چرا با افزایش سن حس می کنیم زمان تندتر می گذرد؟

وِرد زبان میانسالان و بزرگسالان معمولاً این است که «زمان چقدر تند می گذرد». اکثر ما وقتی پا به سن می گذاریم، حس می کنیم زمان تند می گذرد و چه بسا از این بابت افسوس بخوریم. کلودیا هاموند، روانشناس می گوید: «این حس که هرچه پا به سن می گذاریم، زمان سریع تر می گذرد، یکی از راز آلودترین تجربیات ما در مورد زمان است.»

خوشبختانه تلاش برای کشف ماهیت این راز بی نتیجه نبوده و دستاوردهایی را به همراه داشته است. در این مقاله شما می توانید با یکی از سرنخ های این احساس گذشت سریع زمان با افزایش سن آشنا شوید.

به عنوان مثال، در سال 2005 دو روانشناس به نام های مارک ویتمن و ساندرا لنهوف از دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ با بررسی 499 شرکت کننده 14 تا 94 سال به این نتیجه رسیدند که گذر زمان برای این افراد از بسیار آهسته تا بسیار سریع متغیر است. در کوتاه مدت (یعنی در بازه های زمانی یک هفته، یک ماه یا حتی یک سال)، ادراک افراد از زمان با افزایش سن شان افزایش نمی یافت و اکثراً فقط احساس می کردند ساعت سریع می گذرد، اما برای دوره های زمانی بلندتر (مثلاً یک دهه)، این حس الگومند شد و مسن ترها می گفتند زمان سریع تر می گذرد. وقتی از این افراد خواسته شد نظرشان را در مورد کل دوران زندگی شان بیان کنند. شرکت کنندگان بالای 40 سال می گفتند زمان در دوران کودکی شان کندتر می گذشته است و هرچه از نوجوانی به بزرگسالی می رسیدند، سرعت گذر زمان نیز افزایش می یافت.

وقتی از درک زمان سخن می گوییم، آدمی طول یک رویداد را از دو منظر بسیار متفاوت برآورد می کند؛ یکی با نگاه به آینده (هر چند واقعه هم اکنون در حال رخ دادن باشد) و دیگری با نگاه به گذشته و پس از اتمام ماجرا. علاوه بر این، تجربه ما در مورد زمان با کاری که مشغول آن هستیم و حسی که در مورد آن داریم، تغییر می کند. در حقیقت وقتی از چیزی لذت می بریم، زمان با سرعت باد می گذرد. غرق شدن در یک داستان می تواند زمان را در لحظه، بسیار سریع تر به حرکت در آورد، اما اگر آن فعالیت را در آینده به خاطر بیاوریم، چنین تصور می کنیم که بیش از تجربیات عادی مان طول کشیده است.

واقعاً چرا چنین است؟ مغز ما تجربیات جدید را به حافظه منتقل می کند، ولی با تجربیاتی که از قبل با آنها آشنایی داریم، کاری ندارد. قضاوت ما در مورد زمان کارهای گذشته، به این بستگی دارد که در یک محدوده زمانی مشخص، چه میزان خاطره جدید ایجاد کرده ایم. به عبارت دیگر، هرچه تعداد خاطرات جدیدی که در آخر هفته ایجاد می کنیم، بیشتر شود، چنین حس خواهیم کرد که سفر طولانی تری داشته ایم.

ظاهراً این پدیده که هاموند از آن با عنوان تضاد روز تعطیل یاد می کند، بهترین سرنخ برای بیان پاسخ این سوال است که چرا هرچه پا به سن می گذاریم، زمان با سرعت بیشتری می گذرد. از کودکی تا آغاز بزرگسالی، اکثر تجربیات برایمان تازگی دارند، اما وقتی وارد بزرگسالی می شویم، با لحظات ناآشنای کمتری مواجه می شویم. در نتیجه، تعداد خاطرات ثبت شده در ذهن مان از دوران کودکی بیشتر است و ما حس می کنیم زمان در کودکی کندتر گذشته است.

این سخن معنای دیگری نیز دارد و آن اینکه اگر مغزمان را در تمام عمر فعال نگه داریم و دائم چیزهای جدید بیاموزیم، تصورمان از گذر زمان در پیری نیز فرق خواهد کرد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «چرا با افزایش سن حس می کنیم زمان تندتر می گذرد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد.