با خواص درمانی پونه کوهی آشنا شوید
پونه کوهی با نام علمی Origanum vulgare، گیاهی چند ساله دارای ساقه ای چهارگوش و برگ های کُرکی قرینه در دو طرف ساقه می باشد. شکل برگ ها بیضی شکل و به رنگ سبز و بنفش می باشد. این گیاه که بومی جنوب غربی اوراسیا و منطقه مدیترانه می باشد. به مدت هزاران سال بخشی از درمان از طریق طب جایگزین یا آشپزی بوده است.
قدمت استفاده از پونه کوهی جهت مصارف گوناگون از جمله مصارف درمانی به دوران یونان باستان بر می گردد؛ بطوریکه در نسخ قدیمی علمی به جا مانده ذکر شده است بقراط از این گیاه به عنوان یک داروی ضد عفونت استفاده می کرده است.
در این مقاله شما می توانید با خواص درمانی پونه کوهی آشنا شوید.
خواص آنتی اکسیدانی
دو مورد از مهم ترین ترکیبات موجود در پونه کوهی عبارتند از رزمارینیک اسید و تیمول، که هر دو آنتی اکسیدان هایی بسیار قدرتمند می باشند که به شدت با کاهش استرس اکسیداتیو در بدن ارتباط داشته و می توانند سلول های مختلف بدن را از آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت کنند. رادیکال های آزاد محصول مخرب جانبی متابولیسم سلولی هستند که می توانند به سرطان و سایر بیماری های مزمن منجر شوند.
مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهند که پونه کوهی ظرفیت آنتی اکسیدانی قوی تری به نسبت آنتی اکسیدان های صنعتی که به فرآورده های صنایع غذایی اضافه می شوند، دارد. ظرفیت آنتی اکسیدانی پونه کوهی در یک مقدار برابر بسیار بیشتر از مواد غذایی مصرفی روزانه نظیر پرتقال و سیب می باشد.
خواص آنتی میکروبیالی
مواد شیمیایی فعال موجود در پونه کوهی رشد باکتری هایی چون سودوموناس آئروژنز و استافیلوکوکوس اورئوس را متوقف می کند. حتی مطالعات متعدد نشان می دهد که پونه کوهی به نسبت داروهای تجویز شده در برابر باکتری ژیاردیا بسیار موثرتر عمل می کند. همچنین شایع ترین عفونت های قارچی معمولاً توسط قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود. این عفونت ها معمولاً با علائمی از جمله خستگی، درد مفاصل، نفخ و افزایش وزن همراه هستند. پژوهش ها نشان می دهند که کارواکرول موجود در پونه کوهی خطر ابتلا به بیماری های قارچی ناشی از کاندیدا آلبیکنس را کاهش می دهد. به نظر می رسد کارواکرول با افزایش نفوذپذیری غشاء سلولی میکروارگانیسم های مضر، سبب برهم خوردن تعادل یونی دو طرف غشاء و در نهایت منجر به تخریب غشای سلولی میکروارگانیسم می شود.
علاوه بر مطالب گفته شده پونه کوهی یک عامل تحریک کننده است که می تواند تولید سلول های سفید خون را افزایش دهد، سرعت سوخت و ساز بدن را بالا ببرد و بهبودی از بیماری را سرعت ببخشد.
سلامت دستگاه گوارش
از دسته گیاهانی که به نظر می رسد در سلامت دستگاه گوارش نقش مهمی داشته باشد، پونه کوهی را می توان نام برد که اثرات مفید و کارآمد خود در این زمینه را از طریق مختلف اعمال می کند.
- ترکیبات پلی فنولی موجود در پونه کوهی مانند کارواکرول که جزء ترکیبات فعال زیستی به شمار می روند در تعادل میکروفلورهای دستگاه گوارش بخصوص روده (بوسیله جلوگیری از رشد باکتری های بیماری زا و در نتیجه افزایش تکثیر باکتری های مفید) نقش داشته و از این طریق در تنظیم و تعادل هضم و جذب مواد غذایی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش نقش مهمی را ایفا می کنند.
