چه زمانی از داروهای کورتون استفاده کنیم؟
در فصل بهار به دلیل فراوانی گرده گیاهان و گل ها، افرادی که استعداد حساسیت دارند، دچار انواع حساسیت های پوستی، تنفسی و گوارشی می شوند. از جمله داروهای تجویزی برای درمان این بیماری ها، کورتیکواستروئیدها هستند.
داروهایی که آنها را به عنوان کورتون می شناسیم شامل پردنیزولون، بتامتازون، دگزامتازون، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، هیدروکورتیزون و کلوبتازول هستند.
این داروها خاصیت مُسَکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را دارند و در درمان تعداد زیادی از بیماری ها بکار می روند. نام علمی این داروها کورتیکواستروئید (Corticosteroid) است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند. شما می توانید با عوارض استفاده بی رویه و بی دلیل از این داروها آشنا شوید.
اشتباه رایجی که مردم و برخی پزشکان مرتکب می شوند این است که برای بسیاری از بیماری های رایج و کم خطر از انواع کورتون ها استفاده می کنند. استفاده از کورتون در برخی موارد، نجات دهنده زندگی است. به عنوان مثال برای درمان بیمار دچار حمله شَدید ام اس (MS) دوز خیلی زیاد از کورتون مفید است یا در درمان حمله شَدید و خطرناک آسم از کورتون تزریقی استفاده می کنیم.
بر عکس موارد فوق، در برخی موارد مصرف کورتون، مضر است. به عنوان مثال برای درمان گلودردهای شایع ویروسی که معمولاً ظرف سه تا پنج روز کاملاً بهبود می یابند، فقط کافی است یکی دو روز استراحت کنیم و مایعات گرم بنوشیم.
برای درمان انواع آلرژی های بینی که در بهار شایع می شود به جای استفاده از کورتون خوراکی یا تزریقی باید اول از حضور در مکان هایی که مواد حساسیت زا وجود دارد، اجتناب کنیم. دوم اینکه با داروهای ساده و بی ضرر مثل اسپری آب نمک، بینی را مرتب بشوییم و در نهایت از اسپری بینی حاوی کورتون استفاده کنیم.
استفاده بی رویه از کورتون بخصوص فرم های تزریقی و خوراکی دو عارضه خطرناک مهم را در پی دارد:
- افت سیستم ایمنی و احتمال بروز عفونت های خطرناک
- وابستگی به کورتون
کورتون های موضعی مثل پمادها و اسپری ها عوارض کمتری دارند و اگر محدود و موقتی استفاده شوند، بندرت وابستگی ایجاد می کنند، ولی اگر طولانی و با دوز بالا مصرف شوند به وابستگی کورتون منجر می شوند.
بدن انسان روزانه حدود 30 میلی گرم کورتیزول را که کورتون درونی بدن است، تولید می کند. وقتی انسان با استرس های جسمی و روحی مواجه می شود میزان ترشح کورتون به موازات شدت استرس، بیشتر و گاهی تا ده برابر، کورتون تولید می شود. در بیمارانی که به صورت بلندمدت کورتون را به شکل دارو وارد بدن خود می کنند، تولید کورتون درونی مختل می شود و به این ترتیب وقتی بیمار در معرض استرس ها و آسیب های جسمی و روحی قرار می گیرد، بدن قادر به تولید کورتون اضافی نیست و دچار عوارضی مثل ضعف شَدید، افت فشار خون و بی حالی می شود.
نکته اصلی این است که وقتی برای درمان بیماری های خطرناک از داروهای کورتونی استفاده می کنیم، برای نجات جان بیمار عوارض دارو را می پذیریم؛ ولی آیا برای درمان یک آلرژی ساده بهاری یا گلودرد ساده نیز باید تن به چنین خطراتی بدهیم؟
منابع
مقاله علمی و آموزشی «چه زمانی از داروهای کورتون استفاده کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر رضا کریمی – فوق تخصص بیماری های غدد و متابولیسم – از روزنامه جام جم، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
