منظور از دستگاه ایمنی چیست؟

دستگاه ایمنی یک موجود زنده از او در مقابل عفونت‌ها مراقبت می‌کند. مهم‌ترین وظیفه دستگاه ایمنی بدن انسان، تولید پادتن‌ها است که هنگام بروز عفونت، بوسیله گلبول‌های سفید خون تولید می‌شوند. پادتن‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها را نابود می‌کنند و یا سم‌هایی (پادگن‌هایی) را که این عوامل در بدن تولید کرده‌اند از بین می‌برند.

وقتی بدن ما می‌آموزد که در پاسخ به یک بیماری پادتن خاصی را تولید کند، از آن پس می‌توانیم در مواقع لزوم، مقدار زیادی از این ماده را تولید کنیم و مانع گسترش عفونت شویم. به این ترتیب در برابر بیماری مقاوم می‌شویم و مصونیت کسب می‌کنیم. در واکسیناسیون عملاً چنین مراحلی طی می‌شود. ارگانیسم‌های بیماری‌زای ضعیف و بی‌ضرر را وارد بدن می‌کنند تا بدن تولید پادتن‌های لازم را بیاموزد، بدون آنکه خطر بیمار شدن وجود داشته باشد. بیماری ایدز بسیار خطرناک است، زیرا دستگاه ایمنی را از بین می‌برد و بنابراین بدن نمی‌تواند ویروس‌ها و باکتری‌های مهاجم را تشخیص دهد.

هنگامی که اندامی از یک شخص یا جانور دیگر به بدن انسان پیوند زده می‌شود، بدن به این اندام حمله می‌کند و پس زدن رخ می‌دهد. در این حالت، دستگاه ایمنی بافت جدید را نمی‌شناسد و آن را مهاجم تلقی می‌کند و به آن حمله‌ور می‌شود. برای جلوگیری از پس زده شدن اندام پیوندی، استفاده از داروهای قوی لازم و ضروری است.

پادتن

سلول‌های پادتن را گاهی اوقات سلول‌های حافظه‌دار نیز می‌نامند. پس از آنکه این سلول‌ها برای اولین بار با یک پادگن مواجه می‌شوند، از آن پس همواره آن را تشخیص می‌دهند و شناسایی می‌کنند. وقتی چنین سلولی به همان پادگن‌ها برخورد می‌کند، به آنها می‌چسبد و مانع حرکت‌شان می‌شود تا بوسیله درشت‌خواران مصرف شوند. سپس سلول به سرعت نمونه‌هایی از خود را می‌سازد که سلول‌های پلاسما نامیده می‌شوند. این سلول‌ها پادتن‌ها را در جریان خون رها می‌کنند تا به پادگن‌ها بچسبند و درشت‌خواران را جذب کنند.

اکثر مردم حامل پادتن‌های رزوس (عامل ارهاش) هستند. افرادی که پادتن رزوس دارند با RH+، و افرادی که فاقد این پادتن هستند، با RH- مشخص می‌شوند. وقتی یک مادر با RH-، بچه‌ای با RH+ را آبستن است، نفوذ خون بچه به جریان خون مادر باعث می‌شود که پادتن‌هایی تولید شوند. این پادتن‌ها آنقدر سریع رشد نمی‌کنند که به بچه درون رحم مادر صدمه بزنند، اما می‌توانند برای بچه‌های بعدی خطرساز باشند.

منابع

1. کتاب Kingfisher Science Encyclopedia. تالیف Catherine Headlam. ترجمه محمود سالک. نشر Kingfisher Books. 1991.