آشنایی با ساختار پیچیده و متنوع آشیانه پرندگان

آشیانه، ساختاری بسیار خاص و ویژه برای حفاظت از تخم ها و جوجه های پرندگان است. لانه ها یا اکوسیستمی که پرندگان در آن زندگی می کنند و همچنین، تاریخچه تکاملی آنها، هماهنگی بسیار بالایی دارند. به عنوان مثال، بیشتر پرندگان دریایی، لانه هایشان را در فضاهای باز می سازند تا از چنگال شکارچیان در امان باشند، این در حالی است که پرنده ای مانند نوک شاخ که در جنوب شرقی آسیا زندگی می کند، برای در امان بودن از دست شکارچیان، عملاً خودش را در لانه زندانی می کند. پرندگان دیگر، مثل برخی از گونه های مرغ ماهیخوار، برای تضمین امنیت آشیانه، آن را در زیرزمین می سازند و در نهایت، گونه های بزرگ جثه و نیرومندتری مانند قوهای گنگ (Mute Swans) آشیانه هایشان را به صورت گروهی در فضای باز می سازند.

مواد بکار رفته در ساختمان لانه، وابستگی بسیار بالایی به زیستگاه پرنده دارد. برای نمونه مرغ مگس گردن یاقوتی، به راحتی از تارهای عنکبوت های محلی، برای اتصال بخش های مختلف لانه اش استفاده می کند. در این بین، برخی پرندگان هستند که از هیچ ماده دیگری غیر از بزاق شان برای ساخت لانه استفاده نمی کنند؛ بادخورک یکی از این نوع پرندگان است که لانه هایی خوراکی می سازد. مردم بومی جنوب شرق آسیا، لانه های این پرندگان را – که مانند شیرینی پنجره ای است – جمع آوری و به عنوان یک بخش مهم از خوراک چینی محبوب و خوشمزه به اسم سوپ آشیانه پرندگان سرو می کنند.

بعضی دیگر از پرندگان، لانه را برای خواستگاری از ماده ها می سازند؛ نرها، برای نشان دادن مهارت شان لانه می سازند تا ماده ها را با استفاده از هنرشان جذب کنند. در گونه های دیگر، لانه بوسیله جفت نر و ماده ساخته می شود. آنها با همراهی یکدیگر به دنبال یافتن اجزای ساخت لانه می روند و از موادی مانند علف های گوناگون، خزه ها، پَر و همچنین مو و پشم دیگر جانداران را برای عایق سازی لانه شان استفاده می کنند. عایق کردن لانه، بخصوص برای پرندگانی که جوجه هایشان بدون پَر به دنیا می آیند، ضروری است؛ چرا که این نوع جوجه ها در چند روز ابتدایی زندگی به مراقبت شدیدی نیازمند هستند.

در این مقاله شما می توانید با انواع لانه ها و آشیانه پرندگان آشنا شوید.

تشریح اینفوگرافیک

بی آشیانه: برخی پرندگان مانند شاه پنگوئن ها و پنگوئن های امپراطور، هیچ لانه ای ندارند. آنها تا زمانی که جوجه ها از تخم بیرون بیایند، تخم ها را روی پاهایشان نگهداری می کنند.

لانه های شناور: برخی پرندگان کنار آبزی، مانند کشیم کوچک، سطوح شناوری با استفاده از شاخه های گیاهان در آب های کم عمق می سازند و با استفاده از نی های تالاب، لانه را استتار می کنند. رطوبت آشیانه، دمای مورد نیاز تخم ها را تامین می کند.

آشیانه های برآمده در آب: این لانه ها از گل و لای و شن و بالای آب ساخته می شوند. فلامینگو، این نوع لانه را در آب های کم عمق می سازد. بلندی لانه باید در حدی باشد که تخم ها خشک باقی بمانند.

آشیانه های کپه ای: مرغ دماسنج استرالیایی تپه هایی ماسه ای با عرض 4 متر و ارتفاع یک متر می سازد. گرمای مورد نیاز برای جوجه شدن تخم ها از طریق توده ای از برگ های در حال پوسیدگی تامین و تنظیم می شود.

