آنچه که از کبد چرب باید بدانید
در رده‌بندی اعضای بدن انسان، کبد در جایگاه دوم اهمیت قرار دارد. در واقع کبد حکم صافی بدن را دارد که مواد غذایی مضر را جدا کرده و مفیدها را به بدن می‌رساند. حال اگر میزان ورودی این مواد مضر و چربی‌های ناسالم به این صافی بیش از اندازه باشد، به مرور چربی درون کبد بالا می‌رود، کارکردش مختل شده و کم کم تبدیل به بیماری می‌شود. در این شرایط اگر چربی کبد از 5 تا 10 درصد بیشتر شود، کبد چرب شده است.
کبد چرب دارای سه مرحله است. در مرحله اول هیچ نشانه‌ای از بیماری دیده نمی‌شود. در مرحله دوم تبدیل به هپاتیت و در مرحله سوم کبد چرب تبدیل به سیروز کبدی یا سرطان کبد می‌شود. متاسفانه خاموش بودن بیماری در مرحله یک باعث می‌شود افراد نسبت به بیماری بی‌خبر یا بی‌توجه باشند و از این واقعیت غافل شوند که کبد چرب مرحله یک در صورت درمان نشدن تبدیل به مرحله دو و سه می‌شود.
تحرک نداشتن، خوردن غذاهای دارای چربی مضر، چاقی و استرس از مهم‌ترین عواملی هستند که راه را برای کبد چرب هموار می‌سازند. در این مقاله شما می‌توانید با این بیماری بیشتر آشنا شوید.
رژیم غذایی چه تاثیری دارد؟
منظور از تغذیه مناسب چیست؟ رعایت نکات ساده و ظریفی در آشپزی می‌تواند در بهبود تغذیه موثر باشد. به عنوان مثال از روغن‌های سالم بدون پالم مانند روغن زیتون بکر و فرابکر در آشپزی استفاده کنید. یا روغن‌های غنی شده و چربی‌های غیر اشباع را جایگزین روغن‌های سنتی جامد یا دنبه و پیه کنید. جدا از نوع روغن، وقتی چیزی را با روغن سرخ می‌کنید، تا جایی که ممکن است روغن آن را بگیرید و با قرار دادنش روی حوله کاغذی روغن را از ماده غذایی مثل بادمجان یا سیب زمینی جدا کنید.
ویتامین E به دلیل تاثیری که بر روند سوخت و ساز بدن دارد تاثیر مهمی در جلوگیری از چاقی و ابتلا به کبد چرب دارد. توصیه کارشناسان تغذیه در این خصوص افزودن جوانه گندم و جوانه ماش در سالاد است تا این ویتامین به صورت طبیعی به بدن برسد. آرد سبوس برنج گزینه دیگری است که با افزودن آن به پلو، سالاد و ماست، ویتامین B بدن را تامین می‌کند.
خوراکی‌های مضر برای کبد چرب
حالا برسیم به سردسته خوراکی‌های مضر برای بدن یعنی فست فودها. شما نمی‌دانید فست فودها با چه روغنی و چه کیفیتی سرخ شده‌اند و دارید چه سمومی را وارد بدن خود می‌کنید. پنیر پیتزا یک پای ثابت و پُرطرفدار غذاهای فست فودی است. این پنیر سرشار از روغن پالم است که بسیار برای بدن مضر است بخصوص برای کبد. با این حال اگر تمایل به خوردن فست فود دارید، توجه داشته باشید که در بین فست فودها، پیتزا آن هم از نوع سبزیجات انتخاب مناسب‌تری است.
بطورکلی اگر بخواهیم دور مبتلا شدن به کبد چرب را خط بکشیم باید از مصرف بیش از حد نمک و مواد غذایی نمکی مثل چیپس و تنقلات شور خودداری کنیم. خوردنی های پُر شکر مثل تنقلات شیرین، دسرها و نوشیدنی‌های قنددار مثل نوشابه‌ها دشمن کبد هستند. مصرف آرد سفید و تصفیه شده و نان‌های تهیه شده از این آرد را از سبد غذایی حذف کنیم. غذاهای چرب مثل سوسیس، مایونز، کله پاچه و گوشت‌های چربی‌دار را به حداقل برسانیم. غذاهای بسیار تند و سرخ شده هم به کبد آسیب می‌رسانند.
