آیا با هواپیما می توان به فضا رفت؟
هواپیماها با طراحی های گوناگون و اشکال مختلف بال و بدنه، هر کدام برای کاربری خاصی ساخته می شوند. سرعت پایین و دوام پروازی بالا، برای انجام پروازهای گشت زنی و مراقبت از سیستم های انتقال نیرو و منابع طبیعی تا هواپیما با قابلیت حمل صد تُن بار و مسافر یا سرعت زیاد برای انجام ماموریت های تشخیصی یا عملیات نظامی، هر کدام از جمله کاربری هایی هستند که از یک هواپیما مورد انتظار است.
حالا سوالی که مطرح می شود این است که آیا از این پرنده ها برای کاربردهای دیگر یا حتی اهداف متفاوت می توان استفاده کرد یا نه؟ طراحی جاه طلبانه شاتل فضایی به شکل یک هواپیما با قابلیت انجام سفرهای علمی فضایی و برگشت به زمین به صورت بزرگترین و سنگین ترین گلایدر، مثالی بارز از این نوع تفکرهای کنجکاوانه است.
آیا هواپیماها قابلیت پرواز به فضا را دارند؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به لایه های جو و موقعیت هواپیما در اتمسفر زمین نگاهی بیندازیم. دو تصویر زیر موقعیت هواپیما و شاتل فضایی را در اتمسفر نشان می دهد.
اولین لایه و نازک ترین لایه چسبیده به سطح زمین، ترموسفر (Thermosphere) نام دارد. تقریباً تمام آب موجود در جو (ابرها) و حتی بلندترین قله کوه زمین (اورست) در این لایه جا گرفته است. این لایه بطور متوسط 12 کیلومتر ضخامت دارد و همه پروازهای غیر نظامی و بیشتر پروازهای نظامی در این لایه انجام می شود. هواپیماهای مسافربری بزرگ و دوربُرد، در بسیاری موارد تا ارتفاع های بالاتر از 40 هزار پا (معادل 12 کیلومتر) از سطح دریاهای آزاد نیز پرواز می کنند.
در چنین ارتفاعی می توانید انحنای کره زمین را به چشم ببینید. اما شاتل فضایی برای قرار گرفتن در مدار زمین تا 250 کیلومتر از سطح زمین بالاتر می رود. در نهایت برای رفتن به ایستگاه فضایی بین المللی تا 400 کیلومتر از زمین فاصله می گیرد.
چرا چنین سفری برای هواپیماهای معمولی غیر ممکن است؟
چون بیشتر هواپیماهای مسافربری بزرگ با داشتن موتور توربو جت، نیاز مبرم به هوا و اکسیژن برای ترکیب با سوخت دارند. این نیاز در لایه های بالای جو به سختی تامین شده و خارج از این لایه ها به کمترین میزان غلظت خود می رسد. از دیگر چالش های فنی می توان به عدم مقاومت بدنه هواپیما در مقابل فشار اشاره کرد.
منابع
- محمد تقی امیرسام (خلبان). روزنامه جام جم.
