چرا تشنه می شویم؟

همه ما احتمالاً روزی طعم تشنگی را چشیده ایم ولی سرانجام آبی پیدا کرده ایم و خود را از چنگال تشنگی رها ساخته ایم. در صورتی که انسان چندین روز پی در پی تشنه بماند، بدون شک جان خود را از دست خواهد داد.

بدن به ذخیره آب بسیار نیازمند است زیرا در حدود 50 تا 60 درصد از بدن ما را آب تشکیل می دهد.

بزرگسالان هر روز در حدود دو سوم لیتر از آب بدنشان را به صورت عرق از دست می دهند یا زمانی که مواد زائد از بدن انسان بزرگسال دفع می شود، در حدود یک لیتر آب نیز از بدنش خارج می گردد. از سوی دیگر، ما چه آب بنوشیم و چه ننوشیم، از راه گوناگونی آب وارد بدنمان خواهد شد. به عنوان مثال، غذایی که هر روز مصرف می کنیم، حدود یک سوم لیتر آب را وارد بدنمان می نماید. اما این مقدار آب به هیچ وجه جبران آب های دفع شده را نمی کند.

تشنگی نشانه ای است که به انسان هشدار می دهد به رفع احتیاج خود و دریافت آب لازم بپردازد. خشک شدن دهان یا خشک شدن گلو، برخلاف آنچه که مردم تصور می کنند، دلیل بر تشنگی نیست. خشک شدن دهان یا گلو ممکن است به علت هایی مانند عصبانیت، فعالیت زیاد یا کندی ترشح آب دهان بروز کند. زمانی که دهان یا گلوی یک شخص خشک می شود، وی می تواند مقداری آبلیمو بنوشد و به این طریق خشکی دهان یا گلوی خود را برطرف سازد.

اما در صورتی که واقعاً تشنه باشیم، این گونه کارها به هیچ وجه قادر نیست تشنگی ما را رفع نماید. بر عکس، گاهی ممکن است دهان ما پُر آب باشد، معده و مجاری خون و ادرار نیز همگی آب کافی در بر داشته باشند ولی با این حال باز هم احساس تشنگی کنیم. علت این موضوع آن است که گاهی از اوقات تشنگی در نتیجه تغییراتی که در نمک خون پدید می آید به انسان دست می دهد.

زمانی که انسان در حالت عادی قرار داشته باشد، خون به اندازه کافی نمک و آب در خود دارد. ولی همین که میزان طبیعی آن به هم بخورد و نمک نسبت به آبی که در خون هست بیشتر شود، در این هنگام تشنگی بروز خواهد کرد.

در داخل مغز نقطه ای وجود دارد که صاحب نظران آن نقطه را به اسم مرکز تشنگی نامگذاری کرده اند. این مرکز مسئولیت دارد که مقدار و اندازه نمک موجود در خون را کنترل کند. زمانی که تغییری در نمک خون ایجاد گردد، مرکز تشنگی به قسمت پشت گلو آگاهی می دهد. این خبر دوباره به مغز بر می گردد و از همبستگی این ارتباط ها حالتی به ما دست می دهد که می گوییم تشنه هستیم.

منابع

1. کتاب به من بگو چرا و چگونه. نوشته آرکادی لئوکوم. ترجمه سعید درودی. انتشارات بهزاد. سال 1391.