سکته مغزی و علائم آن چیست؟
آیا خسته و مضطرب هستید؟ دچار سردرد بسیار شدیدی هستید و حالتان خوب نیست؟ آیا نگران بروز سکته مغزی هستید؟ احتمالاً جای نگرانی نیست. اضطراب، میگرن، تغییرات قند خون و بسیاری از عوامل دیگر موجب ضعف و دگرگونی احوال شما می‌شود و احتمال تاثیر این عوامل، امکان‌پذیرتر است.
اما در صورتی که یکی از علائم زیر را احساس کردید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:
- سردرد شدیدی که تا به حال نداشته‌اید.
- ضعف در یک سمت بدن
- اختلال در راه رفتن
- اختلال در صحبت و فهمیدن مسائل
- از دست دادن دید (یک یا هر دو چشم)
این موارد، نشانه‌های خطر سکته مغزی است. بدون تعلل با اورژانس تماس بگیرید.
فهرست مطالب
چرا سکته مغزی به سراغ انسان می‌آید؟ و آیا راهی برای پیشگیری آن وجود دارد؟ در این مقاله شما می‌توانید پاسخ سوال‌های خود را دریافت نمایید.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی یک وضعیت پزشکی تهدید کننده زندگی است. زمانی رخ میدهد که جریان خون بخشی از مغز قطع شده باشد. به عبارتی بسته شدن یا پاره شدن یک شریان مغزی که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحیه از مغز ایجاد شده و موجب بروز علائمی مانند فلج نیمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن می‌شود.
بطور متوسط 10 تا 15 درصد افرادی که به سکته‌های مغزی مبتلا می‌شوند بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و 60 تا 70 درصد بیماران با درمان مناسب می‌توانند زندگی مستقل داشته باشند.
نکته: سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است و درمان فوری آن ضروری می‌باشد. هرچه زودتر فرد درمان را آغاز کند، آسیب کمتری متوجه او می‌شود.
تمام افرادی که جان سالم به در برده‌اند، علائم مختلفی داشته‌اند. به گفته سخنگوی سازمان ملی سکته مغزی آمریکا، یک مورد در بین همگی مشترک می‌باشد و آن ناگهانی بودن علائم است. شما بهتر از هر کس دیگری بدن خود را می‌شناسید. زمانی که احساس نگرانی می‌کنید باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
ابتدا یک نفس عمیق بکشید و سعی کنید نگرانی را از خود دور کنید. اختلالات بسیاری با علائمی شبیه به سکته مغزی بروز می‌کنند. استرس یکی از این موارد است. مایکل ریپی متخصص نورولوژی دانشگاه کانزاس در این زمینه می‌گوید: «بدن هر فرد به شیوه خاص خود با استرس مواجه می‌شود.»
چه افرادی در خطر هستند؟
دکتر ریپی و دکتر شینچی یوشی مورا (متخصص مغز و اعصاب) در اظهارنظرهایی مستقل، عوامل عمده خطر سکته مغزی را این گونه معرفی می‌کنند:
- سردردهای میگرنی: میگرن می‌تواند روی بینایی تاثیر بگذارد و موجب احساس ضعف گردد. در صورتی که شما دچار میگرن باشید، احتمال بروز سکته مغزی در شما بیشتر خواهد بود، بنابراین با دقت علائم خود را تحت نظر داشته باشید.
- پُر فشاری خون (فشار خون بالا): پر فشاری خون موجب سردرد، ضعف و اختلالات بینایی می‌شود. پر فشاری خون کنترل نشده یکی از عوامل اصلی بروز سکته می‌باشد. برای اکثر افراد، محدوده طبیعی فشار خون با حداکثر 120 یا کمتر و حداقل 80 یا کمتر محاسبه می‌گردد. اگر مبتلا به دیابت یا بیماری مزمن کلیه باشید، فشار خون شما نباید بیشتر از 130 بر 80 میلیمتر جیوه باشد.
- اضطراب: این عامل موجب بی‌حسی در اطراف دهان یا نوک انگشتان می‌گردد.
- تغییرات قند خون: کمبود یا ازدیاد این ماده در خون، بخصوص در افراد مبتلا به دیابت که داروی مصرفی خود یعنی انسولین را مصرف نکرده‌اند یا بیش از حد مصرف کرده‌اند، موجب مشکلات بینایی می‌گردد. همچنین ممکن است موجب گیجی گردد.
- بیماری قلبی: بیماری عروق کرونر قلب، کاردیومیوپاتی، نارسایی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند باعث لخته شدن خون و در نتیجه سکته مغزی شود.
- مصرف سیگار: سیگار می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب رسانده و فشار خون را بالا ببرد. مصرف سیگار می‌تواند میزان اکسیژن لازم به بافت‌های بدن را کاهش دهد. قرار گرفتن در معرض دود سیگار هم می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند.
- سن و جنس: هرچه سن بالاتر می‌رود خطر سکته مغزی نیز افزایش پیدا می‌کند. در سنین بالاتر مردان بیش از خانم‌ها به سکته مغزی دچار می‌شوند. با این حال خانم‌ها با احتمال بیشتری بر اثر آن می‌میرند. خانم‌هایی که داروهای ضد بارداری مصرف می‌کنند در معرض خطر بالاتری هستند.
- سابقه خانوادگی: یکبار سکته احتمال تکرار آن را افزایش میدهد، ضمن آنکه سابقه خانوادگی این مشکل هم، این احتمال را افزایش میدهد.
