چگونه اسید سولفوریک ساخته می شود؟

اسید سولفوریک یک ماده شیمیایی است که در صنعت کاربردهای فراوانی دارد. از این اسید در تولید کود، رنگ، مواد منفجره، دارو، مواد پاک کننده و الیاف مصنوعی استفاده می شود. اسید سولفوریک برای تهیه سایر اسیدها از جمله اسید نیتریک و اسید کلریدریک نیز بکار می رود.

برای جدا کردن ناخالصی ها از نفت، سمپاشی محصولات و از بین بردن علف های هرز از اسید سولفوریک استفاده می کنند. یکی دیگر از کاربردهای مهم اسید سولفوریک استفاده از آن برای تبدیل سنگ های فسفاته به کود شیمیایی است. در باتری های سربی وسائل نقلیه نیز مقدار فراوانی اسید سولفوریک وجود دارد.

اسید سولفوریک چگونه تولید می شود؟

برای تولید اسید سولفوریک ابتدا گوگرد یا پیریت را می سوزانند تا دی اکسید گوگرد بدست آید. سپس دی اکسید گوگرد بدست آمده را با اکسیژن مخلوط می کنند تا گاز تری اکسید گوگرد حاصل شود. در مرحله آخر از واکنش تری اکسید گوگرد با بخار آب، اسید سولفوریک بدست می آید.

استفاده از این روش به 200 سال پیش باز می گردد. امروزه در تولید صنعتی اسید سولفوریک از روش جدیدتری استفاده می شود که به آن روش مجاورت می گویند. در این روش، ابتدا گاز دی اکسید گوگرد را با هوا مخلوط می کنند و سپس همراه با یک کاتالیزور حرارت می دهند. کاتالیزور بر سرعت واکنش می افزاید. از ترکیب دی اکسید گوگرد با اکسیژن موجود در هوا، گاز تری اکسید گوگرد بدست می آید. سپس گاز تری اکسید گوگرد را در آب حل می کنند تا اسید سولفوریک حاصل شود.

اسید سولفوریک خالص، مایعی روغنی شکل، سنگین و بی رنگ و بسیار واکنش پذیر است. از واکنش این اسید با اکثر فلزات، نمک های اسید سولفوریک بدست می آید. نمک های اسید سولفوریک، سولفات نامیده می شوند.

اسید سولفوریک به سرعت آب را جذب می کند؛ به همین جهت غالباً به عنوان یک ماده خشک کننده مورد استفاده قرار می گیرد.

برای رقیق کردن اسید سولفوریک، به ملایمت آن را داخل آب می ریزند و به هم می زنند. ریختن آب به داخل این اسید بسیار خطرناک است؛ زیرا در این حالت، حرارت بسیار زیادی تولید می شود. این حرارت، آب را تبخیر می کند و موجب پراکنده شدن اسید به اطراف می شود.

در صورتی که اسید سولفوریک با بدن تماس پیدا کند، به شدت به آن آسیب می رساند. اگر بطور تصادفی این اسید روی بدن بریزد، باید خیلی سریع آن را با مقدار فراوانی آب شستشو داد.

منابع

1. کتاب چرا، چطور، چگونه؟ نوشته دکتر سونیتا گوپتا و دکتر نینا آگراوال. ترجمه پریسا همایون روز و پریچهر همایون روز. موسسه نشر و تحقیقات ذکر. تیر 1393.