آسم چیست؟

آسم نوعی بیماری التهابی مزمن است که راه های هوایی را درگیر می کند. این التهاب به تنگی برگشت پذیر راه های هوایی منجر شده و باعث ایجاد علائم آسم مانند تنگی نفس می شود. در این صورت فرد شروع به سرفه می کند و تنفس وی دچار مشکل می شود. در طول حمله آسمی، مجاری هوایی ملتهب و متورم شده و این امر باعث کاهش قابلیت انبساط این مجاری می شود.

تنگی نفس همیشه همراه تان است؟ گاهی اوقات مجبورید زمان راه رفتن بایستید و فقط نفس بکشید؟ کمترین بو یا گرد و غباری، ساعت ها شما را به سرفه می اندازد؟ همه این موارد نشان می دهد که از آسم رنج می برید. شما می توانید در ادامه با آسم بیشتر آشنا شوید.

دو عامل مهم در بروز آسم نقش دارند که 50 درصد به عوامل ژنتیکی و 50 درصد دیگر به عوامل محیطی مربوط می شود. اگر هر یک از والدین مبتلا به آسم باشند، احتمال اینکه فرزندشان نیز به آسم مبتلا شود، زیاد است. پس می توان گفت، عوامل وراثتی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارند. عوامل محیطی نیز به چند دسته تقسیم می شوند که شامل عوامل آلرژی زا و عوامل محرک می شود. از مواد آلرژی زا می توان به گرده گیاهان و قارچ های هوایی که در فضا وجود دارند و همچنین به عوامل آلرژی زای داخل منزل مانند حشرات، سوسک، حیوانات خانگی، مایت های گرد و غبار (جانداران میکروسکوپی که از ذرات گرد و غبار تغذیه می کنند.) و… اشاره کرد. از عوامل محرک نیز می توان از آلودگی هوا، دود ناشی از سیگار و قلیان، دود وسائل نقلیه، دود کارخانجات و حتی دود اسپند، مواد شوینده و عطر و مواد آرایشی نام برد.

نکته: آزمایش خون موسوم به RAST نقش قابل توجهی در شناسایی آلرژن ها دارد.

آسم در کودکان بیشتر از نوع آلرژیک است و این نوع حدود 90 درصد موارد را در بر می گیرد. در حالی که 50 درصد آسم بزرگسالان از نوع آلرژیک و 50 درصد از نوع غیر آلرژیک می باشد. البته کودکان مبتلا به آسم (به عبارتی حدود 60 درصد از آنها) پیش از ورود به بزرگسالی بهبود می یابند اما ابتلا به آسم در بزرگسالی، بیماری مزمنی خواهد بود که نیاز به کنترل مداوم دارد.

علائم آسم

سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس از مهم ترین علائم آسم به شمار می روند. اما ممکن است تمام این علائم در بیمار وجود نداشته باشد. یکی از مشخصه های بیماری آسم این است که شاید فرد تا مدت ها علائمی نداشته باشد اما بطور ناگهانی و همزمان دچار سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس شود که اصطلاحاً حمله حاد (شَدید) آسم نامیده می شود. این حمله جدی است و نیاز به مراجعه به اورژانس و حتی بستری شدن در بیمارستان دارد.

نکته: برای اطلاع از وضعیت ریه های خود می توانید از «پیک فلومتر» استفاده کنید. پیک فلومتر دستگاه کوچکی است که با دمیدن در آن، مقدار جریان هوای خروجی از ریه شما را نشان می دهد. نتیجه پیک فلومتر می تواند نشان دهد که لوله تنفسی شما بیش از حد باریک است یا خیر. عارضه ای که به عنوان یکی از نشانه های اولیه آسم در نظر گرفته می شود.