- پونه کوهی سرشار از فیبر است، بنابراین با وجود اندازه کوچکی که دارد، می تواند تاثیر زیادی روی دستگاه گوارش داشته باشد. فیبر، عنصری اساسی برای یک سیستم گوارشی سالم است، چرا که می تواند مقدار مدفوع را افزایش دهد و حرکات لوله گوارش را تحریک کند، که به این ترتیب حرکت غذا در دستگاه گوارش و دفع به صورت موثرتری صورت می گیرد. فیبر همچنین به حفظ سلامت روده کمک می کند و جذب مواد غذایی را افزایش می دهد، بطوریکه فایده بیشتری از غذایی که مصرف می شود به بدن می رساند.
- پونه کوهی نقش خود در حوزه فعالیت انقباضی را عمدتاً از طریق اختلال در بسیج کلسیم و تا حدی توسط فعال شدن کانال های پتاسیم انجام می دهد. در نتیجه عصاره برگ این گیاه، اثرات شل کنندگی روی عضلات صاف روده دارد، به همین دلیل از قدیم از این گیاه برای درمان اختلالات دستگاه گوارش مانند اسهال، گرفتگی و دردهای شکمی استفاده می کردند.
فشار خون
بر اساس مستندات علمی، پیروی از یک رژیم غذایی که پتاسیم، منیزیم و کلسیم بیشتری داشته و از سدیم کمتری تشکیل شده باشد، می تواند در پیشگیری و کنترل فشار خون بسیار کمک کننده باشد. بر پایه یافته های حاصل از تحقیقات صورت گرفته، پونه کوهی نسبت به سایر سبزی های مصرفی روزانه از سدیم کمتر و پتاسیم، منیزیم و کلسیم بیشتری (به ترتیب 3، 4 و 8 برابر) تشکیل شده است. بنابراین گنجاندن این گیاه با ارزش در وعده های رژیم غذایی به منظور تعدیل و کنترل فشار خون امری کاملاً معقول و منطقی به نظر می رسد.
التهاب و سرطان
ترکیب فعال بتاکاریوفیلین پونه کوهی باعث مهار فعالیت آنزیم سیکلواکسیژناز نوع 2 (Cox-2) و در نتیجه مهار تولید پروستاگلاندین نوع E می شود که نقش بسزایی در ایجاد و تسریع روند فرآیندهای التهابی در بدن دارد. آنزیم سیکلواکسیژناز نوع 2 به عنوان جزئی از واکنش های التهابی در پاسخ به تحریکات خارج سلولی سریعاً القاء می گردد.
به علاوه Cox-2 نقش مهمی در تنظیم تکثیر سلولی، تمایز زدایی و سرطان زایی ایفا می کند. مطالعات زیادی افزایش میزان Cox-2 در سلول های ترانسفرم شده و اشکال مختلف سرطان را نشان داده اند. مطالعات بالینی و اپیدمیولوژیکی حاکی از کاهش خطر ایجاد تومورهای بدخیم مانند سرطان کولون در اثر مصرف منظم داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی که قابلیت مهار فعالیت Cox-2 را دارند، است. بنابراین مهار Cox-2 به عنوان یک استراتژی امیدبخش و موثر برای درمان و جلوگیری از سرطان مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین برخی از آزمایش های علمی نشان می دهند که پونه کوهی می تواند به نابودی سلول های سرطانی کمک کند. محققان می گویند کارواکرول موجود در پونه کوهی، این توانایی را دارد که رشد و گسترش سلول های سرطانی در سرطان کولون و سینه را مهار کند.
موارد احتیاط
- مصرف پونه کوهی می تواند سبب ناراحتی معده در برخی از افراد شود. علاوه بر این، افرادی که به گیاهان متعلق به خانواده نعناع مانند ریحان، سنبل، نعناع و مریم گلی حساسیت دارند، باید مراقب باشند، چرا که ممکن است به پونه کوهی نیز واکنش های آلرژیک داشته باشند.
- پونه کوهی خوراکی در مقادیر بالا در دوران بارداری نباید مصرف شود، زیرا خطر سقط جنین با مصرف پونه کوهی وجود دارد.
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
مقاله علمی و آموزشی «با خواص درمانی پونه کوهی آشنا شوید»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله هاشم یاوری – کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه – در مجله دنیای تغذیه، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.
