چوگان چگونه بازی می شود و قوانین آن چیست؟
نام بازی چوگان، از نام چوبدست آن گرفته شده است؛ یعنی چوب + گان. این کلمه در فارسی قدیم به صورت چوپگان و چوبکان هم گفته می شد.
چوگان را سریع ترین بازی جهان می دانند. در این بازی سوار و اسب باید با سرعت نزدیک به 60 کیلومتر در ساعت، گوی را تعقیب کنند. اگر سرعت گوی، سرعت حرکت چوگان (چوبدست) و سرعت اسب را با هم جمع بزنیم، چیزی بیش از 360 کیلومتر در ساعت خواهد بود. به همین دلیل چوگان سریع ترین بازی جهان نامیده شده است.
این بازی دارای چهار رکن اصلی است: اسب، گوی یا توپ، چوبدست و سوار که البته در این بازی اسب ها 70 درصد نقش دارند و در واقع کار اصلی را اسب انجام می دهد. طی این بازی قرار است گوی داخل دروازه حریف برود و برای این کار اسب چوگان باید با هوش باشد و دقیقاً گوی را تعقیب کند. این اسب است که باید میدان داری کند، به موقع تنه بزند و راه حریف را ببندد. اسب باید با سوارش هماهنگ باشد و سرعتش را تنظیم کند. بنابراین هماهنگی اسب با سوار و شناخت هر دو نسبت به یکدیگر بسیار اهمیت دارد.
قوانین بازی چوگان
قوانین این بازی کهن از این قرار می باشند:
- چوگان دارای شش دور است که به آنها چوکه می گویند. چوکه نامی است که از قدیم باقی مانده و در شاهنامه هم به همین معنی آمده است. زمان استاندارد هر چوکه هفت دقیقه است که در میانه آنها سه دقیقه استراحت داده می شود. تعداد بازیکن های هر تیم چهار نفر است.
- نفر اول در تیم، مهاجم است و حمله کننده. نفر دوم مهاجم است، اما در دفاع هم کمک می کند. نفر سوم معمولاً بهترین بازیکن تیم است و وظیفه دارد مقابل حمله ایستاده و نقش ضد حمله و دفاع را ایفا کند. نفر چهارم مدافع است و وظیفه دارد توپ را از دروازه دور کند.
- استراحت و توقف بازی تنها در پایان هر چوکه انجام می شود، مگر آنکه در میانه بازی اسبی زمین بخورد یا حادثه ای برای سوار رخ دهد، در این صورت بازی متوقف می شود. پس از زدن گل، زمین تیم ها عوض می شود.
ویژگی های زمین بازی
زمین بازی چوگان مانند زمین فوتبال مستطیل شکل است. اندازه زمین در گذشته با امروز کمی متفاوت می باشد. امروز طول قانونی یک میدان 270 متر و عرض آن 180 متر است. چنانچه در اطراف زمین تخته حاشیه (تخته ای است در پیرامون زمین که هم حریم زمین را مشخص می کند و هم مانع از خروج توپ از زمین می شود) وجود داشته باشد. طول زمین را 270 متر و عرض آن را 146 متر محاسبه خواهند کرد. کف زمین چوگان را در گذشته با سنگریزه می پوشاندند، اما امروز چمن یا خاک اره و خاک نرم جایگزین آن شده است.
بهترین نژاد اسب برای چوگان، اسب کاسپین (اسبچه خزر) است.
با وجود آنکه در کتابچه قوانین چوگان آمده است برای این بازی می توان از اسب هایی با نژادهای مختلف استفاده کرد، اما از قدیم تا امروز بهترین اسب و نژاد برای بازی چوگان، اسبچه خزر بوده است این اسب که خاص ایران است و نباید آن را با پونی ها یا اسب های مینیاتوری اشتباه گرفت، دارای قدمتی بسیار زیاد است.
اسب کاسپین بسیار با هوش و خوش خلق است و بسیار سریع با انسان دوست می شود و از تربیت پذیری بالایی برخوردار است. کاسپین ها به رنگ های سفید، سیاه، نیمه خاکستری، کرنگ (رنگ قرمز دارچینی یا رنگ چایی)، کهر (قرمز قهوه ای تیره) و سمند (رنگ زرد یا طلایی) وجود دارند.
اسبچه خزر یا کاسپین هر چند قدی کوتاه دارد، اما تناسب اندام یک اسب بزرگ را دارد و شبیه یک اسب کامل اما کوچک است. گردن او بسیار زیبا و قوس دار و دارای تناسب اندام بسیار دلپذیر است. دارای پوست نازک و لطیف و بال و دُم پُر پشت و بلند می باشد. سُم این اسب بر خلاف دیگر نژادها، بسیار سخت و سفت و بیضی شکل است و به همین دلیل حتی در مناطق سنگلاخ هم نیاز به تعامل ندارد.
بیشتر بدانید…
بله. چوگان (Chogan) ورزشی تیمی است که با چوبی مخصوص و یک توپ انجام می شود و به عنوان قدیمی ترین بازی با قاعده جهان شناخته می شود. ایرانیان در قرن اول میلادی به بازی چوگان می پرداختند. این بازی از ایران به کشورهای عرب و سپس به تبت راه یافت. این بازی در زبان انگلیسی «polo» نامیده می شود که این نام از کلمه ای تبتی به معنای توپ گرفته شده است.
زمانی که چوگان میان راجاها و ماهاراجاهای هندی محبوبیت یافت، آنها این بازی را گاه با استفاده از حیواناتی به جز اسب نیز انجام می دادند. خاندان سلطنتی در جایپور هند، چوگان را با شتر و فیل بازی می کردند! نخستین بازی چوگان که در آن به جای اسب از فیل استفاده شد، در سال 1976 میلادی در هند انجام گرفت. این بازی 40 هزار تماشاچی داشت. نخستین بازی چوگان شتر در سال 1978 میلادی برگزار شد.
منابع
- نازیلا ناظمی. مجله دانستنیها.
