیری‌ها نشان داد که اقیانوس آرام، عمیق‌ترین اقیانوس جهان است. اقیانوس هند، دومین اقیانوس عمیق جهان است و اقیانوس اطلس در جایگاه سوم قرار دارد. همچنین دریای بالتیک با عمق متوسط 55 متر، کم عمق‌ترین دریای جهان می‌باشد.

جدیدترین دستگاه‌های مطالعه بستر اقیانوس‌ها با استفاده از پرتوها لیزر کار می‌کنند. این دستگاه‌ها ابتدا پرتوهای لیزر را در آب پخش می‌کنند و سپس با محاسبه زمان رفت و برگشت پرتوها، عمق آب را تعیین می‌نمایند.

عمق اقیانوس چقدر است؟

در پایان، مشاهده فیلم کوتاه زیر نیز خالی از لطف نخواهد بود!

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.