باد چگونه می وزد؟
همانطور که می دانید هوا مخلوطی از اکسیژن، نیتروژن، دی اکسید کربن، بخار آب و ذرات گرد و غبار است. هوای در حال حرکت را باد می نامند.
هنگامی که پرتوهای خورشید، منطقه ای را گرم می کنند، هوای آن منطقه نیز گرم و منبسط می شود. هوای گرم فشار اندکی دارد و سبک است؛ به همین جهت در جو بالا می رود. فشار جو در اثر بالا رفتن هوای گرم کاهش می یابد. در چنین شرایطی، هوای پُر فشار نواحی سرد به سوی نواحی کم فشار حرکت می کند تا بین دو ناحیه تعادل برقرار شود. این جریان هوا باعث وزش باد می شود.
در مناطق استوایی، هوا بسیار گرم و مرطوب است. این هوای گرم بطور مداوم بالا می رود و نواری از هوای کم فشار در اطراف استوا به وجود می آورد. وجود این هوای کم فشار باعث جریان یافتن هوای مناطق شمالی و جنوبی به سوی استوا و جریان یافتن هوای استوا به سوی نواحی شمالی و جنوبی می شود. به این ترتیب بادهای دائمی به وجود می آیند که بادهای همیشگی یا آلیزه نام دارند.
بادهای موسمی، بادهای غربی و بادهای محلی انواع دیگری از بادها هستند. بادهای موسمی در جنوب شرقی آسیا از هند تا ژاپن می وزند. این بادها در تابستان از دریا به طرف خشکی و در زمستان از خشکی به طرف دریا در حال وزیدن هستند. بادهای غربی در مناطق معتدل نیمکره شمالی و جنوبی می وزند. بادهای محلی در سرزمین های نسبتاً محدود و کم وسعت به وجود می آیند.
گردش زمین به دور محور خود، تا حدود زیادی بر جهت وزش بادها تاثیر می گذارد. حرکت زمین باعث انحراف بادها در نیمکره شمالی به سمت راست و در نیمکره جنوبی به سمت چپ می شود. کوه ها نیز گاه سد راه بادها می شوند و جهت آنها را تغییر می دهند.
در نواحی ساحلی، گرم شدن سریع خاک در طول روز موجب وزش باد از دریا به سوی خشکی می شود. در طول شب عکس این حالت رخ می دهد. به عبارت دیگر سرد شدن سریع خاک موجب به وجود آمدن جریانی از هوا از خشکی به سوی دریا می شود.
سرعت وزش باد توسط بادسنج اندازه گیری می شود. بادنما نیز جهت وزش باد را نشان می دهد.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «باد چگونه می وزد؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا کتاب چرا، چطور، چگونه؟، نوشته ی دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال و ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز از موسسه نشر و تحقیقات ذکر، منتشر شده در تیر 1393 با شابک 978-964-307-221-6 به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
