با سندروم دیسترس یا زجر تنفسی آشنا شوید
تنفس اصلی ترین عامل زندگی است. زندگی که از همان لحظه های اول تولد شکل می گیرد اما برای همه نوزادان به یک شکل نیست گاهی ممکن است این تنفس با زجر و سختی همراه باشد. درست مثل نوزادانی که گرفتار سندروم دیسترس تنفسی می شوند. سندروم دیسترس یا همان زجر تنفسی بیماری است که باعث مشکل تنفس در نوزادان تازه متولد شده می شود. این سندروم که می تواند با عوارض جبران ناپذیری همراه باشد، ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت بعد از تولد نوزادان شروع شود.
سندروم دیسترس چیست؟
سندروم دیسترس تنفسی بیشتر در نوزادان نارس دیده می شود. ریه های نوزاد نارس بطور کامل رشد نکرده است. وقتی ریه نوزاد به صورت کامل رشد نمی کند، نمی تواند سورفکتانت کافی تولید کند. سورفکتانت مسئول باز نگه داشتن کیسه های هوایی در ریه است تا نوزاد در زمان تنفس بتواند اکسیژن کافی را وارد ریه هایش کند. در نبود سورفکتانت کیسه های هوا جمع می شود و این جمع شدن نمی گذارد هوای کافی وارد ریه شود و نوزاد به سختی نفس می کشد و دچار نفس تنگی یا زجر تنفسی می شود.
در 24 روز اول تولد اگر نوزاد دچار مشکل تنفسی شود به آن دیسترس تنفسی یا زجر تنفسی گفته می شود. این سندروم ممکن است به دو دلیل به وجود بیاید.
- دلیل اول اختلالات مادرزادی است که ممکن است این اختلالات در مجاری فوقانی یا تحتانی تنفسی نوزاد باشد که راه های درمان جداگانه ای دارد.
- دومین دلیل ابتلای نوزاد به دیسترس تنفسی عفونت های میکروبی یا ویروسی است. وقتی نوزاد در روزهای اول تولد دچار بیماری ویروسی شود و این ویروس از مادر یا سایر بستگان به او سرایت کند و بیماری همراه تب باشد، نوزاد دچار بیماری تنفسی می شود.
البته اختلالات مادرزادی ربطی به نارس بودن نوزاد ندارد و ممکن است نوزاد سر وقت به دنیا آمده باشد و همه اندام هایش بخصوص ریه هایش هم کامل باشد اما به دلیل اختلالات مادرزادی دچار دیسترس تنفسی شود. به عبارتی این اختلالات مادرزادی هیچ ربطی به نارس یا کامل بودن نوزاد ندارد.
در این مقاله شما می توانید با سندروم دیسترس، علائم و راه های تشخیص و درمان آن آشنا شوید.
دیسترس تنفسی را چگونه تشخیص دهیم؟
یک نوزاد سالم به راحتی نفس می کشد. اگر تعداد نفس های نوزاد از حد معمول بالاتر رفت یعنی از 60 تا 70 بار در دقیقه بیشتر شد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
نوزاد یک تنفس معمولی دارد، یعنی مادر وقتی فرزندش را شیر می دهد یا می خواباند، به راحتی می تواند متوجه حال خوب او شود. وقتی نوزاد به راحتی و بدون هیچ مشکلی سینه مادر را می گیرد و شیر می خورد، وقتی ویتامین و دیگر مایعاتی که به او داده می شود بدون هیچ مشکلی می خورد و در بلع مشکلی ندارد، یعنی حالش خوب است و خوشبختانه هیچ مشکل تنفسی وجود ندارد اما وقتی نوزاد از پس شیر خوردن بر نمی آید و به نفس نفس می افتد و سینه اش خس خس می کند و مدام سرفه می کند باید خیلی سریع نوزاد را به یک مرکز پزشکی برسانید تا بتوانند درمان لازم را انجام دهند.
علائم این بیماری در هر نوزاد متفاوت است. مهم ترین نشانه های سندروم دیسترس تنفسی بالا رفتن تعداد نفس های نوزاد، تغییر رنگ پوست به آبی یا بنفش، خس خس یا خر خر کردن نوزاد در زمان تنفس یا صدای ناله هنگام نفس کشیدن، کبود شدن دور لب ها که نشان دهنده این است که نوزاد خوب نفس نمی کشد.
چه آزمایش هایی لازم است؟
بعد از انتقال کودک به مرکز درمانی آزمایش هایی برای تشخیص بیماری انجام می شود.