تحرک و ورزش در مبتلایان به آسم

یکی از عوارض آسم، کم تحرکی است. از آنجایی که افراد با انجام فعالیت های بدنی دچار تشدید علائم آسم می شوند یا خودشان فعالیت شان را محدود می کنند و یا از طرف سایرین مجبور می شوند که تحرک شان را کاهش دهند. اما این کار اشتباه است و فرد نباید از نظر فعالیت ورزشی محدود شود. برخی از ورزشکارانی که در المپیک مقام کسب می کنند مبتلا به آسم هستند. بنابراین پرهیز از ورزش نیاز نیست، چون آسم یک بیماری قابل کنترل است. فرد باید فعالیت های ورزشی خود را داشته باشد، در غیر این صورت، با در پیش گرفتن بی تحرکی، شرایط عواملی مانند چاقی و عوارض آن فراهم می گردد.

فرد مبتلا به آسم باید با نظر پزشک و با توجه به شرایط خاص خودش، ورزش مورد نظر را انتخاب کند. در انتخاب ورزش محدودیت خاصی وجود ندارد اما توصیه می شود ورزش های مربوط به هوای سرد و آلوده مانند اسکی و همچنین غواصی و شنا انجام نشود. فرد مبتلا به آسم باید لباس گرم بپوشد و دهان و بینی خود را با کلاه یا روسری بپوشاند.

روش درمان آسم

بهترین درمان آسم استفاده از داروهای استنشاقی است. چون این داروها بطور مستقیم وارد عضو مورد نظر می شوند و تقریباً روی اعضای دیگر تاثیر ندارند. در صورتی که در مورد داروهای غیر استنشاقی مانند قرص و… این گونه نیست. چون داروهای خوراکی ابتدا وارد جریان خون می شوند و علاوه بر عضو مورد نظر، به تمام اعضای بدن هم می رسند. بنابراین عوارض این داروها بیشتر است. امروزه در تمام نقاط جهان داروهای استنشاقی بهترین روش درمانی آسم محسوب می شوند.

اثرات آلودگی هوا بر آسم

یکی از مهم ترین عواملی که باعث ناسالم شدن هوا می شود افزایش غلظت گوگرد، نیتروژن، اُزون و مونوکسید کربن و همچنین سرب است. اگر اندازه این ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرومتر باشد امکان ورود به دستگاه تنفس را پیدا می کنند و باعث ایجاد التهاب و مشکل می شوند. اما معمولاً ذرات بزرگتر از 10 میکرومتر در قسمت بینی فیلتر شده و وارد دستگاه تنفسی نمی شود. در هر حال، بر حسب استانداردها، به هوایی که شامل بیش از 10 میکروگرم در متر مکعب از ذرات معلق ریزتر از 2.5 میکرومتر میکرون باشد هوای ناسالم گفته می شود.

نکته: ترکیبات موجود در هوا و آلاینده ها علاوه بر اینکه به ریه های کودکان آسیب می زند از لایه حفاظتی مغزشان هم عبور کرده و به رشد مغزی آنها آسیب وارد می کند.

خب؛ نمی توان با این آلاینده ها مقابله کرد، اما می توان با تغذیه، آسم را کنترل کرد. برای مثال بهتر است تغذیه افراد مبتلا به آسم حاوی میزان کافی میوه، سبزیجات تازه و محصولات لبنی باشد. به علاوه از تنقلات، فست فودها، نوشابه، سس ها و… باید پرهیز کنند. توجه داشته باشید که کودکان و سالمندان بیشترین آسیب را از آلودگی هوا متحمل می شوند، بهتر است در روزهایی که هوا آلوده می باشد، این افراد از خانه خارج نشوند.

تغذیه و ورزش مناسب، ترک سیگار، کاهش استرس، استراحت کافی، تحت نظر پزشک بودن، در هوای پاک زندگی کردن و مصرف به موقع داروهای تجویز شده، جزو مواردی است که باید به آنها توجه داشته باشید. سلامتی شما آرزوی ما است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آسم چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مصاحبه با دکتر مریم محلوجی راد – فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی – توسط فاطمه مهدی پور از مجله دانشمند و مقاله وب سایت Healthgrades ترجمه شده توسط مجله سیب سبز، به عنوان منابع اصلی مورد استفاده قرار گرفته اند.