اشعه مادون قرمز چیست؟

همانطور که می‌دانید نور خورشید حاوی هفت رنگ بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز است. هر یک از این رنگ‌ها، طول موج خاصی دارند. رنگ بنفش دارای کوتاه‌ترین و رنگ قرمز دارای بلندترین طول موج است. نور خورشید، امواجی کوتاه‌تر از طول موج نور بنفش و بلندتر از طول موج نور قرمز نیز دارد. این امواج، غیر قابل رویت هستند. اشعه مادون قرمز یا تابش فروسرخ جزو امواج غیر قابل رویت خورشید است. طول موج این اشعه، بلندتر از طول موج نور قرمز می‌باشد.

تابش فروسرخ که معمولاً پرتوهای گرمایی نیز نامیده می‌شود، نوعی تابش الکترومغناطیسی و شبیه نور است، اما قبل از انتهای قرمز طیف مرئی قرار می‌گیرد. رنگ‌های مختلف نور به این دلیل به وجود می‌آیند که تابش الکترومغناطیسی سازنده آنها دارای فرکانس‌ها و طول موج‌های متفاوت است.

تابش فروسرخ، در مقایسه با نور مرئی، طول موج‌های بلندتر و فرکانس‌های کوتاه‌تری دارد. طول موج این تابش، بین 800 نانومتر (800 میلیونیم میلیمتر) و چند دهم میلیمتر قرار می‌گیرد.

کاربرد اشعه مادون قرمز

تابش فروسرخ برای ما این امکان را به وجود می‌آورد که اشیایی را که از خود نور بیرون نمی‌دهند و بنابراین در حالت عادی دیده نمی‌شوند، ببینیم. برای مثال، انسان نیز از بدن خود تابش فروسرخ بیرون می‌دهد و بنابراین می‌توان به کمک این تابش، در تاریکی شب، وجود افراد را آشکار کرد. از این روش، برای یافتن افرادی که زیر آوار زلزله مانده‌اند نیز استفاده می‌شود.

تمام اشیائی که گرم می‌شوند، اشعه مادون قرمز تولید می‌کنند. این اشعه از چوب و زغال در حال سوختن، بخاری‌های برقی، لامپ‌های الکتریکی و هر جسم گرم دیگری خارج می‌شود. هرچه مواد گرم‌تر می‌شوند، اشعه مادون قرمز بیشتری تولید می‌کنند. این اشعه در سال 1800 میلادی توسط ستاره شناسی انگلیسی به نام ویلیام هرشل (William Herschel) کشف شد. مواد با جذب اشعه مادون قرمز، گرم می‌شوند. این اشعه در تنظیم درجه حرارت جو زمین نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

اشعه مادون قرمز کاربردهای فراوانی دارد. از این اشعه برای درمان برخی از بیماری‌ها استفاده می‌شود. انواع خاصی از لامپ‌های مادون قرمز برای درمان دردهای ماهیچه‌ای و مفصلی، بخصوص دردهای پشت، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زمستان از این اشعه برای گرم کردن منازل استفاده می‌شود.

موشک‌ها و سایر سلاح‌های پرتابی را به کمک اشعه مادون قرمز کنترل و هدایت می‌کنند. ساختمان مولکولی اجسام به کمک این اشعه مورد بررسی قرار می‌گیرد. ناخالصی‌های موجود در مواد نیز توسط همین اشعه شناسایی می‌شود.

منابع

1. کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.