گاز آمونیاک چیست؟

آمونیاک گازی بی رنگ با بویی تند است. این گاز می تواند باعث تحریک چشم ها، بینی، گلو و شش ها شود. آمونیاک از ترکیب یک اتم نیتروژن و سه اتم هیدروژن (NH₃) بدست می آید. از جمله ویژگی های گاز آمونیاک این است که به راحتی در آب حل می شود و محلول قلیایی هیدروکسید آمونیوم تولید می کند. هیدروکسید آمونیوم می تواند با نمک واکنش نشان دهد و نمک آمونیوم تولید کند.

اگر گاز آمونیاک را سرد و متراکم کنیم، به شکل مایع بی رنگی در می آید. این مایع در 33- درجه سانتیگراد به جوش می آید و دوباره به گاز تبدیل می شود. از این خاصیت گاز آمونیاک در صنایع یخ سازی و یخچال سازی استفاده می کنند.

روش های مختلفی برای تهیه گاز آمونیاک وجود دارد. در یکی از این روش ها نیتروژن بدست آمده از هوا را با هیدروژنی که از آب و گاز متان بدست می آید، ترکیب می کنند. برای ترکیب نیتروژن و هیدروژن ابتدا این دو گاز را تصفیه، خشک و متراکم می کنند و تا دمای 500 درجه سانتیگراد حرارت می دهند. سپس آنها را از مخلوط پودر آهن و نمک های گوناگون عبور می دهند. به این ترتیب مقادیر مشخصی نیتروژن و هیدروژن با هم مخلوط می شوند و گاز آمونیاک بدست می آید. این روش به فرآیند هابر (Haber process) معروف است.

در آزمایشگاه برای تهیه مقادیر اندک این گاز مخلوط کلرید آمونیوم و آهک را حرارت می دهند. از تقطیر زغال سنگ نیز مقداری گاز آمونیاک با ناخالصی زیاد بدست می آید.

ترکیبات آمونیاک کاربردهای بسیاری دارند:

1. از کلرور آمونیوم برای تهیه باتری الکتریکی استفاده می شود.
2. کلرور آمونیوم در صنعت داروسازی نیز کاربرد دارد.
3. سولفات آمونیوم از ترکیب آمونیاک و اسید سولفوریک بدست می آید. از این ماده به عنوان کود استفاده می شود.
4. نیترات آمونیوم برای ساختن مواد منفجره بکار می رود.
5. آمونیاکی که برای ساختن مواد پاک کننده خانگی مورد استفاده قرار می گیرد، محلول غلیظی از آمونیاک و آب است.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «گاز آمونیاک چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر 1393 با شابک 978-964-307-221-6 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.