نقب هایی در زیرزمین: نقب ها مکان های بسیار مطلوبی برای محافظت در برابر شکارچیان و همچنین فراهم آوردن دمای مطلوب برای نگهداری تخم ها هستند. برخی از پرندگان مانند زنبورخوارهای معمولی (اروپایی)، خودشان لانه را حفر می کنند. در حالی که برخی دیگر از پرنده ها، در لانه هایی از پیش کنده مستقر می شوند.

لانه های سکومانند: این لانه ها در هر سطحی از ارتفاع دیده می شوند. ساختار مخصوص این لانه ها به گونه ای است که پرنده می تواند آن را هر سال با مواد بیشتری بزرگتر کند. عقاب ماهیگیر و حواصیل آبی، پرندگانی هستند که این نوع لانه ها را می سازند.

بچه های سربار: فاخته ها و گاومرغ ها، پرندگانی هستند که تخم هایشان را در لانه دیگر پرندگان می گذراند، آنها می خواهند پرنده دیگری جوجه هایشان را بزرگ کند.

لانه های فنجانی: شکل این آشیانه، یعنی دایره ای با یک گودی کاسه مانند، اصلی ترین فرم در لانه های پرندگان است، بطوریکه بیشتر پرندگان آوازه خوان چنین آشیانه هایی می سازند.

لانه های جام مانند: این آشیانه ها بوسیله پرندگانی مانند سینه سرخ ساخته می شود. این لانه های جام شکل، از قسمت پایه به درخت متصل می شوند، در حالی که از دو طرف هیچ اتصالی به شاخه ندارند.

لانه های فنجانی چسبیده: این نوع لانه، با ماده ای چسبان مانند بزاق پرندگانی مانند پرستوی صخره ای و با استفاده از گِل ساخته می شود.

لانه های طاقچه ای: پرندگان دریایی بزرگ و پرندگان شکاری این نوع لانه ها را می سازند. سنقرها هر سال از همین لانه ها استفاده می کنند. قدمت برخی از این لانه ها به حدود دو هزار سال می رسد.

لانه های درختی: این آشیانه ها درست مانند لانه هایی نقبی هستند که در تنه درختان حفر می شوند تا پناه و دمای مناسب را برای جوجه ها فراهم بیاورد. برخی از گونه ها مانند ماهی خورک خودشان چنین لانه هایی می سازند.

آشیانه های زمینی: این نوع لانه ها در حقیقت لانه واقعی نیستند، بلکه خراشیدگی هایی روی زمین هستند. این حفره های کوچک زمینی، لانه پرندگانی مانند بلدرچین، اردک و حتی شاهین ها است و مکان مناسبی برای تخم گذاری این پرندگان فراهم می آورد.

لانه های معلق: این ساختارهای منحصر به فرد از شاخه درختان آویزان می شوند. این آشیانه ها بوسیله مرغ های بافنده و پری شاهرخ ساخته می شود. این لانه های کیسه ای ظریف با بافتن شاخ و برگ درختان به وجود می آیند.

لانه های فنجانی شاخ و برگی: این آشیانه های فنجانی با برگ درختان ساخته می شوند. برگ ها به یکدیگر متصل می شوند و لانه را به وجود می آورند.

حفره های صخره ای: پرندگانی مانند سسک ها در حفره های صخره ها و شکاف سنگ ها، لانه هایی می سازند. این آشیانه ها به همان خوبی لانه های حفره ای درختان است. از مزایای این نوع لانه ها این است که برای جوجه ها محیطی امن، به همراه یک محیط زیست خرد (Microenvironment) فراهم می آورد.

منابع

مقاله علمی و آموزشی «آشنایی با ساختار پیچیده و متنوع آشیانه پرندگان»، نتیجه ی تحقیق و پژوهش، گردآوری، ترجمه و نگارش هیئت تحریریه علمی پورتال یو سی (شما می توانید) می باشد. در این راستا مقاله علی اکبر یالپانیان در مجله دانستنیها، به عنوان منبع اصلی مورد استفاده قرار گرفته است.