چگونه گل رز را هرس کنیم؟
گل رز یکی از محبوب ترین گل های جهان است و پای ثابت باغچه ها. اگر می خواهید زیبایی این گل محبوب دوچندان شود، باید با حذف شاخ و برگ اضافه و رسیدن نور و هوای کافی به شاخه های آن آشنا شوید. اما چه زمانی، چگونه و چطور باید نسبت به هرس کردن گل رز اقدام کنید؟
چه زمانی؟
زمستان
هرس زمستانه معمولاً در اواخر زمستان و اوایل بهار انجام می شود. برای همین به هرس سیاه یا هرس خشک معروف است. درباره این نوع هرس دو نگرش وجود دارد:
- گروه اول می گویند هرس باید هنگام استراحت و خواب گیاه یعنی بعد از خزان برگ ها انجام شود.
- گروه دوم بر این باور هستند همزمان با بیداری گیاه یعنی اسفند و فروردین بهترین وقت است.
هرس در زمان خواب نسبت به روش دوم برتری دارد چون هم زمان کافی برای هرس وجود دارد بویژه در مناطق گرم و معتدل و در زمان کند شدن شیره نباتی به گیاه آسیب کمتری وارد می شود و از طرفی چون درخت فاقد برگ می باشد همه قسمت های شاخه به راحتی قابل رویت بوده و انجام هرس و آرایش درخت، راحت تر می باشد، اما در مناطق سردسیر باید هرس بعد از رفع خطر سرمازدگی اقدام به هرس کرد.
این هرس بیشتر هرس فرم دهی و تربیت نهال در سال های اول کاشت و هرس ریشه است؛ البته در صورت مشاهده شاخه های شکسته، بیمار و آفت زده آنها را هم حذف کنید.
نکته: بهتر است هرس زمانی انجام شود که در پایان کار شاخه های خیلی بزرگ نداشته باشید. چون چنین شاخه هایی معمولاً بنیه خوبی ندارند و ضعیف هستند.
تابستان
هرس تابستانه در موقع فعال و سبز بودن گیاه انجام می گیرد. برای همین هرس سبز نامیده می شود. زمان انجام آن اواخر بهار تا اواخر تابستان است. منظور از این هرس، حذف پاجوش ها، نرک ها، شاخه های شکسته، بیمار و آفت زده است.
کدام مهم تر است؟
هرس زمستانه، چون به تعداد شاخه های جوان و در نتیجه به تعداد گل های درشت افزوده شده و شکل بوته اصلاح می شود.
با چه ابزاری؟
یک جفت دستکش مخصوص و یک قیچی تیز. دستکش ها باید ضخیم و بلند باشد تا دست هایتان را از خراشیدن خارها محافظت کند. دقت داشته باشید قیچی به اندازه کافی تیز باشد تا ساقه گیاه موقع برش آسیب لهیده نشود. اگر قیچی باغبانی ندراید، می توانید از کاتر و ابزار مشابه استفاده کنید. نوع ابزار برش بستگی به قطر بستگی دارد.
چگونه؟
یکی از اصلی ترین نکات در هرس رز این است که بدانیم کدام شاخه ها را قطع کنیم و کدام را نه؟
- گل رز دو نوع برگ تولید می کند: 5 برگچه ای و 3 برگچه ای. جوانه هایی که در زاویه پنج برگچه ای ها تولید می شود جوانه گل و جوانه های موجود در زاویه سه برگچه ای ها بیشتر تولید برگ و شاخه می کنند. پس هرس را باید از بالای شاخه های پنج برگچه ای انجام دهید.
- تمام شاخه های بوته را در یک سطح قطع نکنید.
- سعی کنید شاخه های قوی را کمتر و از بالاتر (پس از باقی گذاشتن هفت تا ده جوانه) هرس کنید تا کمتر رشد کند.
- شاخه های کوتاه تر را از پایین تر (و پس از باقی گذاشتن دو تا سه جوانه) بزنید تا رشدش بیشتر و کل بوته پُر پشت، زیبا و یکدست شود.
- گذاشتن تعداد زیادی جوانه روی شاخه های ضعیف باعث تبدیل آنها به شاخه های جانبی ضعیف می شود.
- در رزهای مینیاتوری که بوته پاکوتاه و گل های کوچکتری دارند باید شاخه های بزرگ را از بالای دو تا سه جوانه و شاخه های ضعیف را از بالای یک جوانه هرس کرد.
- اگر دیدید دو یا چند شاخه روی هم افتاده یکی را که رو به پایین رشد کرده یا زاویه بسته تری دارد قطع کنید.