- عکس از ریه ها
- اکو کاردیوگرافی: در این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند. آریتمی ریتم غیر طبیعی ضربان قلب را نشان می دهد تا آسیب هایی را که به عضله قلب وارد شده، بررسی کنند. کمبود اکسیژن خیلی سریع می تواند به قلب نوزاد آسیب وارد کند.
- اندازه گیری گازهای موجود در خون نوزاد. در این آزمایش مقدار کم اکسیژن و مقدار زیاد دی اکسید کربن در خون نوزاد اندازه گیری می شود.
درمان سندروم زجر تنفسی
اولین اقدام برای درمان نوزاد با زجر تنفسی حفظ دمای ایده آل بدن و درمان سریع عفونت ها است. برای درمان اول از همه باید ریشه و دلیل را پیدا کنیم. اگر دلیل این بیماری عفونت ویروسی است باید خیلی سریع درمان عفونت ها را انجام بدهیم.
بعد از پیدا کردن ریشه بیماری باید اکسیژن درمانی انجام داد. در اکسیژن درمانی به نوزادان اکسیژن گرم و مرطوب داده می شود. تمام این مراحل باید در بیمارستان و زیر نظر پزشک متخصص انجام گیرد. پزشک اندازه و میزان اکسیژنی را که باید به نوزاد برسد، تعیین می کند. چرا که ورود اکسیژن به بدن نوزاد می تواند با عوارض جبران کننده ای همراه باشد.
نکته مهم در درمان اولیه این است که باید نوزاد را پایدار نگه داشت. یعنی جریان اکسیژن باید به نوزاد وصل باشد بعد از این مرحله در مسیر وریدی سرم قندی و آنتی بیوتیک به نوزاد تزریق می شود تا به پایداری نسبی برسد.
سورفکتانت تقویتی
در بعضی روش ها در درمان با روش جایگزینی به نوزاد سورفکتانت داده می شود. این روش درمان با یک لوله تنفسی انجام می شود و با استفاده از لوله تنفسی سورفکتانت وارد ریه نوزاد می شود. وقتی نوزاد سورفکتانت دریافت کرد به نوزاد دستگاه ونتیلاتور وصل می کنند. این دستگاه باعث بهبودی نفس های نوزاد می شود.
دستگاه ونتیلاتور
دستگاه ونتیلاتور یا همان دستگاه تنفس بسته به نیاز نوزاد از سوی پزشک متخصص تجویز می شود. اگر سطح دی اکسید کربن در خون نوزاد بیش از اندازه نرمال باشد، اگر اکسیژن سطح خون کم باشد، اگر نوزاد وقفه های مداوم در نفس هایش داشته باشد و اگر ph خون نوزاد پایین باشد، برای بهبود نوزاد باید از این دستگاه استفاده کرد.
پیشگیری از دیسترس تنفسی ممکن است؟
اگر از اختلالات مادرزادی بگذریم، می توان از تولد نوزاد نارس جلوگیری کرد. اگر زن باردار در دوران حاملگی مراقبت های کافی، معاینه ها، آزمایش ها و غربالگری ها را انجام بدهد و زایمان در زمان مناسب انجام شود، می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد.
بعضی زنان باردار برای اینکه در زمان مناسب زایمان کنند، باید حتماً سزارین شوند. زایمان در زمان مناسب خطر ابتلا به این بیماری را نوزاد کم می کند. قبل از زایمان باید تا هفته 39 بارداری ریه های نوزاد کاملاً رشد کند. اگر در روند رشد مشکلی وجود داشته باشد با تمهیداتی که پزشک می اندیشد و تزریق چند آمپول به رشد ریه های می توان کمک کرد. داروهای کورتیکو استروئید در این مواقع بهترین انتخاب است. این دارو معمولاً از بین هفته 24 تا 34 بارداری تجویز می شوند.
سندروم دیسترس در بعضی موارد حاد می تواند کشنده باشد. همچنین ممکن است به دلیل نوسان دریافت اکسیژن بعضی از اعضای بدن دچار مشکل شوند. عقب ماندگی ذهنی، نابینایی، ایجاد لخته خون، افزایش هوا در کیسه اطراف قلب یا ریه ها، خونریزی مغز یا ریه ها، عفونت خون، نارسایی کلیه و از هم گسیختگی بافت ریه هم در بعضی موارد می تواند از عوارض بیماری زجر تنفسی باشد. سلامتی شما و خانواده تان آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «با سندروم دیسترس یا زجر تنفسی آشنا شوید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.
