تفاوت گیاه تازه و خشک چیست؟

مواد تشکیل دهنده تمام گیاهان، آب، مواد آلی و مواد معدنی است. در این میان، آب قسمت اصلی تشکیل دهنده گیاهان است و گاهی بیش از 90 درصد وزن آنها را تشکیل می دهد. پس از آب، مواد آلی یا همان مواد موثر، دومین دسته مواد از نظر درصد موجود در گیاهان است که گاهی تا بیش از 40 درصد وزن گیاه را تشکیل می دهد. سومین دسته از مواد تشکیل دهنده تمام گیاهان، مواد معدنی هستند که کمترین درصد وزن گیاهان را تشکیل می دهند.

بعضی از خانواده های گیاهی مانند اسفناج دارای مواد معدنی زیادی هستند. همچنین گیاهانی که در نواحی کویر و شوره زار رشد می کنند، می توانند حاوی مواد معدنی قابل توجهی باشند.

گیاهان تازه، دارای مواد و اثرات بیشتری نسبت به گیاهان خشک هستند؛ اما برای جلوگیری از کپک زدگی و فساد گیاهان، باید آنها را خشک کرد. در گیاهان خشک مقدار کمی رطوبت وجود دارد (بین 5 تا 10 درصد). در خشک کردن گیاهان فقط اسانس به میزان کمی کاهش پیدا می کند و تغییر دیگری در اکثر گیاهان رخ نمی دهد؛ بنابراین تفاوت گیاهان خشک و تازه در میزان درصد آب آنها است. باید توجه داشت که در خشک کردن گیاهان، حداکثر آب موجود تبخیر شود؛ چون رطوبت بیش از اندازه باعث کپک زدن گیاه ضمن نگهداری و فساد آن می شود.

همانگونه که بیان شد، آب قسمت اعظم گیاهان را تشکیل می دهد. وقتی گیاهان را می چینیم و یا درو می کنیم، این مقدار آب می تواند در مدت کوتاهی آنها را فاسد کند، به همین دلیل در صورتی که گیاهان پس از چیدن مصرف نشوند، باید زود آنها را خشک کرد. با خشک شدن گیاهان، فقط قسمت اعظم آب آنها تبخیر می شود و اکثر مواد آلی و معدنی به جای می مانند.

مجموعه مواد آلی و معدنی که به نام مواد موثر گفته می شود، در سلول های گیاهان محفوظ هستند؛ بنابراین در صورتی که بخواهیم به این مواد دسترسی پیدا کنیم باید گیاهان را پودر کنیم تا جدار این سلول ها شکسته یا پاره شود و خروج این مواد توسط حلال های آلی یا آبی امکان پذیر شود.

پودر گیاهان در دستگاه های عصاره گیر با حلال های آبی یا آلی عصاره گیری می شود و مواد موثر توسط حلال خارج می شود و مواد دیگر شامل مواد چوبی، کلانشیم، اسکلرانشیم و فیبرها باقی می مانند که به آنها تفاله می گویند. تفاله که جدارهای سلول ها، بافت چوبی و نگهدارنده گیاهان را تشکیل می دهد، بی اثر است و دور ریخته می شود. عصاره گیاه که به صورت مایع بدست می آید، حاوی همه اجسام آلی و معدنی گیاه است که دارای اثراتی شبیه به گیاه اولیه است و این عصاره می تواند بطور مستقیم به اشکال قطره، شربت، قرص، کپسول و دراژه تبدیل شود.

لازم به ذکر است، پس از خشک کردن گیاهان یا تهیه فرآورده هایی مانند اسانس و عصاره، حتماً باید آنها را در بسته بندی مناسب قرار داد تا دور از رطوبت، هوا و نور قرار گیرند و امکان فساد به حداقل برسد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «تفاوت گیاه تازه و خشک چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله دکتر مهدی فهیمی، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.