یک رژیم طلایی
چاقی یکی از عوامل جدی در بروز کبد چرب است. برای جلوگیری از چاقی یا رفع آن باید به کم کردن کالری مصرفی روی بیاوریم. اختصاص دادن 80 درصد مواد غذایی مصرفی به سبزی و میوه‌ها راه حل موثر در این زمینه است. آبمیوه‌ها و آب سبزیجات بدون افزودن قند جزو نوشیدنی‌های سالمی هستند که برای کبد بسیار مفید می‌باشند. در بین این نوشیدنی‌ها می‌توان به آب کرفس، آب هویج، آب سیب، آب لیموترش، آب جعفری و اسفناج اشاره کرد.
میوه‌های غنی از آنتی اکسیدان در برابر رادیکال‌های آزاد از کبد محافظت می‌کنند. آلو، کشمش، زغال اخته، شاتوت، توت فرنگی، تمشک، پرتقال، گریپ فروت سرخ، طالبی، سیب و گلابی جزو میوه‌های سرشار از اکسیدان هستند که بهتر است در رژیم غذایی قرار بگیرند.
روزمرگی را فراموش کنید.
اگر دچار بیماری کبد چرب هستید، باید بدانید هیچ چاره‌ای جز روی آوردن به ورزش ندارید. چون تاکنون هیچ درمانی برای کبد چرب پیدا نشده و می‌توان گفت فقط درمان آن تغییر سبک زندگی است. به این ترتیب که با تغذیه درست میزان کالری دریافتی را کم کرده و همراه با آن فعالیت بدنی افزایش یابد. انجام ورزش‌های هوازی به شکست دادن این بیماری کمک خواهد کرد.
علائم بیماری خاموش
بیش از 30 درصد مردم ایران به کبد چرب مبتلا هستند که این آمار به سمت 50 درصد شدن می‌رود. این یعنی از هر دو نفر، یک نفر به کبد چرب مبتلا است. با این اوصاف بد نیست بدانیم که با دیدن چه نشانه‌هایی می توانیم نسبت به کبدمان مشکوک شویم. به گفته پزشکان احساس خستگی و بی‌حالی مداوم، کاهش وزن و اشتهاء، احساس حالت تهوع، ضعف عمومی، درد در مرکز یا سمت راست بخش بالای شکم، سردرگمی، مشکل در تمرکز، گیجی و خونریزی از مهم‌ترین نشانه‌هایی است که از اختلال در کبدتان خبر می‌دهد.
افراد مستعد
کبدتان ممکن است چرب شود اگر:
- دیابت دارید.
- چربی خون‌تان بالا است.
- سابقه مصرف مداوم الکل داشته‌اید.
- هر روز غذای چرب می‌خورید.
- ساعت‌های طولانی گرسنگی را تحمل می‌کنید.
- ژن‌هایتان خطر سازند.
- به هپاتیت یا سل مبتلا بوده‌اید.
- بدن‌تان زیاد از حد آهن به خود جذب کرده است.
- زن هستید. زنان بیشتر گرفتار این بیماری می‌شوند.
نشانه‌ها
ابتلا به کبد چرب معمولاً علامت خاصی ندارد و فقط در آزمایش‌های دوره‌ای مشخص می‌شود. اما بعضی بیماران این نشانه‌ها را برای چرب شدن کبد عنوان می‌کنند:
- خستگی مداوم و بی‌حالی
- کاهش ناگهانی وزن
- بی‌میلی به غذا خوردن
- درد در ناحیه مرکزی یا راست شکم
- ضعف همیشگی
- احساس تهوع مداوم
- کاهش تمرکز
- تیرگی پوست گردن و زیر بغل
- بروز ضایعات پوستی
- زردی و باردار بودن زبان
- تلخی دهان و بد طعم بودن صبحگاهی آن
- احساس مورچه روی بدن
- ریزش شَدید مو
- چسبنده بودن مدفوع
- احساس سوزن سوزن شدن دست و پا
سلامتی شما آرزوی ما است.
منابع
- نوشین جمشیدی. کارشناس تغذیه و رژیم درمانی.