آیا فقط دچار سردرد شده‌اید؟
اگر دچار یک سردرد مبهم که قبلاً نیز شبیه به آن را تجربه کرده‌اید، شده‌اید یا احساس می‌کنید یک نوار محکم دور سرتان را فشار میدهد، احتمالاً دچار سردرد متوسط تا شدیدی هستید که تا به حال تجربه نکرده‌اید. برخی از افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، از آن به عنوان شدیدترین سردرد زندگی خود یاد می‌کنند. در صورتی که دچار چنین وضعیتی شُدید با اورژانس تماس بگیرید.
علائم سکته مغزی
یک راه ساده در هنگام مواجه با علائم خطرناک سکته مغزی بررسی سریع موارد زیر است:
- صورت: آیا قادر به لبخند زدن هستید؟ آیا یک سمت صورت دچار افتادگی شده است؟
- دست‌ها: آیا می‌توانید هر دو بازوها را بالا بیاورید؟ آیا یکی از آنها بی‌اراده پایین می‌افتد؟ آیا احساس ضعف و بی‌حسی در دست‌تان دارید؟
- تکلم: آیا قادرید یک عبارت را پشت سر هم تکرار کنید؟ آیا دچار لکنت شده‌اید یا به طرز غیر عادی سخن می‌گویید؟
- زمان: در صورتی که هر کدام از علائم فوق را مشاهده می‌کنید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
به این چهار مورد می‌توان عدم تعادل و مشکل در بلع را هم اضافه کرد.
سکته مغزی یک موقعیت اضطراری است و باید بلافاصله به بیمارستان منتقل شوید. در صورتی که علائم آن را مشاهده می‌کنید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. حتی در صورتی که برخلاف تصورتان دچار سکته هم نشده باشید باز هم ممکن است سلامتی شما در معرض خطر قرار داشته باشد. همواره باید تحت مراقبت پزشک خود باشید تا درمان‌های لازم را برای شما انجام دهد. اما وضعیت دیگری که باید جدی قلمداد گردد، حمله ایسکمیک گذرای مغزی (TIA) است یا یک سکته مغزی کوچک است. علائم این شرایط شبیه به سکته مغزی است اما اغلب گذراست و به محض مراجعه به پزشک رفع می‌گردد. ممکن است این اختلال یک پیش آگهی برای این باشد که شما در معرض یک سکته مغزی جدی باشید، بنابراین قبل از بروز آن اقدامات لازم را به عمل آورید.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی معمولاً به سه شکل بروز می‌کند:
- ایسکمیک: جایی که لخته خون در رگ درون مغز ایجاد می‌شود. این اتفاق در 85 درصد موارد می‌افتد. لخته خون ممکن است در نقطه‌ای خاص گسترش یافته یا از سایر نقاط بدن به مغز رسیده باشد.
- خونریزی دهنده یا هموراژیک: جایی که رگ‌های خونی ضعیف که مغز را تغذیه می‌کنند، پاره می‌شوند. این نوع از سکته مغزی بسیار نادر اما مرگبار است زیرا خونریزی شَدید بوده و متوقف کردن آن مشکل می‌باشد.
- حمله ایسکمیک: در آن جریان خون به مغز بطور موقت متوقف می‌شود. این کار باعث می‌شود یک سکته مغزی کوچک بروز کند که بین چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد. حمله ایسکمیک گذرا باید خیلی زود درمان شود چون می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که فرد در معرض خطر سکته کامل قرار دارد. به همین دلیل باید خیلی سریع به پزشک مراجعه شود که در صورت وجود نشانه‌هایی از بروز سکته مغزی، اقدام لازم انجام شود.
چگونه بدانید دچار سکته شده‌اید؟
اغلب پزشکان سکته مغزی را از علائم فرد، MRI، سی تی اسکن و انجام معاینه‌های فیزیکی تشخیص می‌دهند. تعیین نوع سکته پیش از اقدام به درمان بسیار مهم است. اینکه سکته مغزی ایسکمیک (لخته خون) است یا بر اثر خونریزی و پاره شدن یکی از عروق مغز اتفاق افتاده، می‌تواند در نوع درمان تعیین کننده باشد.
آزمایش بلع بعد از سکته مغزی ضروری است. یک سوم از افراد با مشکلات بلع دست به گریبان هستند. در چنین وضعیتی به فرد دچار سکته مغزی چند قاشق آب خورانده می‌شود که اگر بدون سرفه و خفگی آن را ببلعد، از او خواسته می‌شود نصف لیوان آب بنوشد. در صورتی که مشکل داشت، ارزیابی متخصص لازم است. آزمایش قلب و رگ‌های خونی نیز ممکن است در ادامه لازم باشد.
آیا درمان دارد؟
داروهایی که اغلب برای این مشکل تجویز می‌شود برای جلوگیری از لخته شدن خون، کاهش فشار خون و کاهش سطح کلسترول تجویز می‌شود.
در برخی موارد لازم است لخته خون خارج شود که در این حالت برای جلوگیری از تورم مغز و کاهش خطر خونریزی جراحی انجام می‌شود. در حال حاضر درمان‌های نوینی برای سکته مغزی وجود دارد که از جمله آنها می‌توان درمان داخل رگی را برشمرد. این درمان به صورت تزریق داروی rt-Pa به داخل سرخرگ انجام می‌شود.
شما می‌توانید با اصلاح شیوه زندگی، خطر سکته را کاهش دهید. داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و عدم مصرف دخانیات از جمله موارد موثر است. سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
- مجله سلام سلامت.
- نسرین خسروشاهی. مجله سیب سبز.