- خاصیت هرس این است که گردش هوا بین بوته مانع از گسترش بیماری های قارچی می شود.
- گل های خشک روی شاخه را حذف کنید تا مواد غذایی گیاه به جای صرف تولید بذر شدن برای تولید گل های جدید مصرف شود.
- چند سال یکبار می توان با یک هرس شَدید تمام شاخه ها را از 30 سانتیمتری سطح خاک کف بر کرد.
- در گرمای تابستان از هرس زیاد گل رز و البته سایر درختان و درختچه ها خودداری کنید. چون باعث تضعیف شاخه های آن می شود.
- مشکل بیشتر رزها تولید پاجوش زیاد است که همین باعث مصرف شدن مواد غذایی گیاه جهت تولید پاجوش و در نتیجه کاهش گلدهی می شود. برای جلوگیری از این اتفاق مدام بوته را چک کنید. جوانه هایی را که پایین بوته سبز می شود با دست بکنید و نگذارید کار به هرس پاجوش بکشد.
- در هرس گیاه زیاده روی نکنید، چون گیاه مجبور می شود انرژی خود را صرف تولید شاخه های از دست رفته کند و گلدهی بوته کاهش می یابد.
- اواخر بهار و تابستان اگر دیدید شاخه ای رشد بیشتری دارد و به سرعت از بوته فاصله می گیرد، می توانید آن را هرس کنید تا زیبایی بوته حفظ شود.
- تمام شاخه های شکسته، خشک، آفت زده و بیمار را هرس کنید.
- شاخه های ضعیف و ترک هایی را که از یک مداد باریکتر هستند، ببرید.
- در رزهای رونده بهتر است شاخه های ضعیف را قطع و شاخه های بسیار بلند را کمی هرس کرد.
اصول بهداشتی هنگام هرس
- برش باید به صورت اریب (45 درجه) باشد، تا آب در محل برش جمع نشود.
- برش را از بالای شاخه های جوان انجام دهید تا نوک آن به سمت بیرون باشد. تا شاخه ای که جوانه از آن ایجاد می شود یک شاخه بیرونی باشد نه شاخه با رشد به سمت داخل. چون شاخه های داخلی هم شاخه های ضعیف تری هستند هم باعث به هم ریختگی شکل بوته می شوند.
- برش را کمی با فاصله از جوانه بزنید تا به آن صدمه وارد نشود.
- پیش از اقدام به هرس، ابزار کار (قیچی، کاتر، چاقو و…) را حتماً ضدعفونی کنید. ساده ترین روش، ضدعفونی با آب و وایتکس است. با هر پیمانه ای که دارید 9 قسمت آب و یک قسمت وایتکس را با هم مخلوط کنید. وسائل را در آن فرو کنید، چند ثانیه نگه دارید و بعد شروع به کار کنید. با این روش از انتقال احتمالی بیماری پیشگیری کرده اید.
- محل زخم های هرس را با چسب پیوند باغبانی بپوشانید تا از ورود بیماری ها جلوگیری شود.
چند سوال مهم درباره هرس کردن گل رز
هرس رز را از چند سالگی اش باید شروع کرد؟
معمولاً در دو سه سال اول نیازی به هرس نیست. اما بعد از این رز بالغ می شود و به دلیل رشد شاخه ها باید شروع کرد به پیرایش. پس در مورد رزهای بالغ اواخر زمستان هرس انجام می شود.
رزهای نابالغ (زیر دو سه سال) هرس نمی خواهند؟
فقط در حد حذف گل های پژمرده در طول دوره گلدهی.
فاصله بین دو هرس چقدر باید باشد؟
می تواند دو سه سال باشد. این بستگی به میزان رشد درختچه و توقع شما از ارتفاع بوته دارد. به عنوان مثال ممکن است یکی رزها را به عنوان پرچین استفاده کند و ارتفاع خاصی مد نظر باشد.
به صورت چشمی می توان برای هرس زمان تعیین کرد؟
بله. نزدیک بهار جوانه ها را چک کنید. در صورتی که جوانه ها برآمده شده، اما هنوز رشد نکرده باشند بوته آماده هرس است.
می شود دیرتر از زمان استاندارد هرس اقدام کرد؟
بله. حتی اگر دیدید بوته جوانه تازه زده می توانید هرس را انجام دهید. اگر زمستان خیلی سردی نداشته باشید، بوته خیلی زود دوباره جوانه می زند.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «چگونه گل رز را هرس کنیم؟»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله زینب خزایی در روزنامه جام جم، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
