منظور از الیاف طبیعی و مصنوعی چیست؟

الیاف طبیعی نخ هایی هستند که از جانوران و گیاهان بدست می آیند. الیاف را به شکل نخ می ریسند و سپس با استفاده از ماشین بافندگی، نخ را می بافند و به پارچه تبدیل می کنند. در بین الیاف جانوری، پشم گوسفند فراوان ترین آنها است. کیفیت پارچه، به نوع پشم گوسفند بستگی دارد. سایر جانورانی که از پشم آنها پارچه تهیه می شود عبارتند از بز، آلپاکا (نوعی شتر بی کوهان) و خرگوش.

ابریشم تنها تار طبیعی و اصلی است که از حشرات بدست می آید. کرم های ابریشم، پیله ای را به دور خود می تنند تا برای گذران دوره انتقال و تبدیل شدن به بید، آماده شوند. رشته ها یا الیاف بلند ابریشم را از باز کردن نخ های پیله بدست می آورند.

از گیاهان در مقایسه با جانوران، الیاف بیشتری بدست می آید. الیاف پنبه را از توده یا کپه مو مانند و سفیدی که در سر یا نوک گیاه پنبه رشد می کند، بدست می آورند. از انواع کنف نیز الیاف گیاهی محکمی بدست می آید که برای ساختن طناب و کرباس مورد استفاده قرار می گیرند. پارچه های کتانی نیز از الیاف ساقه کتان ساخته می شوند. الیاف بدست آمده از چوب و علف، در تولید کاغذ و مقوا بکار می آیند. سلولز از دیواره های سلولی گیاهان گرفته می شود و به مصرف تولید کاغذ و ساخت مواد مصنوعی می رسد.

الیاف طبیعی رایج عبارتند از پشم، پنبه و ابریشم که از آنها برای تولید پارچه استفاده می شود. تقریباً تمام انواع دیگر پارچه را با استفاده از الیافی می سازند که از مولکول های بزرگ ترکیب های شیمیایی بدست آمده اند و الیاف مصنوعی نام دارند.

اولین الیاف مصنوعی در اوایل قرن بیستم از سلولز ساخته شدند که ابریشم مصنوعی مهم ترین آنها است. برای تولید ابریشم مصنوعی، ابتدا خمیر چوب را در یک محلول قلیایی حل می کنند و سپس مایع چسبناک حاصل را در حمام اسید سولفوریک و از طریق مکش، از درون سوراخ های ریزی می گذرانند. به این ترتیب، الیاف سخت و محکمی حاصل می شوند که در مراحل بعدی، با ریسندگی و بافندگی، به صورت نخ و پارچه در می آیند. سلولز، خود یک پلیمر طبیعی است.

سایر الیاف مصنوعی را از پلیمرهای مصنوعی می سازند که محصولات صنعت پلاستیک هستند. ده ها نوع مختلف از این الیاف وجود دارد که به تنهایی و یا به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرند. نمونه هایی از آنها عبارتند از پلی آمیدهایی چون نایلون، پلی استرهایی نظیر تریلن و الیاف پلی آکریلیک چون آکریلان و اورلون.

نایلون یکی از اولین الیاف مصنوعی تولید شده بود (در اواسط دهه 1930 میلادی) که در طول جنگ جهانی دوم، از آن برای ساختن چتر نجات استفاده شد. اولین جوراب های شلواری و جوراب های ساق بلند مصنوعی نیز از نایلون ساخته شدند.

الیاف مصنوعی معمولاً محکم تر از الیاف طبیعی هستند و با آنها می توان پارچه هایی تولید کرد که چروک نمی شوند. البته بعضی از این پارچه ها به سختی رنگ می شوند و باید آنها را در دماهای پایین شست و اتو زد. این الیاف برای تولید فرش و طناب نیز بکار می آیند.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «منظور از الیاف طبیعی و مصنوعی چیست؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب Kingfisher Science Encyclopedia، تالیف Catherine Headlam ترجمه محمود سالک از نشر Kingfisher Books، منتشر شده در ۱۹۹۱ با شابک ۹۷۸۰۸۶۲۷۲۸۵۳۳ به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.